Biegunka
Biegunka – przyczyny, objawy, leczenie
Istnieje wiele różnych przyczyn biegunki. Począwszy od krótkotrwałych, niegroźnych infekcji, aż po poważne choroby. Ważne jest, aby pamiętać, że biegunka nie jest chorobą, ale objawem, który jest elementem wielu różnych stanów chorobowych.
Pakiety konsultacji od 49 zł
Jak TELEMEDI może pomóc Ci w przypadku biegunki?
Szczególnie przy biegunce długie oczekiwanie w poczekalni przychodni jest prawdziwą torturą. Nasi lekarze specjaliści są do Twojej dyspozycji online i mogą Ci indywidualnie udzielić porady. Ponieważ biegunka może mieć różne przyczyny, zapewniamy, że otrzymasz najlepszą możliwą poradę i odpowiednie lekarstwa. Po konsultacji online z lekarzem dostaniesz odpowiednią receptę. W razie potrzeby możesz również uzyskać zwolnienie lekarskie bez konieczności wychodzenia z domu.
Podstawowe informacje
- Biegunka oznacza zmianę konsystencji i częstotliwości oddawania stolca.
- Może mieć charakter ostry lub przewlekły.
- Czynnikami wyzwalającymi biegunkę są zazwyczaj infekcje wirusowe lub bakteryjne, ale przyczyną może być również stres psychiczny.
- Ważne jest, aby pić dużo płynów, żeby zrekompensować utratę wody.
- Aby uniknąć infekcji, niezbędna jest odpowiednia higiena rąk.
Objawy
Biegunka to częściej występujące stolce o rzadszej konsystencji. Zmiana konsystencji może wahać się od miękkiej do płynnej. Ważne jest, aby wiedzieć, że biegunka nie jest chorobą samą w sobie, a jedynie objawem, który może być spowodowany przez różne choroby.
Możliwe objawy towarzyszące biegunce obejmują:
- ból brzucha i skurcze,
- wymioty,
- problemy z trzymaniem moczu i stolca,
- ból podczas wypróżnień,
- krew lub śluz w stolcu,
- gorączkę i zmęczenie.
Rodzaje i przyczyny biegunki
Podstawowym podziałem jest rozróżnienie między biegunką ostrą i przewlekłą. Innym rodzajem jest biegunka paradoksalna, gdzie na przemian występuje zaparcie i biegunka.
Istnieje kilka schorzeń, które mogą powodować biegunkę. Należą do nich:
- infekcje wirusowe lub bakteryjne,
- stany zapalne,
- stany nowotworowe,
- nietolerancje pokarmowe,
- choroby autoimmunologiczne,
- stres psychiczny lub fizyczny.
W zależności od przyczyny biegunki schorzenie to może być bardzo zaraźliwe, dlatego tak ważna jest dokładna higiena rąk.
| Ostra biegunka | Przewlekła biegunka | |
|---|---|---|
| Definicja |
|
|
| Typowe przyczyny |
|
|
| Objawy towarzyszące |
|
|
| Przebieg |
|
|
| Główny problem |
|
|
| Diagnoza |
|
|
| Leczenie |
|
|
Jeśli wszystkie możliwe czynniki wywołujące biegunkę zostały już wykluczone, często diagnozuje się zespół jelita drażliwego lub biegunkę czynnościową (BC), która jest synonimem biegunki bez wyraźnej przyczyny.
Czy biegunka jest niebezpieczna?
W zasadzie biegunka nie jest niebezpieczna. Niemniej jednak jest kilka kwestii, o których należy pamiętać.
Ze względu na częste, płynne stolce organizm traci więcej płynów niż zwykle. Stwarza to ryzyko odwodnienia, a co za tym idzie – zaburzeń gospodarki wodno-elektrolitowej, zwłaszcza dotyczących zawartości sodu i potasu we krwi. Może to prowadzić do zaburzeń krążenia i arytmii serca, szczególnie u osób starszych.
W przypadku przewlekłej biegunki bardzo istotny jest ubytek składników odżywczych, witamin i mikroelementów, które to ubytki w razie potrzeby należy uzupełniać suplementacją.
W rzadkich przypadkach biegunka jest objawem poważnej choroby. Z tego względu często pojawiające się, przewlekłe biegunki powinny być zbadane przez lekarza.
Szczególnie niemowlęta i małe dzieci często chorują na biegunkę. Mają one większe trudności z wyrównaniem utraty płynów i składników odżywczych, dlatego rodzice powinni regularnie kontrolować wagę dziecka. Znaczna utrata masy ciała może wskazywać na istotną utratę płynów. Należy również regularnie sprawdzać liczbę, ilość i konsystencję stolca dziecka.
Leczenie biegunki
Leczenie zależy od rodzaju i przyczyny biegunki.
Odwodnienie jest uważane za główny problem przy biegunce, dlatego ważne jest, aby pić dużo płynów. W tym celu należy sięgnąć po wodę, napary lub roztwory elektrolitów. Słodzone napoje lub soki nie są odpowiednie, ponieważ zawarty w nich cukier zwiększa zawartość wody w jelitach i tym samym sprzyja biegunce. Jeśli utrata płynów nie może być wyrównana w ten sposób, np. z powodu wymiotów lub odmowy przyjmowania pokarmu, konieczne jest dożylne podawanie płynów.
Biegunka może również powodować niedożywienie. W tym przypadku brakujące składniki odżywcze, witaminy i minerały są przyjmowane jako suplementy. Ogólnie rzecz biorąc, zrównoważona dieta jest bardzo ważna, aby zapobiec niedoborom składników odżywczych podczas biegunki.
Ostra biegunka jest zwykle spowodowana infekcjami wirusowymi lub bakteryjnymi, których przyczyna często nie jest bezpośrednio uleczalna. W większości przypadków choroby leczą się same po kilku dniach i objawy ustępują.
Istnieją leki na biegunkę wywołaną przez pierwotniaki. Są one przeznaczone głównie do użytku w nagłych wypadkach, podczas podróży.
W przypadku skurczów brzucha w złagodzeniu bólu mogą pomóc leki przeciwskurczowe.
Nie zaleca się stosowania środków przeciwbiegunkowych, poza wyjątkowymi sytuacjami (podróż), ponieważ uniemożliwiają one szybkie wydalanie patogenów wraz z kałem.
W przypadku biegunki przewlekłej leczenie zawsze zależy od przyczyny.
Stany zapalne jelit:
- Terapia indywidualna z pochodnymi kwasu salicylowego jako podstawowym elementem leczenia, w postaci tabletek, lewatyw lub czopków.
- Leki immunosupresyjne, takie jak kortykosteroidy i terapie przeciwciałami.
- W skrajnych przypadkach chirurgiczne usunięcie jelita grubego (zwłaszcza we wrzodziejącym zapaleniu jelita grubego).
Celiakia:
- Konsekwentne unikanie pokarmów zawierających gluten w celu zminimalizowania ryzyka zachorowania na raka jelita.
Nietolerancje pokarmowe:
- Unikanie nietolerowanych pokarmów.
- W przypadku nietolerancji laktozy: przyjmowanie tabletek z laktazą (enzym rozkładający laktozę).
Domowe sposoby leczenia i porady
W ostrej biegunce ważne jest, aby wyrównać utratę soli mineralnych i płynów. Aby to zrobić, można dodawać do pitych płynów odrobinę soli kuchennej.
| Sposób | Instrukcja |
|---|---|
| Herbatka jagodowa |
|
| Herbatka rumiankowa i jeżynowa |
|
| Ziemia lecznicza (naturalny less, skała osadowa, która jest mieszanką minerałów i pierwiastków śladowych) |
|
| Tarte jabłka i marchewki |
|
| Ogrzewanie ciała |
|
Czego należy unikać?
Popularny „przepis” na biegunkę z coca-colą i słonymi paluszkami nie jest rozsądnym rozwiązaniem. Cola jest wręcz niewskazana, ponieważ cukier zawarty w tym napoju prowadzi do zwiększenia obecności wody w jelitach i tym samym jeszcze bardziej nasila biegunkę. Również paluszki słone nie zawsze są korzystne, ponieważ nie zawierają potasu, który jest podczas biegunki wydalany w nadmiarze.
Mleko, kawa i alkohol mogą nasilać biegunkę i należy ich unikać.
Higiena
Dokładna higiena rąk jest szczególnie ważna dla zapobiegania infekcjom i dla ochrony osób z otoczenia chorego.
Należy również dokładnie wyczyścić toaletę po użyciu, aby nikogo nie zarazić.
Biegunka w czasie podróży
Biegunka jest jedną z najczęstszych chorób podczas podróży. Szczególnie w krajach egzotycznych, gdzie standardy higieny są stosunkowo niskie. Ponadto w obcych krajach występują inne bakterie i pierwotniaki, które nie mają wpływu na miejscowych, ale mogą wywołać biegunkę u turystów.
Aby uniknąć infekcji w czasie podróży, należy przestrzegać następujących zasad:
- Higiena podczas przyjmowania posiłków: należy myć, obierać i, jeśli to możliwe, gotować owoce i warzywa przed ich spożyciem. Upewnij się, że myjesz swoje jedzenie czystą wodą. Mięso należy dokładnie gotować lub smażyć. Unikaj też „świeżego” jedzenia sprzedawanego w przydrożnych budkach.
- Higiena rąk: przed jedzeniem i po powrocie do hotelu należy dokładnie umyć ręce, przez co najmniej 20 sekund.
- Dezynfekcja wody pitnej: w wielu krajach woda z kranu nie nadaje się do picia. Dlatego przed spożyciem wody należy ją przegotować lub zdezynfekować za pomocą specjalnie do tego przeznaczonych preparatów. Jeśli to możliwe, unikaj kostek lodu, ponieważ są one wytwarzane z wody z kranu, która zazwyczaj nie nadaje się do picia.
- Szczepienia: jeśli podróżujesz do obszaru, w którym często występują patogeny biegunkowe, takie jak dur brzuszny lub cholera, zaleca się wykonanie szczepienia przed rozpoczęciem podróży. Nie ma uniwersalnej szczepionki przeciwko patogenom biegunkowym.
Jeśli biegunka nie ustąpiła nawet po powrocie z podróży, najlepiej skonsultować się z lekarzem.
Kiedy należy zgłosić się do lekarza?
Jeśli biegunka trwa tylko kilka dni, jest ona nieszkodliwa dla osób zdrowych. Równowaga płynów i elektrolitów ustabilizuje się samoistnie po kilku dniach.
Jeśli jednak biegunka występuje po posiłkach – także w połączeniu ze skurczami brzucha i zaburzeniami krążenia – należy skonsultować się z lekarzem. Przyczyną takich objawów może być nietolerancja pokarmowa.
Jeśli biegunka trwa dłużej niż cztery tygodnie, nazywana jest biegunką przewlekłą. W takim przypadku należy zgłosić się do lekarza, gdyż może to być spowodowane poważną chorobą.
Jeśli zauważysz krew w stolcu, skontaktuj się z lekarzem tak szybko, jak to możliwe.
Źródła
- Diarrhea and Constipation. W: Anthony S. Fauci, Dennis L. Kasper, Eugene Braunwald: Harrison’s Principles of Internal Medicine. Wyd. 17. New York: McGraw-Hill, 2008.
- Andrzej Szczeklik: Choroby wewnętrzne: stan wiedzy na rok 2010. Kraków: Medycyna Praktyczna.
- https://www.mp.pl/pacjent/objawy/50644,biegunka
Przeczytaj także o: