Ból zatok
Zapalenie zatok to schorzenie, które może dotknąć każdego, zarówno dorosłych, jak i dzieci. Niedrożność zatok, która często pojawia się w wyniku infekcji lub przeziębienia, może powodować poważny dyskomfort i ból charakterystyczny dla tego stanu. Wirusy, bakterie, grzyby, próchnica i nieleczone infekcje są najczęstszymi przyczynami zapalenia zatok. Nieleczone lub niewłaściwie leczone zapalenie zatok może prowadzić do przewlekłych problemów i nieprzyjemnych objawów. Jakie są zatem symptomy zapalenia zatok i jak je rozpoznać? Jak leczyć zatoki i jak długo trwa to schorzenie?
Rodzaje zapalenia zatok
Zapalenie zatok to stan zapalny błony śluzowej występującej w pneumatycznych przestrzeniach kości twarzoczaszki, nazywanych zatokami, które połączone są z jamą nosową. Zatoki odgrywają wiele funkcji w organizmie, w tym związanych z węchem, fonetyką, ochroną mózgoczaszki przed urazami, obniżeniem masy twarzoczaszki, ogrzewaniem i izolacją termiczną czaszki, nawilżaniem, ogrzewaniem i wyrównaniem różnicy ciśnień powietrza oraz zapewnieniem funkcji oddechowej. Zapalenie zatok może wystąpić w różnych zatokach, takich jak czołowe, szczękowe, komórkach sitowia czy zatoce klinowej.
W zależności od czasu trwania choroby można wyróżnić kilka postaci zapalenia zatok:
- Ostre zapalenie zatok przynosowych, które charakteryzuje się objawami utrzymującymi się do 4 tygodni.
- Podostre zapalenie zatok, w którym objawy utrzymują się od 4 do 12 tygodni.
- Przewlekłe zapalenie zatok, stan zapalny utrzymujący się przez więcej niż 12 tygodni, z przewagą etiologii bakteryjnej.
- Nawracające zapalenie zatok, które występuje w przypadku pojawienia się co najmniej czterech epizodów zapalenia zatok w ciągu roku, a między nimi musi być co najmniej 8-tygodniowa przerwa, podczas której błona śluzowa jest zdrowa.
Zapalenie zatok – objawy
W zależności od lokalizacji stanu zapalnego, objawy zapalenia zatok mogą być zróżnicowane. Zapalenie zatok głównie wiąże się z występowaniem silnego bólu głowy. Miejsce bólu jest uzależnione od rodzaju zapalenia zatok:
- Ból odczuwany pod oczami i w okolicach kości policzkowych może wskazywać na zapalenie zatok szczękowych.
- Ból nad oczami i w całym obszarze czoła może wskazywać na zapalenie zatok czołowych.
- Ból między oczami lub u nasady nosa może wskazywać na zapalenie zatok sitowych.
- Ból w oczodołach i z tyłu głowy może wskazywać na zapalenie zatok klinowych.
Charakterystyczne objawy zapalenia zatok to:
- Zatkany nos, często bez kataru;
- Uczucie ciśnienia w głowie i uszach;
- Ból głowy, nasilający się przy pochylaniu;
- Ból kości policzkowej pod oczami;
- Ból ucha;
- Ból gardła;
- Zielony lub żółty katar;
- Gorączka;
- Ogólne złe samopoczucie;
- Brak węchu;
- Obrzęk w okolicy oczu;
- Kaszel z zatok, który jest spowodowany spływaniem wydzieliny zatokowej po tylnej ścianie gardła;
- Nieświeży zapach z ust lub ból zębów.
Zapalenie zatok – przyczyny
Zapalenie zatok to choroba, która jest dość powszechna i często diagnozowana. Ból związany z zapaleniem zatok może być mylony z bólami migrenowymi, a stan zapalny może pojawić się w każdym wieku i niezależnie od płci. Główną przyczyną tego schorzenia są wirusy, bakterie (bakteryjne zapalenie zatok) i grzyby (grzybicze zapalenie zatok), które przenikają do zatok i tam namnażają się. Ryzyko zapalenia zatok jest znacznie większe u osób, które mają niedrożny nos, na przykład w czasie infekcji.
Przyczynami niedrożności nosa mogą być różne czynniki. Wśród nich wymienia się m.in.:
- skrzywienie przegrody nosowej,
- zwężenie ujść zatok,
- przerost lub nieprawidłowości w budowie wewnętrznej nosa,
- polipy,
- obrzęki jamy nosowej,
- rozprzestrzenianie się chorób zębów na zatoki przynosowe, jak np. próchnica.
Część przyczyn niedrożności jest związana z wadami genetycznymi, które powodują nieprawidłowości w ruchu rzęsek nabłonka oddechowego i są najczęściej diagnozowane w dzieciństwie. U niektórych osób przyczyną niedrożności nosa mogą być również urazy mechaniczne, takie jak uderzenie w nos, a także choroby takie jak ziarniak Wegenera, gruźlica, guzy w obrębie nosa, zaburzenia odporności oraz zanieczyszczenia powietrza.
Alergia to kolejna przyczyna zapalenia zatok. Kontakt organizmu z alergenem może prowadzić do obrzęku błony śluzowej nosa, co utrudnia przepływ powietrza i z czasem prowadzi do objawów zapalenia zatok. Alergeny mogą pochodzić z pyłków traw i drzew, grzybów, pleśni, sierści zwierząt, czy z różnych związków chemicznych, takich jak farby, którymi pokryto ściany. Wszystkie te czynniki mogą wpłynąć na pojawienie się zapalenia zatok.
Zapalenie zatok – diagnostyka
Aby postawić diagnozę ostrego zapalenia zatok przynosowych, lekarz dokładnie przeprowadza wywiad oraz badanie laryngologiczne, a w przypadku potrzeby, dodatkowe badania. Wymagane jest wystąpienie co najmniej dwóch objawów spośród następujących: katar (przedni lub tylny), niedrożność nosa, ból zatok, uczucie rozpierania twarzy lub upośledzenie węchu.
Podczas badania laryngologicznego, lekarz wykonuje rynoskopię przednią, oceniając stan błony śluzowej i w przypadku potrzeby, obecność polipów. Przegroda nosa również podlega ocenie.
Nie zaleca się rutynowych badań mikrobiologicznych oraz RTG zatok przynosowych. Badania OB i CRP mogą pomóc w podjęciu decyzji o leczeniu antybiotykiem. Niskie wartości zmniejszają, a wysokie zwiększają prawdopodobieństwo zakażenia bakteryjnego. W przypadku podejrzenia tła alergicznego zapalenia zatok, pomocne mogą okazać się testy alergiczne.
Zapalenie zatok – leczenie
Aby złagodzić ból zatok, ważne jest przede wszystkim skupienie się na jego przyczynie, którą w większości stanowią zapalenia wirusowe. Leczenie zapalenia zatok polega na postawie wyczekującej oraz leczeniu objawowym.
W jaki sposób można złagodzić objawy bólu zatok?
- Leki przeciwbólowe i przeciwgorączkowe, takie jak ibuprofen i paracetamol,
- Płukanie zatok (irygacje),
- Płukanie nosa solą fizjologiczną,
- Inhalacje na zatoki, np. z wykorzystaniem olejków eterycznych, takich jak olejek eukaliptusowy, miętowy czy sosnowy, lub ziół, takich jak rumianek, szałwia, nagietek,
- Donosowe leki obkurczające błonę śluzową nosa,
- Leki antyhistaminowe u chorych z alergią, które zmniejszają obrzęk błony śluzowej,
- Donosowe glikokortykosteroidy stosowane przez okres do 14 dni (1-2 razy dziennie),
- Antybiotyki stosowane u chorych z bakteryjnym zapaleniem zatok, przede wszystkim amoksycylina.
Przeczytaj także o: