Cytologia – przewodnik po badaniu, wynikach i interpretacji
Cytologia to jedno z najważniejszych badań profilaktycznych w ginekologii, które może uratować życie. Dzięki regularnym badaniom można wcześnie wykryć zmiany w komórkach szyjki macicy, zanim przekształcą się one w nowotwór. W artykule znajdziesz kompleksowy przewodnik po badaniu cytologicznym, dowiesz się, jak przygotować się do wizyty, jakie są rodzaje cytologii oraz jak interpretować wyniki. Poznaj kluczowe informacje, które pomogą Ci zadbać o zdrowie i uniknąć groźnych chorób.
Co to jest cytologia?
Cytologia to jedno z najważniejszych badań profilaktycznych w ginekologii, polegające na analizie pod mikroskopem komórek pobranych z tarczy szyjki macicy oraz kanału szyjki macicy. Cytologia jest podstawowym narzędziem w profilaktyce i wczesnym wykrywaniu raka szyjki macicy, który w Polsce nadal jest jednym z najczęściej diagnozowanych nowotworów u kobiet. Cytologia wykrywa choroby weneryczne oraz pozwala na wykrycie nieprawidłowych komórek nabłonka i nieprawidłowych komórek nabłonka gruczołowego, które mogą być wczesnym wskaźnikiem rozwoju nowotworu szyjki macicy.
Badanie cytologiczne jest przesiewowym testem, mającym na celu wykrycie zmian w komórkach nabłonka wielowarstwowego płaskiego szyjki macicy, zanim przekształcą się one w nowotwór. Odpowiednio wcześnie wykryte nieprawidłowe komórki nabłonka wielowarstwowego płaskiego mogą prowadzić do szybszej diagnozy. Cytologia umożliwia wczesne wykrycie nieprawidłowych komórek nabłonka wielowarstwowego płaskiego. Cytologia pomaga również w identyfikacji stanów zapalnych, infekcji oraz innych nieprawidłowości, które mogą wymagać dalszej diagnostyki lub leczenia.
Kto powinien wykonywać cytologię?
Cytologię powinno wykonywać każda kobieta w wieku rozrodczym, a także nastolatki, które rozpoczęły aktywność seksualną. Pierwszą cytologię zaleca się wykonać nie później niż po ukończeniu 25. roku życia lub nie później niż po upływie 3 lat od rozpoczęcia współżycia. Badanie to jest szczególnie ważne dla kobiet przyjmujących leki immunosupresyjne, które mogą mieć zwiększone ryzyko rozwoju nowotworów.
Polskie Towarzystwo Ginekologiczne rekomenduje, aby cytologię wykonywać regularnie – raz w roku, a w przypadku kobiet z podwyższonym ryzykiem, np. z historią raka szyjki macicy w rodzinie, nawet co 6 miesięcy. Regularne badania cytologiczne są kluczowe dla skutecznej profilaktyki raka szyjki macicy.
Przygotowanie do badania cytologicznego
Przygotowanie do badania cytologicznego nie wymaga specjalnych działań, jednak warto uwzględnić kilka zaleceń. Cytologię najlepiej wykonać w połowie cyklu miesiączkowego, czyli nie wcześniej niż 4 dni po zakończeniu krwawienia miesiączkowego. Przed badaniem nie należy współżyć przez 24 godziny oraz unikać stosowania leków dopochwowych na co najmniej 4 dni przed planowaną wizytą.
Dodatkowo, w dniu badania cytologicznego należy unikać stosowania irygacji pochwy, używania tamponów, a także nie poddawać się badaniu ginekologicznemu lub przezpochwowemu badaniu ultrasonograficznemu. W przypadku występowania infekcji lub stanu zapalnego pochwy badanie powinno być przełożone na inny termin, ponieważ wyniki cytologii mogą być zafałszowane.
Wyniki badania cytologicznego
Wyniki badania cytologicznego są zazwyczaj opisywane za pomocą systemu Bethesda, który uwzględnia obecność infekcji, zmian zapalnych oraz nieprawidłowych komórek nabłonka wielowarstwowego i gruczołowego. Ocena wyników badania cytologicznego jest kluczowa dla wczesnego wykrycia raka szyjki macicy i innych potencjalnie groźnych zmian.
Wynik cytologii może być prawidłowy lub nieprawidłowy. Prawidłowy wynik oznacza brak nieprawidłowych komórek w pobranej próbce. W przypadku wyniku nieprawidłowego konieczna jest dalsza diagnostyka, w tym biopsja czy kolposkopia, aby dokładniej ocenić stan szyjki macicy.
Wynik cytologii może być także fałszywie ujemny lub fałszywie dodatni. Fałszywie ujemny wynik może wynikać z obecności krwi, stanu zapalnego lub niewystarczającej ilości materiału komórkowego w próbce. Z kolei fałszywie dodatni wynik może sugerować zmiany, które nie mają związku z nowotworem, ale wymagają dalszej obserwacji.
Cytologia LBC – nowoczesna metoda badania
Cytologia płynna LBC to nowoczesna metoda badania, w której materiał pobrany z szyjki macicy jest umieszczany na podłożu płynnym zamiast na szkiełku mikroskopowym. Cytologia płynna charakteryzuje się większą czułością w wykrywaniu zmian przedrakowych w porównaniu do tradycyjnej cytologii konwencjonalnej.
Dzięki cytologii płynnej LBC możliwe jest wykrycie nawet drobnych zmian komórkowych, które mogą umknąć uwadze w tradycyjnej metodzie. Cytologia płynna umożliwia również równoczesne przeprowadzenie testów na obecność wirusa HPV, który jest główną przyczyną raka szyjki macicy.
Warto zaznaczyć, że cytologia płynna jest bardziej kosztowna niż metoda konwencjonalna, jednak wydział świadczeń opieki zdrowotnej NFZ refunduje to badanie w ramach profilaktyki nowotworowej.
Cytologia w ciąży
Cytologia w ciąży jest ważnym elementem opieki prenatalnej, wykonywanym zazwyczaj w pierwszym trymestrze, około 10. tygodnia. Procedura wygląda tak samo jak u innych pacjentek – materiał pobiera się za pomocą specjalnego narzędzia wprowadzanego przez pochwy wziernik. Cytologia w ciąży jest bezpieczna i nie powoduje powikłań.
Regularne badania cytologiczne podczas ciąży pozwalają na wczesne wykrycie nieprawidłowych komórek i uniknięcie potencjalnych komplikacji zdrowotnych zarówno dla matki, jak i dziecka.
Profilaktyka raka szyjki macicy
Cytologia jest kluczowym elementem profilaktyki raka szyjki macicy. Regularne badania cytologiczne umożliwiają wykrycie obecności komórek przedrakowych, zanim rozwinie się pełnoobjawowy nowotwór. Cytologia płynna oraz cytologia płynna LBC są szczególnie skuteczne w tym zakresie, dzięki czemu odgrywają istotną rolę w zapobieganiu rozwojowi raka szyjki macicy.
Warto pamiętać, że cytologia może być wykonywana zarówno jako badanie samodzielne, jak i w połączeniu z testem na obecność zakażenia HPV. Regularne badania cytologiczne to skuteczny sposób na wczesne wykrycie zmian, które mogą prowadzić do rozwoju raka gruczołowego in situ lub raka płaskonabłonkowego in situ.
Podsumowanie
Cytologia jest niezbędnym badaniem profilaktycznym, pozwalającym na wczesne wykrycie zmian w szyjce macicy, które mogą prowadzić do rozwoju raka szyjki macicy. Regularne wykonywanie cytologii jest kluczowe dla zdrowia każdej kobiety. Zarówno cytologia konwencjonalna, jak i nowoczesna cytologia płynna oraz cytologia płynna LBC oferują możliwość wczesnego wykrycia nieprawidłowych komórek i zapobiegają rozwinięciu się groźnych chorób.
Możliwość wykonania cytologii płynnej oraz cytologii płynnej LBC to cenne narzędzie w profilaktyce raka szyjki macicy, które warto uwzględnić podczas badania ginekologicznego na fotelu ginekologicznym. Regularne robienie badań cytologicznych, zwłaszcza w kontekście profilaktyki raka szyjki macicy, jest podstawą dbałości o zdrowie kobiet. Cytologia to badanie, które ratuje życie, dlatego nie należy go odkładać na później.