Kiedy warto zrobić badania na celiakię?

Celiakia (nazywana chorobą trzewną), to choroba autoimmunologiczna jelita cienkiego, która powoduje zanik kosmków jelitowych. Dochodzi do tego pod wpływem spożycia glutenu, białka występującego w pszenicy, jęczmieniu, życie i owsie. U osób z celiakią gluten uszkadza kosmki jelitowe, co upośledza wchłanianie substancji odżywczych. Dowiedz się, jakie objawy mogą wskazywać na celiakię i jakie warto wykonać badania?

Objawy celiakii – co to za choroba?

Objawy celiakii mogą być bardzo różne i często nie są specyficzne, co utrudnia rozpoznanie. Typowe objawy ze strony przewodu pokarmowego to:

• przewlekłe biegunki;
• bóle brzucha;
• wzdęcia;
• luźne stolce;
• tłuszczowe stolce;
• cuchnące stolce;
• utrata masy ciała;
• niedobór żelaza, minerałów i witamin;
• zmiany skórne (np. aftozy).

Celiakia jest chorobą dość podobną w objawach ze strony układu pokarmowego do nieswoistych zapaleń jelit oraz może przypominać zespół jelita drażliwego.

Oprócz objawów ze strony układu pokarmowego, celiakia może powodować również objawy nieswoiste, takie jak:

• przewlekłe zmęczenie;
• osłabienie;
• bóle stawów;
• stany depresyjne;
• niedobory witamin i minerałów oraz związane z nimi zaburzenia funkcjonowania narządów;
• zaburzenia rozwoju u dzieci.

Diagnostyka celiakii – jak przebiega rozpoznanie celiakii?

Diagnostyka celiakii opiera się na dwóch filarach:

• badaniach serologicznych (badania z surowicy krwi);
• biopsji jelita cienkiego (w niektórych przypadkach)

Badania serologiczne w diagnostyce celiakii to:

• przeciwciała przeciwko transglutaminazie tkankowej (tTG);
• przeciwciał przeciwko deamidowanej gliadynie (dGA).

Podwyższone stężenie tych przeciwciał jest wskazaniem do dalszej diagnostyki. Wykonuje się je z próbki krwi żylnej pacjenta. Często lekarze zalecają również badania oceniające poziom minerałów i witamin, ze względu na możliwe niedobory pojawiające się w przebiegu celiakii.

W przypadku diagnostyki celiakii może zostać również zlecone badanie kału na obecność kalprotektyny.

Biopsja jelita cienkiego jest badaniem, które ostatecznie potwierdza lub wyklucza celiakię. Podczas biopsji pobierane są próbki błony śluzowej jelita cienkiego, które następnie są badane histopatologicznie. W obrazie histopatologicznym celiakii obserwuje się zanik kosmków jelitowych.

Kiedy warto wykonać badania na celiakię?

Badania na celiakię warto wykonać w przypadku wystąpienia objawów mogących sugerować tę chorobę, nawet jeśli nie są one specyficzne. Badania należy również wykonać u osób z grup ryzyka celiakii, czyli m.in.:

• osób z chorobami autoimmunologicznymi (np. cukrzyca typu 1, choroba Hashimoto);
• krewnych osób chorych na celiakię;
• dzieci z niską masą urodzeniową;
• osób cierpiących na zespół złego wchłaniania.

Należy pamiętać, że diagnostyka celiakii powinna być prowadzona przez lekarza, który zleci odpowiednie badania i postawi rozpoznanie celiakii.

Ważne! Nie wolno wprowadzać diety bezglutenowej przed ostatecznym rozpoznaniem celiakii, ponieważ może to utrudnić prawidłową diagnozę.

Co jeszcze warto wiedzieć o celiakii?

• Badanie genetyczne może być pomocne w diagnostyce celiakii, szczególnie u osób z celiakią nietypową.
• Istnieją również testy przesiewowe na celiakię, które można wykonać w domu. Testy te nie są jednak diagnostyczne i wymagają potwierdzenia wynikami badań serologicznych.
• Celiakia jest chorobą przewlekłą, która nie ma lekarstwa. Jedynym sposobem leczenie polega na ścisłej diecie bezglutenowej.

Przeczytaj także o:

Dlaczego warto ograniczyć spożycie cukru?

Dlaczego warto monitorować zdrowie jelit?

Jakie są najlepsze sposoby na zbilansowaną dietę?