Jak przygotować się do cytologii? Co warto wiedzieć przed badaniem

Cytologia to skuteczne badanie w profilaktyce raka szyjki macicy. Sprawdź, jak się przygotować, kiedy wykonać pierwsze badanie, czego unikać przed wizytą i jak wygląda procedura. Poznaj różnice między cytologią klasyczną a płynną i dowiedz się, co oznaczają wyniki. Dbaj o swoje zdrowie świadomie.

Wprowadzenie do cytologii

Cytologia to jedno z najważniejszych badań profilaktycznych, które każda kobieta powinna regularnie wykonywać w trosce o zdrowie szyjki macicy. Badanie polega na ocenie komórek pobranych z szyjki macicy, co pozwala wykryć nieprawidłowości mogące świadczyć o wczesnych zmianach przedrakowych lub raku szyjki macicy. Regularne badania cytologiczne odgrywają kluczową rolę w profilaktyce raka szyjki macicy, umożliwiając wykrycie zmian na bardzo wczesnym etapie, kiedy leczenie jest najskuteczniejsze. Główną przyczyną rozwoju raka szyjki macicy jest zakażenie wirusem brodawczaka ludzkiego (HPV), dlatego cytologia jest tak istotna w zapobieganiu temu nowotworowi. Dzięki regularnym badaniom cytologicznym można skutecznie chronić się przed rakiem szyjki macicy i zadbać o swoje zdrowie intymne.

---

Dlaczego cytologia jest tak ważna?

Cytologia szyjki macicy to badanie profilaktyczne, które pozwala wykryć stany przedrakowe oraz raka szyjki macicy na bardzo wczesnym etapie. Jest szybkie, nieinwazyjne i może uratować życie. Regularne wykonywanie cytologii zaleca się wszystkim kobietom po rozpoczęciu współżycia lub od 21. roku życia. Regularna cytologia jest podstawą profilaktyki raka szyjki macicy i pozwala wykryć zmiany w bardzo wczesnym stadium.

Programy profilaktyki raka szyjki macicy opierają się na określonej częstotliwości badań cytologicznych, co umożliwia wykrycie choroby już w jej wczesnej fazie.

Wskazania do wykonania cytologii

Badanie cytologiczne zalecane jest wszystkim kobietom, które rozpoczęły życie seksualne, niezależnie od wieku. Najlepiej wykonać pierwszą cytologię w ciągu trzech lat od rozpoczęcia współżycia, jednak nie później niż do 25. roku życia. Kobiety z grupy podwyższonego ryzyka, takie jak osoby zakażone wirusem HPV lub wirusem HIV, powinny wykonywać cytologię częściej, zgodnie z zaleceniami lekarza. Również panie przyjmujące leki immunosupresyjne powinny regularnie poddawać się badaniom cytologicznym, ponieważ ich układ odpornościowy jest osłabiony. Wskazaniem do wykonania cytologii są także nieprawidłowe wyniki poprzednich badań oraz występowanie niepokojących objawów, takich jak krwawienia międzymiesiączkowe czy plamienia po stosunku. Regularne badania cytologiczne to najlepszy sposób na wczesne wykrycie zmian w obrębie szyjki macicy i skuteczną profilaktykę raka szyjki macicy.

---

Rodzaje cytologii – klasyczna czy płynna?

• Cytologia klasyczna: komórki pobierane z szyjki macicy są rozprowadzane na szkiełku mikroskopowym.
• Cytologia płynna (LBC): próbka komórek pobrana z szyjki macicy jest umieszczana w specjalnym płynnym podłożu. Pobrany materiał trafia następnie do laboratorium, gdzie jest analizowany na podłożu płynnym, co zwiększa dokładność badania. Pobranie materiału do cytologii płynnej charakteryzuje się większą precyzją i umożliwia wykonanie dodatkowych testów. Cytologię płynną można wykonać również u kobiet w ciąży – jest to metoda bezpieczna i odpowiednia w tym okresie.

Cytologia płynna pozwala również na wykonanie testu HPV z tej samej próbki – co ma ogromne znaczenie w wykrywaniu infekcji wysokiego ryzyka.

Jak się przygotować do cytologii?

Lekarze zalecają w pierwszej kolejności zadbać o odpowiednią higienę intymną przed wykonaniem badania. Cytologię wykonuje się w gabinecie ginekologicznym, gdzie pacjentka siada na fotelu ginekologicznym, co zapewnia komfort i prawidłowe przeprowadzenie procedury. Wykonania badania nie powinno się planować tuż po rozpoczęciu aktywności seksualnej – zaleca się odczekać określony czas, aby wynik był wiarygodny.

Aby wynik był wiarygodny, pamiętaj o kilku prostych zasadach:

• Unikaj stosunków płciowych przez minimum 24–48 godzin przed badaniem.
• Nie stosuj leków dopochwowych ani irygacji przynajmniej 2 dni przed wizytą.
• Nie wykonuj badania podczas miesiączki – najlepiej wykonać cytologię w połowie cyklu (10–20 dzień).
• Poinformuj lekarza o aktualnych dolegliwościach, infekcjach, lekach czy wcześniejszych wynikach.

Jak wygląda samo badanie?

Cytologia trwa zaledwie kilka minut i jest praktycznie bezbolesna. Lekarz badania pobiera komórki zarówno z powierzchni szyjki macicy, jak i z kanału szyjki macicy za pomocą specjalnej szczoteczki. Badania cytologicznego dokonuje się szybką metodą diagnostyczną, która minimalizuje dyskomfort pacjentki. Próbka trafia do laboratorium, gdzie oceniane są ewentualne nieprawidłowości.

Co wykrywa cytologia?

Badanie cytologiczne pozwala na:

• ocenę komórek nabłonka szyjki macicy,
• wykrycie obecności nieprawidłowych komórek, które mogą świadczyć o stanach przedrakowych,
• wykrycie zmian zapalnych i infekcji (w tym HPV); wynik może wskazywać na stan zapalny, który wymaga leczenia i powtórzenia badania,
• rozpoznanie zmian przedrakowych i wczesnych postaci raka.

W przypadku wykrycia nieprawidłowych komórek lub zmian o nieokreślonym znaczeniu, lekarz może zlecić dodatkowe badania, takie jak badania histopatologicznego, aby potwierdzić diagnozę i zaplanować dalsze leczenie.

Niepokojące objawy, które powinny skłonić do cytologii poza rutyną:

• krwawienia między miesiączkami,
• plamienia po stosunku,
• upławy o nietypowym zapachu lub kolorze,
• nawracające infekcje intymne.

Badania cytologiczne a najczęstsze nowotwory

Cytologia to najskuteczniejsza metoda wczesnego wykrywania raka szyjki macicy, który należy do najczęstszych nowotworów złośliwych u kobiet. Regularne badania cytologiczne umożliwiają wykrycie nieprawidłowości w szyjce macicy już w początkowej fazie, co znacząco zwiększa szanse na całkowite wyleczenie. Dzięki cytologii możliwe jest także rozpoznanie innych nowotworów narządu rodnego, takich jak rak trzonu macicy czy rak jajnika, choć głównym celem badania pozostaje profilaktyka raka szyjki macicy. Szczególnie ważne jest, by nie zaniedbywać regularnych badań cytologicznych, zwłaszcza że zakażenie wirusem HPV jest głównym czynnikiem ryzyka rozwoju tego nowotworu. Wczesne wykrycie zmian w obrębie szyjki macicy daje szansę na skuteczne leczenie i ochronę zdrowia na długie lata.

Kiedy wykonać pierwszą cytologię i jak często ją powtarzać?

• Pierwsza cytologia: zwykle ok. 21. roku życia lub po rozpoczęciu współżycia.
• Częstotliwość:
• co 3 lata, jeśli poprzednie wyniki są prawidłowe,
• co rok, jeśli są czynniki ryzyka: infekcja HPV, obniżona odporność, nieprawidłowy poprzedni wynik.

Wynik testu HPV HR może wpływać na częstotliwość wykonywania cytologii oraz dalsze postępowanie diagnostyczne, zwłaszcza w ramach refundowanych i bezpłatnych badań profilaktycznych raka szyjki macicy.

Kobiety po histerektomii z powodu mięśniaków macicy mogą wymagać indywidualnych zaleceń dotyczących wykonywania badań cytologicznych.

Niektóre kobiety (np. z HIV lub leczone immunosupresyjnie) powinny wykonywać cytologię częściej i według zaleceń lekarza.

Cytologia a HPV – czy to to samo?

Nie. Cytologia bada komórki, a test HPV wykrywa obecność wirusa HPV, który przenoszony jest głównie drogą płciową. Obecność wirusa HPV jest głównym czynnikiem ryzyka rozwoju raka szyjki macicy. Najlepszym rozwiązaniem jest wykonanie cytologii i testu HPV jednocześnie, szczególnie po 30. roku życia.

Co oznacza nieprawidłowy wynik?

Nieprawidłowy wynik cytologii nie musi oznaczać raka. Najczęstsze przyczyny to:

• infekcje,
• przewlekłe stany zapalne,
• zmiany o niskim ryzyku (LSIL),
• zmiany o wysokim ryzyku (HSIL) – wymagają dalszej diagnostyki (np. kolposkopia),
• zmiany o nieokreślonym znaczeniu (np. ASC-US), które wymagają dalszej diagnostyki lub monitorowania.

W przypadku nieprawidłowego wyniku lekarz może zlecić dodatkowe badania, takie jak kolposkopia, biopsja lub inne specjalistyczne procedury, aby postawić dokładną diagnozę.

Każdy wynik powinien być omówiony z lekarzem, który zaproponuje dalsze postępowanie.

Szczepienie przeciw HPV – ważny krok w profilaktyce

Oprócz regularnej cytologii, warto rozważyć szczepienie przeciw wirusowi brodawczaka ludzkiego (HPV), które jest kluczowym elementem profilaktyki raka szyjki macicy. Szczepionka chroni przed najbardziej onkogennymi typami wirusa i znacznie zmniejsza ryzyko raka szyjki macicy. Zaleca się, aby szczepienie wykonać jeszcze przed rozpoczęciem aktywności seksualnej, co pozwala skuteczniej zapobiegać zakażeniu wirusem brodawczaka ludzkiego i rozwojowi raka szyjki macicy w przyszłości.

Podsumowanie

Należy pamiętać o regularności wykonywania badania cytologicznego oraz o przestrzeganiu zaleceń lekarza.

Cytologia to proste, szybkie i skuteczne badanie, które może uchronić przed rakiem szyjki macicy. Prawidłowe przygotowanie i regularność są kluczowe dla wiarygodnych wyników. Dbaj o swoje zdrowie intymne – wykonuj cytologię zgodnie z zaleceniami lekarza.