Biegunka i gorączka – co mogą oznaczać te objawy?
Biegunka jest dość powszechnym objawem, który co jakiś czas dotyka osoby w każdym wieku. Najczęściej wywołana jest zakażeniem przewodu pokarmowego. Może występować jako samodzielny objaw, jednak najczęściej towarzyszy jej silny ból brzucha, gorączka, brak apetytu, nudności i wymioty. Co robić, kiedy biegunka nie przechodzi, lub pojawiają się inne, nieswoiste objawy? Dowiedz się więcej na temat biegunki i towarzyszącej jej gorączki oraz jak można leczyć te dolegliwości.
Przewlekła biegunka i biegunka ostra z towarzyszącą gorączką.
Biegunka to stan, kiedy występują luźne, wodniste stolce o wzmożonej częstotliwości (częściej niż 3 razy na dobę). Gorączka występuje wtedy, kiedy temperatura ciała przekracza 37,5 °C. Te dwa objawy występujące razem oznaczają, że w obrębie przewodu pokarmowego (szczególnie w odcinku jelita grubego) występuje stan zapalny. Jest on wywołany różnymi schorzeniami – może to być nadwrażliwość pokarmowa, infekcja wirusowa lub bakteryjna, a nawet poważniejsze choroby, takie jak ostre zapalenie uchyłków okrężnicy lub wrzodziejące zapalenie jelita grubego. Przede wszystkim, należy przyjrzeć się, jaki jest charakter biegunki. Wyróżniamy bowiem kilka jej rodzajów.
Najczęściej występuje biegunka ostra – ma nagły początek, zmuszający chorego do bardzo szybkiego skorzystania z toalety. Luźny lub całkiem wodnisty stolec jest oddawany stosunkowo często w porównaniu do normalnego rytmu wypróżnień (więcej niż 3 razy na dobę). Dolegliwości trwają od kilku godzin do kilku dni. Podczas ostrej biegunki może bardzo szybko dojść do odwodnienia, ponieważ organizm intensywnie wydala wodę i sole mineralne. Ostra biegunka może być wywołana alergią pokarmową, zatruciem pokarmowym (na skutek spożytych toksyn, np. z alkoholu, nieświeżej żywności itp.), infekcją układu pokarmowego. Często towarzyszą jej gorączka, bóle brzucha, nudności, wymioty, silne osłabienie.
Przewlekła biegunka – to choroba jelit, która charakteryzuje się nawracającymi epizodami luźnych, wodnistych stolców trwających dłużej niż 4 tygodnie. Jest to objaw wielu schorzeń, w tym chorób autoimmunologicznych, chorób zapalnych jelit, infekcji przewodu pokarmowego. Przyczyną przewlekłej biegunki może być zespół jelita drażliwego lub choroby metaboliczne. Biegunka przewlekła może prowadzić do utraty masy ciała, utraty apetytu, odwodnienia, zaburzeń elektrolitowych, a także do zwiększonego ryzyka wystąpienia innych chorób, takich jak choroby serca czy cukrzyca. Gdy Ty lub ktoś z bliskich osób cierpi na biegunkę przewlekłą z towarzyszącą gorączką, należy konsultować się z lekarzem, ponieważ najczęściej jest to objaw cięższych, przewlekłych chorób.
Rodzaje biegunki ze względu na wewnętrzne procesy w organizmie.
Ostra biegunka i biegunka przewlekła to podział, ze względu na zewnętrznie odczuwane objawy i ich częstotliwość. Biegunki możemy podzielić również ze względu różne na procesy zachodzące w organizmie, najczęściej związane z trawieniem i przesuwaniem się pokarmów w pasażu jelita grubego oraz wchłanianiem w jelicie cienkim.
Biegunka osmotyczna – to rodzaj biegunki przewlekłej. Jest to rodzaj biegunki, która występuje, gdy nieprawidłowości wchłaniania wody i elektrolitów prowadzą do zwiększenia osmotycznego ciśnienia w jelitach. Często spowodowana jest przez spożycie pokarmów lub płynów zawierających zbyt dużo związków chemicznych, które nie są dobrze wchłaniane przez organizm. Spożywanie dużych ilości substancji osmotycznie czynnych, takich jak cukry, sól lub alkohol, może prowadzić do biegunki osmotycznej. Przykładami takich substancji są sorbitol, fruktoza, laktuloza i laktoza.
Biegunka sekrecyjna – wywołana jest zwiększonym wydzielaniem wody do światła jelita, co doprowadza do rozwodnienia stolca. Może być spowodowana przez różne czynniki, w tym przez infekcje bakteryjne lub wirusowe, zatrucia pokarmowe, zespół jelita drażliwego, choroby zapalne jelit, zaburzenia hormonalne, a także przez działanie leków przeczyszczających.
Biegunka tłuszczowa – biegunka spowodowana zaburzeniami wchłaniania tłuszczu i jego trawienia. Stolce tłuszczowe są jasne, mogą przybierać kolor pomarańczowy, są połyskujące i ciężko spuścić je w toalecie. Są objawami chorób trzustki, mukowiscydozy, zaburzeniami funkcjonowania wątroby.
Przyczyny biegunki – wrzodziejące zapalenie jelita grubego, infekcje przewodu pokarmowego, zespół jelita drażliwego.
Przyczyny biegunki są bardzo liczne. Zaczynając od czynników zewnętrznych, poprzez zatrucia pokarmowe, a kończąc na poważnych chorobach autoimmunologicznych i nowotworowych.
- Zakażenia wirusowe – takie jak rotawirusy, norowirusy, adenowirusy, wirus zapalenia wątroby typu A, B lub C. Objawiają się najczęściej wymiotami, gorączką, biegunką, bólem brzucha. Ustępują samoistnie, niezwykle istotne jest nawadnianie doustne, aby nie doprowadzić do odwodnienia organizmu (szczególnie u dzieci).
- Zakażenia bakteryjne – takie jak Salmonella, Shigella, Escherichia coli, Campylobacter, Yersinia, Clostridium difficile. Bardzo często są przyczyną, dla których pojawia się biegunka podróżnych (szczególnie podróże do krajów o słabych standardach sanitarno-epidemiologicznych).
- Zakażenia pasożytnicze – takie jak Giardia, Entamoeba histolytica. Zakażania pasożytnicze zwykle charakteryzują się biegunkami, utratą masy ciała, bólem brzucha.
- Nietolerancja pokarmowa – np. nietolerancja laktozy, czyli brak lub niedobór enzymu trawienia laktozy, który powoduje trudności w trawieniu mleka i produktów mlecznych.
- Celiakia – choroba autoimmunologiczna, która powoduje trudności w trawieniu glutenu, białka obecnego w pszenicy, żytnim, jęczmiennym.
- Zespół jelita drażliwego (IBS) – zaburzenie funkcji jelita, które może powodować biegunkę, zaparcia lub ich zmianę.
- Zespół krótkiego jelita i przetoki jelitowe.
- Nowotwory jelita grubego – niektóre nowotwory jelita grubego mogą powodować biegunkę.
Inne przyczyny biegunki to nadużywanie alkoholu, reakcje alergiczne, stosowanie niektórych leków, stres, zaburzenia endokrynologiczne i neurologiczne. W przypadku, gdy biegunka trwa dłużej niż kilka dni, należy skonsultować się z lekarzem. Wodnista biegunka z dużej ilości wypróżnień jest szczególnie niebezpieczna, ponieważ szybko doprowadza do odwodnienia organizmu.
Leczenie biegunki – jakie badania wykonać, do jakiego lekarza się udać?
W leczeniu biegunki szczególnie ważne jest ustalenie jej przyczyny. Ostra biegunka najczęściej ustępuje samoistnie lub po zaordynowaniu odpowiedniego leczenia (np. probiotyki przyśpieszające regenerację uszkodzeń błony śluzowej i leki hamujące perystaltykę przewodu pokarmowego). Jeżeli biegunka nie ustępuje i towarzyszą jej inne, nieswoiste objawy, należy zgłosić się w pierwszej kolejności do lekarza rodzinnego. Ten wystawi skierowanie do gastroenterologa i zleci komplet podstawowych badań, który posłuży do wystawienia wstępnej diagnozy. Będą to, zależnie od przypadku, badania laboratoryjne na obecność bakterii, wirusów w kale. Zlecone może zostać również badanie wykrywające fragmenty pasożytów jelitowych w kale, co pozwoli wdrożyć leczenie przeciwpasożytnicze. Lekarz rodzinny zleci również morfologię i inne podstawowe badania krwi. Jeżeli lekarz stwierdzi objawy silnego odwodnienia, może nawet skierować pacjenta do szpitala w celu nawodnienia kroplówkami i dalszego leczenia biegunki. W szpitalu wykonane zostaną dodatkowe badania, np. oznaczenie poziomu elektrolitów, USG jamy brzusznej itp. Bardziej zaawansowana diagnostyka chorób gastrologicznych będzie kontynuowana przez gastrologa, który skieruje pacjenta np. na kolonoskopię, jeżeli występują objawy świadczące o wrzodziejącym zapaleniu jelita grubego lub innych chorób wewnętrznych jego światła. Gastrolog wdroży też diagnostykę chorób dolnego odcinka jelita grubego, np. niedokrwienne zapalenie okrężnicy lub ostre zapalenie uchyłków okrężnicy.
Przeczytaj także o: