Ból gardła

Ból gardła – przyczyny, objawy, leczenie

Ból gardła zwykle pojawia się w kontekście przeziębienia. Wywołują je zazwyczaj wirusy, które dają o sobie znać nieprzyjemnym bólem gardła i krtani. Szczególnie w chłodniejszych porach roku ból gardła jest bardzo częstą chorobą.

Jak TELEMEDI może pomóc Ci w przypadku występowania bólu gardła?

Chociaż ból gardła sam w sobie jest zazwyczaj nieszkodliwy i można go zwalczać domowymi sposobami, w przypadku silnego bólu lub dodatkowych objawów, takich jak gorączka, należy zasięgnąć porady lekarza. Podczas konsultacji lekarskiej online w TELEMEDI specjalista może zapoznać się z Twoim stanem zdrowia i w razie potrzeby przepisać Ci odpowiednią receptę. Otrzymasz wtedy swoje lekarstwa szybko i łatwo. W razie potrzeby otrzymasz również zwolnienie lekarskie, abyś mógł spokojnie wrócić do zdrowia w domu.

Podstawowe informacje

• Ból gardła to zbiorczy termin dla różnych stanów zapalnych gardła.
• Jeśli ból gardła szybko ustępuje, zazwyczaj nie ma potrzeby zgłaszania się do lekarza, już różne, proste domowe sposoby przyniosą Ci ulgę.
• Jeśli jednak cierpisz z powodu silnego bólu i wysokiej gorączki, powinieneś szukać pomocy medycznej.

Przyczyny bólu gardła

W większości przypadków to właśnie wirusy powodują nieprzyjemny ból gardła i krtani. Są to zazwyczaj wirusy przeziębienia, które rozprzestrzeniają się przede wszystkim podczas sezonu zimowego. Patogeny te, znane jako rinowirusy, oprócz bólu gardła wywołują następujące objawy:

• katar,
• kaszel lub zapalenie oskrzeli,
• otępienie i zmęczenie.

Oprócz wirusów grypy również niektóre bakterie wywołują silny ból gardła. Często występują one w kontekście anginy (angina tonsillaris) lub zapalenia gardła (angina pharyngitis). U niektórych pacjentów bakteryjne patogeny powodują zapalenie krtani lub zapalenie nagłośni (epiglottitis). We wszystkich tych przypadkach dochodzi do zapalenia błony śluzowej przez bakterie. Szczególnie często występują paciorkowce. Choroby te mogą być jednak wywoływane również przez wirusy.

Przechodzenie nawet kilku przeziębień w roku nie jest w zasadzie powodem do niepokoju. Eksperci uważają, że dwie do czterech wirusowych infekcji dróg oddechowych u dorosłych i sześć do ośmiu epizodów przeziębienia u dzieci są zjawiskiem normalnym.

Inne czynniki wywołujące ból gardła

Czynniki środowiskowe również mogą powodować ból gardła. Wiele osób reaguje bolesnym dyskomfortem w gardle na następujące bodźce:

• dym tytoniowy,
• suche powietrze w pomieszczeniach, szczególnie w sezonie grzewczym,
• kurz domowy,
• substancje chemiczne, takie jak rozpuszczalniki.

Uwaga: Alergie, zwłaszcza katar sienny, lub choroba refluksowa przełyku (zgaga) często wiążą się również z bólem gardła.

Typowe objawy różnych rodzajów anginy

Zapalenie gardła prowadzi do różnych objawów w zależności od ich umiejscowienia:

Objawy zapalenia migdałków:

• intensywny ból gardła, który utrzymuje się dłużej niż dwa dni,
• często także ból ucha,
• dyskomfort przy połykaniu,
• białawy nalot na migdałkach podniebiennych,
• nieświeży oddech,
• obrzęk węzłów chłonnych na szyi, czasami bolesnych w dotyku,
• gorączka,
• nudności.

Objawy zapalenia krtani

• ból gardła,
• chrypka aż do afonii (zanik głosu),
• kaszel,
• gorączka.

Objawy zapalenia nagłośni

• ból przy przełykaniu,
• obniżony ton głosu,
• gorączka,
• stridor, inaczej świst krtaniowy (gwiżdżące dźwięki podczas wdechu),
• duszności.

Nieleczone zapalenie nagłośni może prowadzić do śmierci poprzez uduszenie, jeśli wlot powietrza do krtani zostanie całkowicie zakryty przez obrzęk. Z tego powodu, jeśli podejrzewasz u siebie zapalenie nagłośni, powinieneś natychmiast zgłosić się do lekarza.

Leczenie bólu gardła

Ból gardła, który trwa nie dłużej niż dwa dni, zwykle nie wymaga wizyty u lekarza.

Domowe sposoby na złagodzenie bólu gardła

Aby szybko uporać się z uciążliwym i bolesnym bólem gardła, skuteczne mogą okazać się różne domowe sposoby. W każdym przypadku należy zadbać o to, aby pić dużo płynów. W ten sposób utrzymujesz błonę śluzową jamy ustnej i gardła w stanie ciągłego nawilżenia i wspierasz organizm w obronie przed chorobotwórczymi wirusami i bakteriami. Szczególnie intensywnym sposobem nawilżania śluzówki gardła jest przepłukiwanie gardła. Nadaje się do tego roztwór wody z solą (pół łyżeczki soli kuchennej na 0,2 litra wody) lub różne herbaty ziołowe. Na przykład wyciągi z szałwii łagodzą stany zapalne i działają przeciwbólowo. Chłodzące okłady na szyję i kompresy mają ten sam efekt.

Pastylki lub cukierki na ból gardła zwalczają ból gardła z jednej strony dzięki swoim śluzotwórczym i znieczulającym składnikom aktywnym, z drugiej strony ssanie tych leków, które są dostępne bez recepty, stymuluje przepływ śliny, dzięki czemu patogeny mogą być łatwiej wypłukiwane.

Postępowanie lekarskie w przypadku bólu gardła

Utrzymujący się lub często powracający silny ból gardła jest powodem do zgłoszenia się do lekarza. Podobnie wysoka gorączka powyżej 39 stopni, która utrzymuje się dłużej niż jeden dzień. To samo dotyczy niższej gorączki, która utrzymuje się dłużej niż trzy dni. Należy również zwrócić się do lekarza w celu wyjaśnienia przyczyny bólu gardła, jeśli występują różne poważne objawy towarzyszące. Objawy te obejmują w szczególności:

• wyraźne uczucie osłabienia,
• ból brzucha lub ból w klatce piersiowej,
• silny kaszel,
• obrzęk węzłów chłonnych na szyi.

Lekarz ustala przyczynę bólu gardła. W niektórych przypadkach lekarz wykona badanie wymazu z gardła, aby zidentyfikować patogen w laboratorium. Jeśli choroba jest ciężka, lekarz wykona badanie krwi, aby ustalić, czy jest to przypadek gorączki gruczołowej (mononukleoza zakaźna). Jeśli zostanie zdiagnozowana infekcja bakteryjna, w wielu przypadkach zostanie przepisany antybiotyk. Dodatkowo możesz otrzymać receptę na środki przeciwbólowe, przeciwzapalne oraz leki obniżające gorączkę. Z reguły otrzymujesz zwolnienie lekarskie.

Lekarze pierwszego kontaktu kierują pacjentów do specjalistów z zakresu chorób uszu, nosa i gardła (laryngologów) w celu przeprowadzenia dalszych badań z wykorzystaniem ultrasonografii, tomografii komputerowej lub rezonansu magnetycznego, jeśli jest to konieczne.

Uwaga: Źle dopasowane protezy i niewłaściwa higiena jamy ustnej umożliwiają namnażanie się patogenów w jamie ustnej i gardle.

Pytania i odpowiedzi

Czy tonsillektomia (chirurgiczne usunięcie migdałków) jest wskazana u dorosłych?

Badania pokazują, że często tak właśnie jest. Poprzez usunięcie migdałków można osiągnąć następujące pozytywne efekty również u dorosłych:

• znacząca redukcja liczby epizodów bólu gardła w ciągu roku,
• mniejsze zużycie antybiotyków i środków przeciwbólowych,
• mniej dni nieobecności w pracy.

Jak rodzice mogą uchronić swoje dzieci przed zapaleniem nagłośni?

Choroba ta, która w ciężkich przypadkach może zagrażać życiu, występuje szczególnie często u małych dzieci. Możesz chronić swoje dziecko, szczepiąc je przeciwko Haemophilus influenzae-b (gram-ujemna bakteria [pałeczka] przenoszona drogą kropelkową, wywołująca głównie zakażenia układu oddechowego i zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych). Patogen ten jest odpowiedzialny za wiele przypadków zapalenia nagłośni, a także może powodować zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych (meningitis).

Jak lekarze różnicują ból gardła pod względem czasu jego trwania?

Zasadniczo lekarze dzielą tę chorobę na następujące grupy:

• ostre (maksymalny czas trwania objawów dwa tygodnie),
• nawracające lub powtarzające się,
• przewlekłe.

Jaki tryb życia sprzyja częstemu występowaniu bólu gardła?

W skrócie: niezdrowy tryb życia może prowadzić do częstych bólów gardła, ponieważ osłabia on działanie całego układu odpornościowego. Patogeny mają więc ułatwione zadanie. Czynniki ryzyka w tym zakresie obejmują niezrównoważoną, ubogą w witaminy dietę z wysokim spożyciem cukru, jak również brak ruchu.

Także spożywanie tytoniu i alkoholu zwiększa prawdopodobieństwo rozwoju choroby nowotworowej w następujących okolicach gardła:

• gardło,
• jama ustna,
• krtań,
• przełyk.

Jednak te nowotwory nie wywołują bólu gardła, dopóki nie osiągną zaawansowanego stadium.

Źródła

• Maria Zaleska-Kręcicka: Zarys otolaryngologii: podręcznik dla studentów i lekarzy. Wrocław: Akademia Medyczna im. Piastów Śląskich, 2008
• Rekomendacje postępowania w pozaszpitalnych zakażeniach układu oddechowego 2010, www.antybiotyki.edu.pl
• Jan Bożydar Latkowski, Jerzy Olszewski: Ucho, nos, gardło i krtań. Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2007.

Przeczytaj także o:

Przeziębienie

Powiększone węzły chłonne

Zapalenie migdałków (angina)