Astma

Około 5% dorosłych i 10% dzieci cierpi na astmę. Ponieważ jest to choroba przewlekła, większość osób cierpi na nią przez całe życie. Astma alergiczna zaczyna się w dzieciństwie, ale jeśli choroba jest wcześnie wykryta i dobrze leczona, jest szansa, że astma zniknie najpóźniej po osiągnięciu dorosłości.

Jak TELEMEDI może pomóc Ci w przypadku astmy?

Sama astma w większości przypadków nie jest uleczalna, ale dzięki zaawansowanym formom terapii możliwe jest znaczne ograniczenie objawów choroby. Przy odpowiednim leczeniu możliwe jest uzyskanie prawie 100% sprawności. Podczas konsultacji online z lekarzem TELEMEDI, w ciągu kilku minut otrzymasz indywidualną poradę i szybko znajdziesz odpowiednie lekarstwo na astmę. W razie potrzeby możesz również szybko i wygodnie uzyskać zwolnienie lekarskie.

Podstawowe informacje

• Astma jest przewlekłą chorobą zapalną dróg oddechowych.
• Najczęstszymi objawami astmy są ataki duszności i kaszlu.
• Rozróżnia się astmę alergiczną i niealergiczną.
• Stopień nasilenia astmy może być różny.
• Zwykle leczy się astmę za pomocą kombinacji terapii farmakologicznej połączonej z edukacją pacjenta.

Definicja astmy

Astma jest przewlekłą chorobą zapalną dróg oddechowych, która zwykle charakteryzuje się nadwrażliwością oskrzeli i przejściowym zwężeniem dróg oddechowych. Astma objawia się klinicznie głównie poprzez objawy oddechowe, czyli upośledzenie funkcji oddechowych. Objawy zwykle występują w atakach, których nasilenie jest różne.

Objawy astmy

Objawy różnią się pod względem częstotliwości występowania i nasilenia w zależności od stopnia zaawansowania choroby. Objawy mogą wykazywać sezonową zmienność związaną z przyczyną astmy.

• napady duszności
• kaszel, czasami z obecnością plwociny
• gwiżdżące oddychanie
• ucisk w klatce piersiowej
• zadyszka

Objawy często występują w nocy i we wczesnych godzinach porannych.

Bodźce wywołujące astmę

Ogólnie rzecz biorąc, istnieje wiele różnych przyczyn, które mogą prowadzić do astmy. Zasadniczo rozróżnia się astmę alergiczną i niealergiczną, ale mogą też występować formy mieszane. Pozytywny wywiad rodzinny (dziedziczenie genetyczne) dotyczący alergii i astmy odgrywa tu główną rolę, ale także czynniki zawodowe lub środowiskowe mogą przyczynić się do rozwoju astmy.

W astmie dolne drogi oddechowe (oskrzela) znajdują się w stanie ciągłego stanu zapalnego i reakcji obronnej, która dodatkowo nasila się pod wpływem pewnych czynników. Efektem tego są gwałtowne reakcje na właściwie niegroźne bodźce. Atak astmy prowadzi to do spazmatycznego zwężenia oskrzeli, błony śluzowe ulegają obrzękowi i wytwarzają nadmierną ilość śluzu.

Astma jest więc połączeniem dwóch elementów: trwałego stanu zapalnego oskrzeli oraz czynników zewnętrznych, które wywołują ten stan zapalny.

Astma alergiczna jest wywoływana przez substancje alergizujące, znajdujące się w środowisku (pyłki, sierść zwierząt, itp.). Dziedziczenie genetyczne (60–80% dziedziczności) odgrywa główną rolę, zwłaszcza w alergiach takich jak katar sienny lub alergii na kurz domowy. Astma alergiczna często występuje od drugiego roku życia w połączeniu z zapaleniem skóry, zapaleniem jelit lub nieżytem nosa. Dzieci są zatem częściej dotknięte astmą alergiczną niż dorośli.

Najczęstszym czynnikiem wyzwalającym astmę są alergeny wziewne, czyli takie, które są wdychane z powietrzem i w ten sposób docierają do błon śluzowych oskrzeli. Jeśli taka alergia nie jest leczona, może rozwinąć się w tak zwaną astmę alergiczną.

Następujące alergeny są często czynnikami wyzwalającymi astmę alergiczną:

• alergeny zwierząt domowych (sierść zwierząt, ptasie pióra)
• alergeny środowiskowe (pyłki drzew i traw)
• alergeny domowe (odchody roztoczy i zarodniki grzybów pleśniowych)
• niektóre rodzaje żywności
• niektóre leki
• substancje chemiczne (alergiczne i niealergiczne)
• alergeny zawodowe (astma zawodowa)

Astma niealergiczna zwykle zaczyna się w wieku dorosłym i jest wywoływana przez niespecyficzne bodźce. Możliwymi czynnikami wyzwalającymi są infekcje wirusowe lub bakteryjne (astma związana z infekcjami) lub różne czynniki ryzyka, takie jak dym, zanieczyszczenia powietrza lub zimne powietrze. Intensywny śmiech lub stres psychiczny również mogą prowadzić do ataków astmy.

Często występują mieszane formy obu typów astmy, przez co astma alergiczna młodzieńcza przechodzi w astmę niealergiczną w wieku dorosłym.

Liczba osób dotkniętych tym problemem gwałtownie wzrasta, zwłaszcza w ostatnich dziesięcioleciach. Jedną z przyczyn tego stanu rzeczy jest wyższy poziom higieny. Ponieważ większość chorób i patogenów jest opanowana, układ odpornościowy nie jest wystarczająco silny. Prowadzi to do tego, że substancje, które w rzeczywistości są nieszkodliwe, są nadmiernie oceniane, a następnie zwalczane przez układ odpornościowy. Prowadzi to do reakcji alergicznej, która może również przerodzić się w astmę.

Przebieg astmy

Astma jest przewlekłym stanem zapalnym błony śluzowej oskrzeli.

Typowym objawem astmy jest nadreaktywność oskrzeli, czyli nieswoista nadwrażliwość dróg oddechowych na liczne niespecyficzne, niealergizujące czynniki drażniące. W większości przypadków objawy, przynajmniej częściowo, ustępują po pewnym czasie, samoistnie lub z pomocą leków. Ogólnie rzecz biorąc, występują naprzemienne okresy bezobjawowe oraz ataki astmy, które objawiają się głównie kaszlem i dusznościami.

Stopnie astmy

Aby móc obiektywnie ocenić stopień nasilenia choroby, astmę dzieli się na cztery różne stadia w zależności od częstości i intensywności ataków

Stopień
1. stopień	Łagodna, sporadyczna (przerywana) astma	Dolegliwości: krótkotrwałe, maksymalnie 1 raz w tygodniu Dolegliwości nocne: mniej niż 2 razy w miesiącu W okresie międzyobjawowym: bez objawów, z prawidłową czynnością płuc, bez zaburzeń oddychania
2. stopień	Astma łagodna, uporczywa (uporczywość niskiego stopnia)	Dolegliwości: częściej niż 1 raz w tygodniu, ale nie codziennie Dolegliwości nocne: częściej niż 2 razy w miesiącu Dolegliwości zakłócają sen i ograniczają wydajność chorego W okresie międzyobjawowym: brak zaburzeń oddychania
3. stopień	Umiarkowanie ciężka, uporczywa (umiarkowanie uporczywość) astma:	Dolegliwości: codzienne Dolegliwości nocne: częściej niż 1 raz w tygodniu Dolegliwości zakłócają aktywność fizyczną i sen
4. stopień	Ciężka, uporczywa astma	Dolegliwości: stałe (objawy o różnym nasileniu) Częste jest pogarszanie się stanu zdrowia i nocne dolegliwości Aktywność fizyczna wyraźnie ograniczona

Objawy astmy

Atak astmy: Podczas ataku objawy nasilają się w ciągu kilku godzin. Mogą one szybko lub stopniowo prowadzić do ciężkiego upośledzenia stanu pacjenta, a bez leczenia nawet do śmierci.

Stan astmatyczny (status asthmaticus): Jest to atak astmy, który trwa dłużej niż 24 godziny pomimo stosowania wszystkich dostępnych leków.

Permanentna astma: Osoby dotknięte chorobą cierpią z powodu przewlekłych objawów o różnym nasileniu i ciężkości.

Ciężkie ataki astmy: prowadzą do utraty przytomności w ciągu kilku minut, ale na szczęście zdarzają się bardzo rzadko.

Leczenie astmy

Sama astma w większości przypadków nie jest uleczalna, ale dzięki zaawansowanym formom leczenia możliwe jest znaczne ograniczenie objawów choroby. Przy odpowiednim leczeniu możliwe jest uzyskanie prawie 100% sprawności pacjentów.

Cele leczenia:

• uwolnienie od objawów (tak długo, jak to możliwe, fazy bez ataku astmy)
• niezakłócony, spokojny sen
• rzadkie występowanie epizodów zaostrzenia objawów lub ich całkowita eliminacja
• rzadka potrzeba leczenia w nagłych wypadkach
• prawidłowa czynność płuc
• w miarę możliwości uzyskanie pełnej wydajności w życiu codziennym
• umożliwienie wykonywania ćwiczeń fizycznych

Ogólnie rzecz biorąc, terapia astmy opiera się na czterech filarach:

• Leki na astmę, które łagodzą objawy i zapobiegają jej atakom.
• Unikanie czynników wyzwalających ataki astmy (unikanie alergenów i czynników wyzwalających ataki).
• Dobra edukacja pacjenta i stosowanie zdobytej wiedzy w życiu codziennym.
• Monitorowanie przebiegu choroby przez lekarza.

Leczenie astmy dzieli się na niefarmakologiczne i farmakologiczne, które to formy idealnie się uzupełniają.

Celem terapii niefarmakologicznej jest opanowanie choroby i uwolnienie się od jej objawów, szczególnie poprzez odpowiednią edukację pacjenta. Pacjenci dowiadują się, jak unikać alergenów i innych czynników wyzwalających ataki astmy, zabezpieczając się przed czynnikami drażniącymi oraz o tym, co może pomóc w zapobieganiu atakom astmy. Częścią leczenia niefarmakologicznego jest również fizjoterapia, terapia oddechowa i regularne uprawianie sportów wytrzymałościowych, które pomagają odczulić astmę. Jedną z form leczenia astmy alergicznej jest odczulanie, polegające na podaniu pacjentowi alergenów w regularnych odstępach czasu przez pewien okres w celu przyzwyczajenia organizmu do alergenów, aby nie wywoływały już reakcji immunologicznej.

Terapię farmakologiczną prowadzi się zazwyczaj drogą wziewną (za pomocą inhalatora), ponieważ dzięki temu substancje czynne docierają do miejsca działania – dolnych dróg oddechowych w sposób bardziej ukierunkowany i w większym stężeniu. Dokonuje się rozróżnienia między środkami łagodzącymi i kontrolującymi.

Środki łagodzące stosowane są jako terapia doraźna do doraźnego zastosowania i szybkiego złagodzenia objawów. Powodują one krótkotrwałe rozszerzenie zwężonych oskrzeli. Środki łagodzące, takie jak salbutamol, są często podawane w inhalatorach lub sprayach, dzięki czemu substancja czynna może działać bezpośrednio na obszar dotknięty chorobą.

Środki kontrolujące astmę są używane do ciągłej terapii w celach profilaktycznych. Wziewne kortykosteroidy przeciwzapalne (kortyzon) zmniejszają przewlekły stan zapalny dróg oddechowych leżący u podłoża astmy lub rozszerzają oskrzela na kilka godzin. Aby środki kontrolujące astmę działały prawidłowo, bardzo ważne jest ich regularne przyjmowanie.

Źródła

• Piotr Gajewski: Interna Szczeklika. Podręcznik chorób wewnętrznych 2013. Kraków: Medycyna Praktyczna, 2013.
• Yawn BP. Factors accounting for asthma variability: achieving optimal symptom control for individual patients. „Primary Care Respiratory Journal”. 17 (3), September 2008.
• Piotr Gajewski, Filip Mejza & Ewa Niżankowska-Mogilnicka. Definicja i fenotypy astmy. „Medycyna Praktyczna”.