Zatrucie pokarmowe
Zatrucie pokarmowe jest spowodowane zjedzeniem żywności, która uległa zniszczeniu przez toksyny lub patogeny (np. bakterie). Typowe objawy to ból brzucha, biegunka i wymioty. Łagodne zatrucia pokarmowe zwykle przechodzą same w ciągu kilku dni, jednak w cięższych przypadkach pacjenci muszą być leczeni w szpitalu.
Pakiety konsultacji od 49 zł
Jak TELEMEDI może pomóc Ci w przypadku zatrucia pokarmowego?
Jeśli objawy utrzymują się dłużej niż dwa do trzech dni, jeśli występują takie symptomy jak gorączka czy krwawa biegunka, a także w przypadku niemowląt, małych dzieci, kobiet w ciąży, osób starszych lub osób z osłabionym układem odpornościowym, zaleca się konsultację z lekarzem. Skorzystaj z możliwości wideokonsultacji ze specjalistą TELEMEDI, który udzieli porady, wypisze potrzebne recepty i wystawi zwolnienie lekarskie.
Podstawowe informacje
- Co to jest zatrucie pokarmowe? Ściśle mówiąc, chodzi o zatrucie spowodowane spożyciem pokarmu, który uległ zepsuciu przez toksyny. W szerszym znaczeniu odnosi się również do zakażenia pokarmowego (spożywanie pokarmu skażonego patogenami).
- Przyczyny: Toksyny; bakterie (jak w zatruciu salmonellą, listeriozie, botulizmie), grzyby, wirusy lub pasożyty.
- Objawy: Zwykle mdłości, wymioty, biegunka, skurcze brzucha; w zależności od czynnika wyzwalającego często także inne objawy.
- Leczenie: Zależy od przyczyny i ciężkości zatrucia pokarmowego. Generalnie pij dużo płynów i stosuj lekkostrawną dietę. Ewentualnie leki (przeciwwymiotne i przeciwbiegunkowe, antybiotyki, odtrutki na niektóre toksyny, węgiel aktywowany), czasami płukanie żołądka.
- Rokowanie: Zatrucie pokarmowe zwykle leczy się samoistnie w ciągu kilku dni. Ciężkie przypadki, a także dzieci i osoby starsze mogą wymagać leczenia stacjonarnego. Niektóre formy zatruć pokarmowych zagrażają życiu, np. zatrucia grzybami czy zatrucia jadem kiełbasianym.
- Profilaktyka: Dbaj o świeżość produktów i higienę w kuchni; unikaj surowego jedzenia; pij tylko czystą wodę.
Zatrucie pokarmowe: objawy i przyczyny
Objawy zatrucia pokarmowego mogą się nieco różnić w zależności od przyczyny. Jednak klasyczne objawy, które prawie zawsze występują, to:
- nudności,
- wymioty,
- biegunka,
- skurcze brzucha.
W większości przypadków zatrucia pokarmowego objawy stają się zauważalne w ciągu kilku minut do kilku godzin po zjedzeniu zepsutego lub toksycznego pokarmu. W rzadkich przypadkach – na przykład w przypadku zakażenia bakterią Campylobacter – ten tak zwany okres inkubacji może trwać kilka dni.
Często objawy zatrucia pokarmowego są umiarkowane i ustępują samoistnie po kilku dniach. Czasami jednak dochodzi do ciężkiego zatrucia z bardzo wyraźnymi objawami, takimi jak gwałtowne wymioty, bardzo krwawa biegunka lub więcej niż dziesięć wypróżnień dziennie. Wtedy zdecydowanie powinieneś udać się do lekarza!
Zatrucia pokarmowe wywołane przez patogeny
W przypadku zatrucia pokarmowego spowodowanego przez patogeny (zakażenie pokarmowe) dokładne objawy zależą od rodzaju patogenu. Do najczęstszych zakażeń należą samonelloza, listerioza i botulizm.
Salmonelloza
Zatrucie salmonellą jest wywoływane przez bakterie z grupy salmonelli. Patogeny są zwykle zjadane w postaci surowego lub niedostatecznie przyrządzonego pokarmu zwierzęcego. Szczególnie spożywanie surowych jaj stanowi tu duże ryzyko. Objawami salmonellozy są, oprócz wyżej wymienionych dolegliwości, przede wszystkim dreszcze i gorączka. Czasami jednak zakażenie salmonellą przebiega bezobjawowo.
Listerioza
Jest to zakażenie bakteriami z rodzaju Listeria. Znajdują się one między innymi w żywności pochodzenia zwierzęcego, takiej jak surowe mleko, miękkie sery (na przykład roquefort i brie) czy surowe mięso. Mogą też rozmnażać się w opakowaniach próżniowych. Niskie temperatury (takie jak w lodówce) nie hamują rozwoju tych bakterii.
Zakażenie bakterią Listeria zwykle nie powoduje żadnych objawów u zdrowych osób. Kiedy pojawiają się objawy, są to często bóle stawów i mięśni, gorączka, wymioty i biegunka. Dalsze dolegliwości są możliwe, jeśli listeria rozprzestrzeni się na inne narządy. Jest to szczególnie niebezpieczne, gdy przedostaną się one do mózgu i spowodują zapalenie opon mózgowych. Objawia się to wysoką gorączką, bólem głowy i sztywnością karku. Listeria może też przedostać się do układu krwionośnego i spowodować zatrucie krwi (sepsę). Zapalenie wewnętrznej ściany serca (zapalenie wsierdzia) lub zapalenie otrzewnej może być również wynikiem zakażenia bakterią listerii.
Na tak poważne powikłania szczególnie narażone są niemowlęta, osoby starsze i osoby, których układ odpornościowy jest osłabiony przez inne choroby lub przyjmowane leki. Kobiety w ciąży i ich nienarodzone dzieci są również szczególnie zagrożone: zatrucie pokarmowe wywołane przez Listerię u przyszłej matki może spowodować poronienie lub urodzenie martwego dziecka.
Botulizm
Ta rzadka, ale bardzo niebezpieczna infekcja jest wywoływana przez bakterie z rodzaju Clostridium botulinum (Clostridia). Zwykle jest wynikiem zjedzenia skażonej żywności – szczególnie niebezpieczne są produkty pakowane, których opakowania (np. konserwy) są rozdęte. Domowej roboty konserwy oraz kiszone warzywa i owoce są również możliwymi czynnikami wywołującymi zatrucia pokarmowe związane z Clostridią. Objawy zakażenia dotyczą układu nerwowego, ponieważ to on jest atakowany przez bakterie.
Około 20 do 36 godzin po zjedzeniu skażonego Clostridią pokarmu pojawiają się pierwsze oznaki paraliżu mięśni oka. W późniejszym okresie dochodzi do osłabienia całej muskulatury szkieletowej, zaburzeń mowy, spowolnionego bicia serca i obniżonego ciśnienia krwi, a także zaparć i zatrzymania moczu. Typowe są również suchość w ustach, zaburzenia połykania i widzenia, rozszerzone źrenice, opadające powieki i osłabione odruchy.
Sytuacja staje się niebezpieczna, gdy uszkodzone zostają nerwy odpowiedzialne za oddychanie. Bez wentylacji mechanicznej zatrucie jadem kiełbasianym może doprowadzić do śmierci w wyniku zatrzymania oddechu. Dlatego pacjenci muszą być zawsze leczeni w szpitalu.
Inne przyczyny bakteryjne i ich objawy
Istnieje wiele innych patogenów, które mogą być odpowiedzialne za infekcje pokarmowe. Oto kilka przykładów i typowych objawów infekcji:
- Escherichia coli: Bakteria E. coli występuje głównie w surowej wołowinie i surowym mleku. Możliwe jest także przenoszenie się z człowieka na człowieka. Zakażenie E. coli powoduje początkowo wodnistą, a później krwawą biegunkę.
- Gronkowce: Te bakterie mogą przedostać się z rąk do jedzenia podczas nieostrożnego obchodzenia się z żywnością w kuchni i w ten sposób spowodować zatrucie pokarmowe (podgrzewanie jedzenia nie zabija zarazków). Objawy to niska temperatura i słabe krążenie.
- Yersinia: Do przeniesienia bakterii Yersinia dochodzi zwykle przez kontakt z zakażonymi zwierzętami lub spożycie skażonej żywności pochodzenia zwierzęcego. Typowe objawy choroby to ból głowy, dreszcze i gorączka.
- Campylobacter: Bakteria Campylobacter występuje głównie w niedostatecznie ugotowanym mięsie drobiowym i produktach z surowych jaj. Można ją zabić przez gotowanie jedzenia. Objawy zatrucia pokarmowego wywołanego przez Campylobacter to wysoka gorączka, ból głowy, zmęczenie i wodnista biegunka.
- Shigella: Zarazki te występują częściej w ciepłych miejscach o nieodpowiednich standardach higieny, gdzie dochodzi do skażenia żywności lub wody pitnej odchodami lub ściekami. Zatrucie pokarmowe wywołane przez pałeczki Shigella powoduje skurczowe bóle brzucha, bolesne wypróżnienia i biegunkę.
Zatrucie pokarmowe wywołane przez grzyby
Zjedzenie trujących grzybów (takich jak muchomor sromotnikowy) powoduje zatrucie pokarmowe grzybami. Objawy takie jak ból brzucha, mdłości i wymioty pojawiają się wkrótce po spożyciu grzybów. Inne możliwe objawy to pocenie się, dreszcze, zawroty głowy, zaburzenia świadomości, zaburzenia percepcji, duszności, szybkie bicie serca lub utrata równowagi. Stopień nasilenia objawów zatrucia zależy od rodzaju i ilości spożytej trucizny z grzybów.
Zaalarmowany lekarz powinien zostać poinformowany o tym, jakie grzyby zostały (prawdopodobnie) spożyte. Ponadto bardzo pomocne jest zachowanie resztek posiłku lub wymiocin, tak by lekarz mógł je przeanalizować.
Objawy zatrucia mogą pojawić się także po spożyciu spleśniałego jedzenia. Na przykład niektóre pleśnie wytwarzają aflatoksyny, które poważnie uszkadzają wątrobę.
Zatrucie pokarmowe rybami, małżami, skorupiakami
Do zatrucia może dojść po zjedzeniu ryb, małży lub innych skorupiaków. Czasami przyczyną jest niewłaściwe lub zbyt długie przechowywanie organizmów wodnych, przez co namnożyły się w nich bakterie, które wywołują objawy zatrucia.
Zatrucie pokarmowe po posiłku z ryb również może być wywołane przez ciguatoksynę. Jest to trująca substancja (toksyna) wytwarzana przez żyjące w wodzie pierwotniaki, która poprzez łańcuch pokarmowy może przedostać się do ryb jadalnych. Zatrucie objawia się mdłościami, wymiotami i biegunką.
Czasami przyczyną zatrucia pokarmowego jest naturalnie jadowita ryba. Dotyczy to na przykład ryb rozdymkowatych. Zawierają one silną neurotoksynę tetrodotoksynę. Może spowodować paraliż mięśni szkieletowych i oddechowych, a więc szybko doprowadzić do śmierci! Posiłki przyrządzane z ryb rozdymkowatych są wolne od tej neurotoksyny tylko wtedy, gdy są prawidłowo przygotowane.
Zatrucie pokarmowe przez pokarm roślinny
Zatrucia pokarmowe toksynami roślinnymi występują głównie u małych dzieci – często wkładają one części roślin do ust z ciekawości i niezauważone przez dorosłych. Różne rośliny wytwarzają toksyny, by chronić się przed szkodnikami. Nazywamy je roślinami trującymi, jeśli są trujące dla ludzi i zwierząt nawet w niewielkich ilościach. Przykłady trujących roślin i objawy zatrucia, jakie wywołują, to:
- bluszcz: w dużych dawkach – dolegliwości żołądkowe i gorączka,
- cis: zaburzenia krążenia, paraliż oddechowy, zaburzenia świadomości,
- złotokap: paraliż aż do zatrzymania oddechu,
- brugmansja: upośledzenie świadomości, niewydolność serca,
- krokosz barwierski: nudności, paraliż oddechowy,
- konwalie: zagrażająca życiu arytmia serca,
- mniszek lekarski: hipotermia, drgawki, paraliż serca lub układu oddechowego, śmierć,
- naparstnica: arytmia serca, zapalenie, mdłości, wymioty, zaburzenia widzenia, halucynacje,
- lulek czarny: halucynacje, problemy z sercem,
- ziemniak: zatrucie tylko przy używaniu liści jako herbaty lub jedzeniu zielonych ziemniaków: biegunka, paraliż oddechowy,
- pomidor: niebezpieczeństwo śmierci, jeśli liście są używane jako herbata.
Zatrucia pokarmowe spowodowane substancjami chemicznymi
Jeśli żywność jest skażona toksycznymi metalami lub związkami metali (ołów, kadm, rtęć, cynk itp.), jej spożycie może również wywołać objawy zatrucia. Dzieje się tak zwłaszcza wtedy, gdy ktoś spożywa większe ilości skażonego pokarmu. Rodzaj i nasilenie objawów zależą od rodzaju substancji i ilości, która została spożyta. Na przykład organiczne związki ołowiu mogą zaburzać pracę centralnego układu nerwowego, powodując halucynacje, stany pobudzenia i drgawki. Objawy podobne do parkinsonowskich i paraliż mogą również wystąpić jako późne efekty zatrucia.
Zatrucia pokarmowe: czynniki ryzyka
Zatrucia pokarmowe wywołane przez patogeny (infekcje pokarmowe) często występują jako lokalne epidemie, np. gdy zepsuje się jedzenie w stołówce lub na statku wycieczkowym. Szczególnie w miesiącach letnich takie zatrucia pokarmowe zdarzają się częściej, ponieważ w ciepłych temperaturach patogeny namnażają się szybciej.
W niektórych krajach ryzyko zatrucia pokarmowego jest większe niż w innych. Z jednej strony wynika to z różnych standardów higieny w uprawie, przygotowaniu i sprzedaży żywności. Z drugiej strony pewną rolę odgrywa także klimat: w regionach tropikalnych i subtropikalnych panują temperatury, w których bakterie mogą się szczególnie dobrze namnażać. Na przykład urlopowicze w regionie Morza Śródziemnego powinni zwracać szczególną uwagę na odpowiednie standardy higieny, aby uniknąć bakteryjnych zatruć pokarmowych.
Wirusy mogą również dostać się do organizmu przez pożywienie i powodować problemy żołądkowo-jelitowe. Jednak lekarze nie określają tego jako zatrucie pokarmowe, ale jako infekcję wirusową wywołaną przez skażoną żywność. Do skażenia może dojść, ponieważ żywność miała kontakt z zakażonymi odchodami lub skażoną wodą albo była przygotowywana przez zakażone osoby. Ponadto źródłem zakażenia może być mięso i podroby pochodzące od zakażonych zwierząt.
Wirusy nie mogą namnażać się w jedzeniu i nie powodują jego psucia się. Mogą one jednak pozostać zakaźne przez długi czas. Z zewnątrz nie widać, czy żywność jest skażona wirusami. Skażenia nie można też wykryć za pomocą smaku czy zapachu. Szczególnie niebezpieczne są zimne, gotowe do spożycia produkty, takie jak sałatki, owoce, desery i wypieki.
Wirusowe dolegliwości żołądkowo-jelitowe często występują w placówkach społecznych, takich jak przedszkola, szkoły, domy starców i szpitale.
Zatrucia pokarmowe: najczęstsze przyczyny i jak ich unikać
| Przyczyna | Źródło zagrożenia | Profilaktyka |
|---|---|---|
| Bakterie | Surowe mięso, surowe jaja, mleko, miękkie sery/żywność z surowego mleka, skażona woda pitna | Odpowiednio przechowuj jedzenie i przygotowuj je w higienicznych warunkach. Resztki przygotowanego jedzenia przechowuj w chłodnym miejscu i dokładnie odgrzej je przed spożyciem. Unikaj surowego jedzenia tak bardzo, jak to tylko możliwe. W krajach o niskim standardzie higieny jedz tylko gotowane, smażone lub obrane jedzenie i pij tylko przegotowaną lub butelkowaną wodę; unikaj kostek lodu. |
| Trucizny | Ryby, grzyby, rośliny | Jedz tylko te grzyby, które dobrze znasz. W przypadku ryb/żywności morskiej nie przerywaj łańcucha chłodniczego między połowem a spożyciem. Zwróć uwagę na zapach. Jeśli to konieczne, unikaj całkowicie surowych ryb. W gospodarstwach domowych, w których są małe dzieci, unikaj trujących roślin domowych i ogrodowych, na ile to tylko możliwe. Uważaj, co maluchy wkładają do buzi. |
| Metale | Proszek do pieczenia, ser topiony, zabielacz do kawy, owoce, warzywa, konserwy, ostrygi, ryby, grzyby, płatki śniadaniowe, produkty ryżowe, woda pitna | Jedz tylko niewielkie ilości potencjalnie skażonego pokarmu (zwłaszcza dzieci). Umyj lub obierz dokładnie owoce. Dowiedz się, gdzie ryby zostały złowione lub wyhodowane. Wyrzuć uszkodzone/wzdęte jedzenie z puszki |
| Pleśnie | Żyto, jęczmień, suszone owoce, orzechy, ziarna kukurydzy (aflatoksyny) | Aflatoksyna: spożywaj tylko produkty z UE lub produkty przebadane. Szukaj plam pleśni (białych do zielonkawoszarych i włochatych) na jedzeniu. Nie pij z nieprzezroczystych pojemników. |
| Wirusy (nie klasyczne zatrucia pokarmowe, ale infekcje wirusowe) | Skażenie żywności i wody pitnej odchodami | Obierz lub dokładnie umyj owoce i rośliny (sałatę, pomidory itp.). W krajach o niskim standardzie higieny jedz tylko gotowane/smażone jedzenie i pij tylko przegotowaną lub butelkowaną, zamkniętą wodę; unikaj kostek lodu. |
Zatrucie pokarmowe: leczenie
Ogólnie rzecz biorąc, leczenie zatrucia pokarmowego zależy od przyczyny objawów. Leczenie w szpitalu może być konieczne, na przykład u pacjentów z obniżoną odpornością lub w przypadku zatrucia jadem kiełbasianym.
Ogólne środki zaradcze
Ogólne wskazówki i domowe sposoby leczenia często pomagają w łagodnych objawach. Jeśli masz biegunkę, powinieneś pić dużo płynów, żeby zrekompensować utratę wody i soli mineralnych. Odpowiednie napoje to woda i herbata z cukrem. Szczególnie w przypadku ciężkiej biegunki zaleca się podanie roztworu elektrolitów z apteki. Możesz też sam przygotować roztwór soli z cukrem (np. w podróży). Aby to zrobić, dodaj pięć łyżek cukru, półtorej łyżki soli kuchennej i szklankę soku pomarańczowego do jednego litra przegotowanej wody. Zmieszaj wszystko razem i pij łykami.
Nawet jeśli nie masz ochoty na jedzenie z powodu biegunki i wymiotów, nie powinieneś całkowicie unikać jedzenia przez dłuższy czas, jeśli cierpisz na zatrucie pokarmowe. W pierwszych dniach lekarze zalecają lekkostrawne pokarmy, takie jak suchary, banany, ryż, białe pieczywo i rosół. Z drugiej strony powinieneś unikać kwaśnych, ciężkostrawnych i drażniących błonę śluzową pokarmów i napojów (soki owocowe, surowe warzywa, nabiał, tłuste jedzenie, napoje słodzone kawa, alkohol itd.).
Domowe sposoby leczenia mają swoje ograniczenia. Jeśli objawy utrzymują się przez dłuższy czas, nie ustępują lub nawet nasilają się, zawsze powinieneś skonsultować się z lekarzem.
Po ustąpieniu objawów zatrucia pokarmowego jeszcze przez jakiś czas powinieneś uważać na to, co jesz. Przewód pokarmowy wciąż jest jeszcze delikatny i potrzebuje trochę czasu, by w pełni się zregenerować.
Leki i inne środki
W zasadzie wymioty i biegunka w zatruciu pokarmowym mogą być złagodzone za pomocą specjalnych leków: leki przeciwwymiotne, takie jak metoklopramid, pomagają w zwalczaniu nudności i wymiotów, a leki przeciwbiegunkowe, takie jak loperamid, powstrzymują biegunkę. Takie leki nie są jednak ogólnie zalecane. Celem biegunki i wymiotów jest przecież szybkie usunięcie z organizmu patogenów i toksyn. Dlatego lekarz przepisuje leki przeciwwymiotne i przeciwbiegunkowe tylko w niektórych przypadkach, takich jak silne wymioty lub biegunka występująca częściej niż dziesięć razy dziennie.
W zależności od przyczyny zatrucia pokarmowego mogą być zastosowane również inne leki i środki lecznicze. Na przykład pacjentom z bakteryjnym zatruciem pokarmowym podaje się czasem antybiotyki. Dzieje się tak na przykład w przypadku listeriozy, a czasem salmonellozy.
W przypadku zatrucia jadem kiełbasianym konieczne jest leczenie na oddziale intensywnej terapii. Pacjenci otrzymują antidotum (antytoksynę) na toksynę botulinową tak szybko, jak to możliwe. Mogą też potrzebować sztucznego oddychania.
Dla niektórych toksyn z grzybów dostępne są również specyficzne antytoksyny. W przypadku grzybiczego zatrucia pokarmowego często wypompowuje się żołądek osoby dotkniętej chorobą.
Czasami na zatrucie pokarmowe podaje się też węgiel aktywowany (węgiel leczniczy). Wiąże on bakterie i toksyny w przewodzie pokarmowym. Wszystko jest następnie wydalane razem ze stolcem.
Istnieją dowody na to, że probiotyki mogą skrócić czas trwania biegunki związanej z infekcją. Probiotyki to specjalne mikroorganizmy (takie jak bakterie kwasu mlekowego), które mogą kolonizować jelito i wypierać patogeny biegunki. Dodaje się je do niektórych produktów spożywczych (np. jogurtu) oraz oferuje w postaci kapsułek i proszków.
Zatrucia pokarmowe: zapobieganie
Aby zapobiec zatruciom pokarmowym, szczególnie ważne są higiena żywności i odpowiednie uzdatnianie wody pitnej. Każdy z nas może sam się do tego przyczynić:
- Przed spożyciem lub przygotowaniem owoców i warzyw dokładnie je umyj.
- Dokładnie myj ręce, naczynia i przybory kuchenne przed, pomiędzy i po gotowaniu (zwłaszcza podczas przygotowywania surowego mięsa lub ryb).
- Zawsze dobrze czyść ściereczki do naczyń i ściereczki do sprzątania używane w kuchni i regularnie je wymieniaj.
- Podczas gotowania noś czyste ubrania i nie zakładaj biżuterii.
- Dokładnie gotuj ryby i dania mięsne.
- Unikaj spożywania produktów z surowego mleka, surowych ryb i surowego mięsa.
- Przechowuj żywność w dobrze zamkniętych pojemnikach i w odpowiedniej temperaturze (np. produkty mleczne w lodówce).
- Przestrzegaj daty ważności żywności.
- Unikaj zwierząt domowych, gryzoni i owadów w pomieszczeniach kuchennych.
- Pozbądź się jedzenia, jeśli zwierzęta domowe, owady lub gryzonie (np. szczury, myszy) miały z nim kontakt.
- Natychmiast pozbądź się opakowań i skroplin z produktów mięsnych.
- Wyrzuć jedzenie, które ma dziwny lub nietypowy smak.
Aby uniknąć zatrucia pokarmowego spowodowanego mrożonkami, upewnij się, że nie został przerwany łańcuch chłodniczy, nawet na krótki czas. Gdy temperatura na zewnątrz jest wysoka, przynoś zamrożone produkty do domu jak najszybciej po zrobieniu zakupów, używając torby chłodzącej. Mrożonki powinny być rozmrażane przez noc w lodówce (nie w temperaturze pokojowej). Jest to szczególnie ważne w przypadku ryb, ponieważ w rozmrażanej wodzie bakterie mogą się dobrze namnażać i powodować zatrucia pokarmowe. Przed przygotowaniem ryby opłucz ją.
Przygotowując potrawy zawierające surowe jaja (tiramisu, majonez itp.), zwracaj szczególną uwagę na to, by używać tylko świeżych jaj.
Rozdęte opakowania lub wybrzuszone wieczka puszek mogą wskazywać na skażenie Clostridium botulinum. Takiej żywności nie wolno spożywać pod żadnym pozorem, w przeciwnym razie może dojść do poważnego zatrucia pokarmowego (botulizmu).
Wakacje w ciepłych krajach
W niektórych krajach standardy higieny i jakość wody pitnej nie są tak dobre jak w Polsce. Dotyczy to na przykład wielu popularnych regionów wakacyjnych w rejonie Morza Śródziemnego. Dlatego działania mające na celu zapobieganie zatruciom pokarmowym są tam szczególnie ważne.
W takich krajach należy na przykład unikać pokarmów, które są surowe, przygotowywane w nieprzegotowanej wodzie lub podawane w restauracjach jako letnie. Najlepiej posłuchać powiedzenia: „Obierz, ugotuj lub zapomnij!” (Peel it, boil it, cook it or forget it!). Oznacza to, że powinieneś unikać wszystkich pokarmów, które nie zostały obrane, ugotowane lub usmażone.
Jeśli masz wątpliwości co do czystości wody z kranu – do picia, a także do mycia zębów – powinieneś używać tylko wody przegotowanej lub sprzedawanej w butelkach.
Zatrucia pokarmowe: badania i diagnostyka
Jeśli objawy (podejrzewanego) zatrucia pokarmowego, takie jak biegunka i wymioty, nie ustąpią samoistnie w ciągu kilku dni, powinieneś zgłosić się do lekarza. W przypadku bardzo nasilonych objawów, a także u dzieci i osób starszych, podejrzenie zatrucia pokarmowego powinno być zasadniczo wyjaśnione przez lekarza. W takich przypadkach utrata płynów i elektrolitów spowodowana biegunką i wymiotami może szybko stać się niebezpieczna.
W większości przypadków lekarz stawia diagnozę zatrucia pokarmowego na podstawie historii choroby pacjenta (anamnezy) i objawów. Klasyczna konstelacja objawów (nudności, wymioty, biegunka itd.) oraz zgłoszenie przez osobę dotkniętą chorobą, że jadła potrawy z grzybów albo nieznane lub dziwnie smakujące jedzenie lub napoje, już stanowią mocne przesłanki zatrucia.
W ciężkich przypadkach zatrucia pokarmowego z silną biegunką i/lub krwią w stolcu lekarz wyśle próbki kału i krwi do laboratorium, aby ustalić konkretny patogen. Jeśli podejrzewa się botulizm, lekarz sprawdza, czy w stolcu lub wymiocinach pacjenta można wykryć toksynę botulinową. Ponieważ wynik jest znany dopiero po około 24 godzinach, a zatrucie jadem kiełbasianym jest bardzo niebezpieczne, zwykle, żeby być bezpiecznym, wcześniej rozpoczyna się odpowiednią terapię.
Często, na początku podejrzewa się, że przyczyną zatrucia pokarmowego jest jakiś szczególny pokarm (potrawa z grzybów, owoce w puszce itp.). Następnie lekarz może wysłać próbki podejrzanego pokarmu do laboratorium, by wykryć w nich patogeny lub toksyny. Może to być bardzo ważne dla leczenia (np. poznanie dokładnej nazwy trującego grzyba).
Zatrucie pokarmowe: przebieg i rokowanie
Większość przypadków zatrucia pokarmowego jest nieskomplikowana. Jeśli zatrucie pokarmowe powoduje tylko biegunkę, nie ma gorączki ani krwi w stolcu, zwykle ustępuje w ciągu kilku dni. W indywidualnych przypadkach czas trwania i nasilenie objawów zależą od tego, co dokładnie wywołało zatrucie (bakterie, toksyny itp.), jak duża ich ilość dostała się do organizmu oraz od ogólnego stanu zdrowia osoby dotkniętej zatruciem.
Sytuacja staje się niebezpieczna, jeśli utrata płynów i elektrolitów w wyniku biegunki i wymiotów nie zostanie szybko wyrównana. Często tak się dzieje, zwłaszcza w przypadku małych dzieci i osób starszych. Zazwyczaj muszą być one leczone w szpitalu: za pomocą wlewów dożylnych można szybko uzupełnić brakujące płyny i utracone sole mineralne (elektrolity).
Zagrażającą życiu formą zatrucia pokarmowego jest zatrucie jadem kiełbasianym: jeśli nie jest leczone, około połowa pacjentów umiera w ciągu trzech do sześciu dni z powodu paraliżu oddechowego.
Pytania i odpowiedzi
Jak szybko objawia się zatrucie pokarmowe?
Okres inkubacji: 6-72 godzin, choroba trwa około tygodnia. Symptomy: skurcze brzucha, wymioty, gorączka, dreszcze, biegunka, skrajna utrata płynów.
Czy można umrzeć z powodu zatrucia pokarmowego?
Rzadką formą zatrucia pokarmowego jest zatrucie jadem kiełbasianym, które jest śmiertelne, jeśli nie jest leczone. W tym przypadku pierwsze objawy są zauważalne po 20-36 godzinach od spożycia skażonego pokarmu, często w postaci paraliżu mięśni oka.
Czy można zarazić się salmonellą z gotowanych jajek?
Salmonella ginie w temperaturze powyżej 65 stopni Celsjusza. Bezpieczne są jajka ugotowane na twardo lub potrawy z jajek, takie jak jajecznica. Do jajek sadzonych powinieneś używać bardzo świeżych jaj.
Ile osób umiera z powodu zatrucia pokarmowego?
Według ostatniego raportu Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) każdego roku w Europie około 23 miliony ludzi choruje z powodu skażonego jedzenia lub napojów. 5000 osób umiera w wyniku zatrucia pokarmowego.
Źródła
- Hocking AD, Pitt JI, Samson RA, Thrane U (2005). Advances in Food Mycology. Springer.
- Riemann HP, Cliver DO (2006). FoodBorne Infections and Intoxications. Academic Press
- Smith JL (2005). Fratamico PM, Bhunia AK, Smith JL (eds.). Foodborne Pathogens: Microbiology And Molecular Biology. Horizon Scientific Press
Przeczytaj także o: