Ból kolan

Ból kolan - przyczyny, objawy, leczenie

Jako największy staw w organizmie człowieka, staw kolanowy, wraz z więzadłami, łąkotkami i ścięgnami, umożliwia szeroki zakres ruchu. Ze względu na ciągłe obciążenie i postępujący wiek, kolano ulega stopniowemu zużyciu. Ponad 30 procent osób powyżej 50 roku życia regularnie cierpi z powodu bólu kolan.

Jak TELEMEDI może pomóc Ci w przypadku bólu kolan?

Ból kolan może mieć bardzo różny charakter. Czasami pojawia się nagle i w rozpoznawalnym związku z przeciążeniem, upadkiem lub wypadkiem. Często pojawiają się też inne objawy, takie jak opuchlizna i siniaki. Nasi specjaliści, podczas videokonsultacji postawią właściwą diagnozę i zaproponują skuteczne metody terapii.

Podstawowe informacje

• Ból kolan może mieć wiele przyczyn.
• Wraz z postępującym wiekiem w stawie kolanowym pojawiają się oznaki zużycia i zniszczenia.
• Bóle spowodowane chorobą zwyrodnieniową stawów i uszkodzeniem łąkotek są bardzo powszechne.
• Regularne ćwiczenia mogą zapobiec bólowi kolan.

Przyczyny bólu kolan

Ze względu na genezę, przyczyny bólu kolana można podzielić na kilka grup:

• zjawiska związane ze zużyciem stawu kolanowego,
• przeciążenia kolan,
• kontuzje kolan,
• stany zapalne kolan.

Gonartroza lub choroba zwyrodnieniowa stawu kolanowego jest spowodowana zużyciem i uszkodzeniami stawu kolanowego. Z wiekiem powłoka chrzęstna stawów oraz łąkotki w kolanie ulegają zużyciu. Kiedy kości są całkowicie zużyte, ocierają się o siebie bez żadnej ochrony i powodują silny ból.

Zarówno rodzaj aktywności zawodowej, jak i sportowej mogą prowadzić do przeciążenia stawu kolanowego. Możliwymi konsekwencjami są:

• zapalenie kaletki maziowej,
• zapalenie ścięgien,
• podrażnienie włókien mięśniowych (kolano biegacza),
• urazy łąkotki,
• deformacje anatomiczne.

Ból związany z kontuzją pojawia się nagle i z różną intensywnością. Przyczyny to upadki, kontuzje sportowe lub uderzenia. Do najczęstszych urazów kolana należą:

• stłuczenia i krwiaki,
• nadwyrężenia w obszarze więzadeł, mięśni, ścięgien lub torebki stawowej,
• rozerwanie więzadła krzyżowego,
• naderwane mięśnie,
• zerwane ścięgna,
• zwichnięcie rzepki (patellar luxation),
• rozdarcie łąkotki,
• złamania kości w okolicy rzepki, głowy kości piszczelowej lub kości udowej,
• osteonekroza (martwica fragmentu kości z powodu przerwania odżywiania kości po urazie).

Stany zapalne jako przyczyna bólu kolan to przede wszystkim procesy reumatyczne, podagra lub choroby autoimmunologiczne takie jak:

• toczeń rumieniowaty układowy,
• tworzenie się kryształków soli w stawie kolanowym z powodu dny moczanowej,
• odkładanie się kryształków soli wapnia w chrząstce spowodowane rzekomą dną moczanową,
• destrukcja chrząstki stawowej spowodowana reumatoidalnym zapaleniem stawów,
• reaktywne zapalenie stawów po infekcjach bakteryjnych,
• gorączka reumatyczna spowodowana infekcją bakteryjną,
• osteonekroza jako bakteryjnie wywołane zaburzenie odżywiania kości.

Wady anatomiczne rzepki często powodują zapalenie ścięgien lub zapalenie kaletki maziowej. Jeśli podczas ruchów błony śluzowej na tylnej stronie rzepki ślizga się ona po chrząstce stawowej, powoduje to uszkodzenie chrząstki i ból. Bolesna osteochondroza może pojawić się u dzieci w fazie wzrostu. Jest to opóźnione tworzenie się kości z warstw chrząstki.

Ból kolana może być również objawem towarzyszącym innym schorzeniom, np. takich jak:

• choroba zwyrodnieniowa stawu biodrowego,
• hemofilia,
• nowotwory,
• zapalenie nerwu kulszowego,
• przepuklina dysku,
• deformacje stóp.

Objawy bólu kolana

W zależności od przyczyny ból pojawia się w różnych miejscach w spoczynku lub podczas pewnych ruchów kolana. Ponadto ból objawia się w różny sposób, jak pokazuje poniższa tabela:

PRZYCZYNY	OKOLICZNOŚCI	LOKALIZACJA	RODZAJ BÓLU
USZKODZENIA CHRZĄSTKI	Po wstaniu z łóżka Podczas wchodzenia po schodach Przy zginaniu i rozciąganiu Po biegu	Przód kolana, wewnętrzna lub zewnętrzna część kolana W zależności od obszaru dotkniętego problemem	Kłujący Uporczywy
ZAPALENIE KALETKI MAZIOWEJ	Po biegu Podczas rozciągania i zginania	Przód kolana	Kłujący
ARTROZA	Po wstaniu z łóżka Przy zginaniu i rozciąganiu Podczas schodzenia/zbiegania w dół Występuje również w pozycji spoczynkowej	Zewnętrzna lub wewnętrzna część kolana Dół podkolanowy W zależności od obszaru dotkniętego problemem	Kłujący
ZAPALENIE ŚCIĘGIEN	Po wstaniu z łóżka Podczas rozciągania i zginania W pozycji spoczynkowej	Zewnętrzna lub wewnętrzna część kolana W zależności od uszkodzonego ścięgna	Kłujący Piekący
ROZDARCIE ŁĄKOTKI	Po wstaniu z łóżka Podczas wspinania się po schodach Podczas schodzenia/zbiegania w dół Przy zginaniu i rozciąganiu	Zewnętrzna część łąkotki  Wewnętrzna część łąkotki	Kłujący Tępy
ZERWANIE WIĘZADŁA KRZYŻOWEGO	Podczas wchodzenia po schodach Przy schodzeniu w dół	Centralnie	Ostry, ustępujący
USZKODZENIE WIĘZADŁA POBOCZNEGO	Przy obracaniu Podczas rozciągania i zginania	Zewnętrzna część kolana	Kłujący
USZKODZENIE WIĘZADŁA PRZEDNIEGO	Przy obracaniu Podczas rozciągania i zginania	Wewnętrzna część kolana	Kłujący
ARTRETYZM / REUMATYZM	W spoczynku i przy wykonywaniu ruchów	W zależności od obszaru dotkniętego problemem	Kłujący Piekący
ZWICHNIĘCIE RZEPKI (PRZEMIESZCZENIE RZEPKI)	W pozycji spoczynkowej (ruch nie jest możliwy)	Przednia część kolana	Tępy Kłujący
ZŁAMANIE RZEPKI KOLANA	W spoczynku i pod obciążeniem	Przednia część kolana	Tępy Kłujący
OSTEONEKROZA (JAŁOWA MARTWICA KOŚCI)	Przy dowolnych obciążeniach	W zależności od obszaru dotkniętego problemem	Tępy

Inne objawy chorób i urazów stawu kolanowego to:

• opuchlizna,
• siniaki,
• utrata stabilności stawu kolanowego,
• wysięk w stawie kolanowym („woda w kolanie”),
• ograniczenia w zakresie mobilności,
• przegrzewanie.

Diagnoza bólu kolan

W pierwszej kolejności, w ramach wywiadu lekarskiego (anamnezy), lekarz pyta o rodzaj i lokalizację bólu. Potrzebuje on informacji o wcześniejszych urazach lub szczególnych obciążeniach, którym były poddawane kolana. Do rozpoznania przydatne są również informacje o istniejących chorobach, takich jak artretyzm, reumatyzm czy zaburzenia metaboliczne.

Podczas badania lekarz sprawdza ruchomość stawu kolanowego, palpacyjnie bada więzadła oraz określa wrażliwość na ból.

W celu wykluczenia stanu zapalnego i chorób leżących u jego podłoża jako przyczyny stosuje się następujące badania:

• badanie krwi,
• RTG naczyń krwionośnych,
• wymaz z gardła,
• badanie stolca i moczu,
• badanie płynu maziowego.

Z reguły niezbędne są również metody badań obrazowych. W zależności od wstępnej diagnozy dostępne są następujące procedury:

• badanie USG (ultrasonograficzne),
• zdjęcia rentgenowskie,
• tomografia komputerowa,
• obrazowanie metodą rezonansu magnetycznego,
• scyntygrafia (medycyna nuklearna).

Jeśli podejrzewa się łagodny lub złośliwy nowotwór, tylko biopsja (pobranie próbki tkanki) daje w takich przypadkach pewność.

Artroskopia (endoskopia stawu) służy do precyzyjnej oceny uszkodzeń stawu kolanowego. Podczas tego mało inwazyjnego badania możliwe są następujące korekty:

• wygładzanie chrząstki,
• zszywanie i rekonstrukcja zerwanych więzadeł,
• naprawa rozerwania łąkotki,
• usunięcie uszkodzonych części łąkotki,
• mocowanie oderwanych części chrząstki,
• przeszczepianie chrząstki kostnej,
• usunięcie swobodnych elementów stawu i zmienionych zapalnie elementów torebki stawowej.

Leczenie bólu kolan

Unieruchomienie i wzmocnienie stawu kolanowego przyczyniają się do wyleczenia wielu przyczyn bólu kolan. Do tego celu można wykorzystać następujące zabiegi:

• fizjoterapia,
• masaże,
• metody fizykoterapii, takie jak kąpiele ruchowe, okłady fango, leczenie zimnem i ciepłem,
• noszenie ortezy,
• stosowanie opatrunków podtrzymujących,
• specjalne okucia i wkładki do butów.

W bezpośrednim uśmierzeniu bólu kolan pomagają środki przeciwbólowe w postaci tabletek, żeli i maści. Przeciwko stanom zapalnym lekarze przepisują dodatkowo antybiotyki. Bezpośrednie zastrzyki z kortyzonem są stosowane w ciężkich przypadkach, aby zwalczyć stan zapalny i ból. Leczenie reumatycznych przyczyn bólu kolan przeprowadza się za pomocą specjalnych leków.

W przypadku znacznego zniszczenia stawu kolanowego spowodowanego chorobą zwyrodnieniową stawu lub urazem konieczna może być operacja kolana polegająca na wszczepieniu częściowej lub całkowitej protezy kolana.

Pytania i odpowiedzi

Kiedy należy udać się do lekarza z bólem kolana?

Jeżeli ból kolana występuje bezpośrednio po wypadku lub w związku z kontuzją sportową, konieczna jest natychmiastowa wizyta u lekarza. Jeśli objawy rozwijają się powoli, postawienie diagnozy w odpowiednim czasie może zapobiec ewentualnemu nasileniu się dolegliwości. Wizyta u lekarza jest wskazana, jeśli ból utrzymuje się przez kilka tygodni.

Czy zwolnienie lekarskie jest konieczne w przypadku bólu kolana?

Potrzeba zwolnienia lekarskiego zależy od charakteru wykonywanej pracy i diagnozy. Zwolnienie lekarskie jest zazwyczaj wskazane po urazie i w przypadku silnego bólu.

Jakie domowe sposoby łagodzą ból kolan?

O ile ból nie jest spowodowany ostrym urazem lub zapaleniem, ćwiczenia są użytecznym sposobem na poprawę sytuacji. Nagrzewanie stawów jest pomocne w przypadku choroby zwyrodnieniowej stawów i chorób reumatycznych. Jeśli obecny jest stan zapalny, przydatne jest chłodzenie stawów.

Przeczytaj także o:

Ból stóp

Zwolnienie lekarskie przez telefon – jak uzyskać L4 bez wizyty w gabinecie lekarskim

Złamanie palca u stopy

Źródła

• Michał Reicher, Adam Bochenek: Anatomia człowieka. Wyd. 8. T. I: Anatomia ogólna. Kości, stawy i więzadła. Mięśnie. Warszawa: PZWL, 2008.
• Chhajer, Bimal (2006). Anatomy of Knee. Knee Pain. Fusion Books.