Białko w moczu
Nerki, niczym gęste sito, sprawiają, że zbędne substancje powstające w procesie przemiany materii i toksyny są odfiltrowywane z krwi i usuwane z moczem. Normalnie białko w moczu występuje tylko w niewielkich ilościach. Jednak już w 1770 roku włoski lekarz Domenico Cotugno odkrył, że niektóre choroby prowadzą do zwiększonego wydalania białka wraz z moczem. Poniżej znajdziesz informacje na temat białkomoczu, jego przyczyn i diagnostyki.
Jak TELEMEDI może pomóc Ci w przypadku obecności białka w moczu?
Białko jest ważnym składnikiem naszego ciała, np. mięśnie składają się głównie z białka, również w naszej krwi znajdują się struktury białkowe, które pełnią tam ważne funkcje. Białko jest więc niezbędne do życia. Dlatego obecność białka w moczu jest bardzo niepokojącym objawem. Podczas videokonsultacji z lekarzem TELEMEDI otrzymasz wstępną diagnozę oraz, w razie potrzeby, zostaniesz pokierowany do odpowiedniego specjalisty.
Podstawowe informacje
- Termin białkomocz (łac. proteinuria, występowanie białka w moczu) odnosi się do zwiększonego występowania białek w moczu.
- Podwyższona wartość białka w moczu jest definiowana jako ilość powyżej 150 miligramów w moczu jednego dnia lub nietypowy rozkład poszczególnych klas białek w moczu.
- Białkomocz może być spowodowany bezpośrednio przez uszkodzenie nerek. Ponadto infekcje układu moczowego i inne choroby są możliwymi przyczynami, niezależnymi od funkcjonowania nerek.
- Diagnozę stawia się na podstawie badań laboratoryjnych próbek moczu, ewentualnie uzupełnionych o inne badania, takie jak badanie krwi lub USG.
- Terapia polega na leczeniu chorób leżących u podstaw białkomoczu.
W jaki sposób białko przedostaje się do moczu?
Jednym z zadań moczu jest usuwanie z organizmu toksyn i produktów przemiany materii. Pewna ilość białka w moczu jest normalna i nieszkodliwa. Jeśli jednak zawartość białka przekracza wartości graniczne, jest to oznaką wystąpienia nieprawidłowości w tym mechanizmie.
Lekarze rozróżniają różne grupy białek w składzie białek obecnych w moczu. Przy interpretacji wartości laboratoryjnych należy zwrócić uwagę na to, czy mówimy o białku całkowitym, czy o konkretnej, indywidualnej wartości danego rodzaju białka.
Przyczyny występowania białkomoczu
Lekarze rozróżniają różne warianty białkomoczu w zależności od miejsca jego powstawania.
- Białkomocz nerkowy: Przyczyna występująca w nerkach: W organizmie tzw. ciałka nerkowe w korze nerek filtrują krew pod kątem substancji, które należy usunąć. Stanowią one barierę pomiędzy krwią a moczem. Podczas procesu filtracji do moczu dostają się białka o określonej masie cząsteczkowej. „Większe” białka są zatrzymywane przez kłębuszki nerkowe, mniejsze, po przefiltrowaniu, wracają do organizmu. Jeśli jednak błony ciałek nerkowych zostaną podrażnione lub uszkodzone, w moczu znajdzie się więcej białek lub większa ich ilość.
- Białkomocz przednerkowy: Nadmiar białka powstaje jeszcze przed filtracją: Zwiększone stężenie białka występuje niezależnie od pracy nerek, na przykład z powodu nadmiaru białka we krwi („białkomocz przelewowy”). Przyczyną może być np. uszkodzenie krwinek lub komórek mięśniowych w wyniku zatrucia.
- Białkomocz pozanerkowy: Wydzielanie białka po przefiltrowaniu: W tym przypadku przyczyną nieprawidłowych wartości może być zaburzenie układu moczowego, np. stan zapalny.
Czynniki ryzyka: kogo dotyczy białkomocz?
Białko w moczu jest typową konsekwencją poniższych chorób i dolegliwości:
- cukrzyca
- zakażenia dróg moczowych
- nadciśnienie tętnicze
- choroby serca
- różne choroby autoimmunologiczne
- różne choroby nerek
- dna moczanowa
- otyłość
- niektóre choroby tkanki łącznej
- zapalenie gruczołu krokowego
- choroby metaboliczne
- wczesne postacie nowotworów krwi
- alergie
- efekty uboczne leków (środki przeciwbólowe, antybiotyki, leki przeciwnowotworowe) lub toksyn
- infekcje wirusowe lub bakteryjne
- nadciśnienie tętnicze w ciąży (stan przedrzucawkowy)
Objawy nadmiaru białka w moczu
Zwiększona zawartość białka w moczu jest dla laika trudna do rozpoznania. Zmiana w składzie moczu jako taka nie powoduje żadnych objawów. Czasami mocz dotknięty tym problemem wydaje się „pienisty”. Niepieniący się mocz nie jest jednak wskaźnikiem normalnego poziomu białka w moczu.
Z tego względu podwyższony poziom białka w moczu jest zwykle wykrywany przez lekarza dopiero podczas rutynowych kontroli lub badań laboratoryjnych przeprowadzanych w związku z innymi chorobami.
Przebieg białkomoczu
Przejściowy, łagodny białkomocz ustępuje samoistnie bez dalszego leczenia. Jeśli stan ten się utrzymuje, konieczna jest pomoc lekarska. Nieleczony białkomocz nerkowy może prowadzić do upośledzenia funkcji lub niewydolności nerek. Zwiększa się również ryzyko wystąpienia udaru mózgu, jeśli nie podejmie się żadnych środków zaradczych.
Zbyt duża ilość białka w moczu: diagnoza
Aby zmierzyć ilość białka w moczu, lekarz najpierw używa testowych pasków zanurzeniowych. Takie szybkie testy mogą już wykrywać białka i określać ich ilość. Jeśli lekarz stwierdzi znaczne odchylenia od wartości standardowych, zleci dokładne badanie laboratoryjne moczu.
Przed oceną testu lekarz powinien zostać poinformowany o wszystkich aktualnie przyjmowanych przez pacjenta lekach. W ten sposób może on dokonać klasyfikacji typowych działań niepożądanych stosowanych leków.
Jakie białka można znaleźć w moczu?
Białkiem, które jest szczególnie istotne w białkomoczu, jest tzw. albumina. W zdrowym organizmie albumina jest prawie całkowicie zatrzymywana podczas filtracji przez nerki. Podwyższone odczyty albuminy są zatem wyraźnym wskaźnikiem zaburzeń czynnościowych ciałek nerkowych.
Innymi typowymi białkami w moczu są globuliny i uromodulina, która jest produkowana przez same nerki i jest najbardziej rozpowszechnionym białkiem w normalnym moczu.
Jakie wartości białka w moczu są prawidłowe?
Normalna wartość białka całkowitego w moczu dla osoby dorosłej wynosi od 60 do 150 miligramów na dzień.
Jeśli udział albuminy w białku całkowitym wynosi ponad 20 miligramów/litr, wskazuje to jednoznacznie na chorobę nerek.
W jaki sposób lekarz leczy nadmiar białka w moczu?
Leczenie obecności białka w moczu zależy od ilości i rodzaju stwierdzonych nieprawidłowych wartości białka. Wyniki badań laboratoryjnych dostarczają lekarzowi wskazówek na temat możliwych przyczyn choroby. W razie potrzeby lekarz przeprowadza inne badania, takie jak badania ultrasonograficzne, elektroforezę białek lub biopsję nerki (pobranie próbek tkanki), aby sprecyzować diagnozę.
Celem leczenia jest wyleczenie choroby podstawowej, która została zidentyfikowana w trakcie diagnozy. Może to wymagać skierowania do specjalisty w dziedzinie chorób nerek (nefrologa).
Domowe sposoby leczenia
Środki wspomagające łagodzenie białkomoczu to picie wystarczającej ilości wody lub herbaty z pokrzywy, dużo ruchu i ograniczenie spożycia białka z pożywieniem. To ostatnie powinno być realizowane w porozumieniu z dietetykiem.
Profilaktyka białkomoczu
Jeśli lekarz wykryje odchylenia od normy podczas badania moczu, kilka próbek kontrolnych w odstępach kilkutygodniowych jest przydatnych w celu sklasyfikowania statystycznych „wartości brzegowych” w mierzonych wartościach. W ten sposób lekarz prowadzący może wykryć zagrożenia dla zdrowia lub ukryte choroby w ich wczesnym stadium.
Sensowne są działania, które ogólnie uważa się za prozdrowotne, takie jak redukcja nadwagi, powstrzymanie się od palenia tytoniu i picia alkoholu, a także dostosowanie stosowanych leków.
Pytania i odpowiedzi
Kiedy białkomocz musi być leczony?
Zwiększone wydalanie białka wraz z moczem może być zdarzeniem przejściowym i nieszkodliwym. Może być spowodowane np. stresem, gorączką lub wysiłkiem fizycznym. Często pacjent nawet nie zauważa tak podwyższonego poziomu białka. Jeśli objawy takie jak pienisty mocz utrzymują się dłużej, lekarz powinien pilnie zbadać tę sprawę i podjąć leczenie chorób ją wywołujących.
Jakie znaczenie mają wartości testu na obecność białka w moczu?
Rozbieżności w zawartości białka w moczu mogą występować w zależności od pory dnia, pory roku, a nawet w wynikach pomiarów z różnych laboratoriów. Uzyskane wartości nie powinny być interpretowane w oderwaniu od innych parametrów laboratoryjnych pacjenta, ale w odniesieniu do nich.
Co oznacza białkomocz w ciąży?
Białkomocz w moczu jest typowym objawem nadciśnienia tętniczego w ciąży, technicznie znanego jako stan przedrzucawkowy. Konieczne jest wtedy monitorowanie stanu ciężarnej przez lekarza prowadzącego.
Źródła
- Dembińska-Kieć, J.W. Naskalski (red.): Diagnostyka laboratoryjna z elementami biochemii klinicznej. Wyd. 3 popr. i uzupełn. Wrocław: Elsevier Urban & Partner, 2010.
- Andrzej Szczeklik: Choroby wewnętrzne. Kraków: Medycyna Praktyczna, 2005.
- Khitan, Zeid J.; Glassock, Richard J. (1 October 2019). „Foamy Urine: Is This a SignofKidney Disease?”. ClinicalJournal of the American Society of Nephrology.
Przeczytaj także o: