Ból zatok

Ból zatok powodujący bardzo bolesny ból głowy. Chora kobieta w bólu. Intensywny, silny ból głowy.

Zapalenie zatok to schorzenie, które może dotknąć każdego, zarówno dorosłych, jak i dzieci. Niedrożność zatok, która często pojawia się w wyniku infekcji lub przeziębienia, może powodować poważny dyskomfort i ból charakterystyczny dla tego stanu. Wirusy, bakterie, grzyby, próchnica i nieleczone infekcje są najczęstszymi przyczynami zapalenia zatok. Nieleczone lub niewłaściwie leczone zapalenie zatok może prowadzić do przewlekłych problemów i nieprzyjemnych objawów. Jakie są zatem symptomy zapalenia zatok i jak je rozpoznać? Jak leczyć zatoki i jak długo trwa to schorzenie?

Zapalenie zatok to stan zapalny błony śluzowej występującej w pneumatycznych przestrzeniach kości twarzoczaszki, nazywanych zatokami, które połączone są z jamą nosową. Zatoki odgrywają wiele funkcji w organizmie, w tym związanych z węchem, fonetyką, ochroną mózgoczaszki przed urazami, obniżeniem masy twarzoczaszki, ogrzewaniem i izolacją termiczną czaszki, nawilżaniem, ogrzewaniem i wyrównaniem różnicy ciśnień powietrza oraz zapewnieniem funkcji oddechowej. Zapalenie zatok może wystąpić w różnych zatokach, takich jak czołowe, szczękowe, komórkach sitowia czy zatoce klinowej.

W zależności od czasu trwania choroby można wyróżnić kilka postaci zapalenia zatok:

  1. Ostre zapalenie zatok przynosowych, które charakteryzuje się objawami utrzymującymi się do 4 tygodni.
  2. Podostre zapalenie zatok, w którym objawy utrzymują się od 4 do 12 tygodni.
  3. Przewlekłe zapalenie zatok, stan zapalny utrzymujący się przez więcej niż 12 tygodni, z przewagą etiologii bakteryjnej.
  4. Nawracające zapalenie zatok, które występuje w przypadku pojawienia się co najmniej czterech epizodów zapalenia zatok w ciągu roku, a między nimi musi być co najmniej 8-tygodniowa przerwa, podczas której błona śluzowa jest zdrowa.

W zależności od lokalizacji stanu zapalnego, objawy zapalenia zatok mogą być zróżnicowane. Zapalenie zatok głównie wiąże się z występowaniem silnego bólu głowy. Miejsce bólu jest uzależnione od rodzaju zapalenia zatok:

  • Ból odczuwany pod oczami i w okolicach kości policzkowych może wskazywać na zapalenie zatok szczękowych.
  • Ból nad oczami i w całym obszarze czoła może wskazywać na zapalenie zatok czołowych.
  • Ból między oczami lub u nasady nosa może wskazywać na zapalenie zatok sitowych.
  • Ból w oczodołach i z tyłu głowy może wskazywać na zapalenie zatok klinowych.
  • Zatkany nos, często bez kataru;
  • Uczucie ciśnienia w głowie i uszach;
  • Ból głowy, nasilający się przy pochylaniu;
  • Ból kości policzkowej pod oczami;
  • Ból ucha;
  • Ból gardła;
  • Zielony lub żółty katar;
  • Gorączka;
  • Ogólne złe samopoczucie;
  • Brak węchu;
  • Obrzęk w okolicy oczu;
  • Kaszel z zatok, który jest spowodowany spływaniem wydzieliny zatokowej po tylnej ścianie gardła;
  • Nieświeży zapach z ust lub ból zębów.

Zapalenie zatok to choroba, która jest dość powszechna i często diagnozowana. Ból związany z zapaleniem zatok może być mylony z bólami migrenowymi, a stan zapalny może pojawić się w każdym wieku i niezależnie od płci. Główną przyczyną tego schorzenia są wirusy, bakterie (bakteryjne zapalenie zatok) i grzyby (grzybicze zapalenie zatok), które przenikają do zatok i tam namnażają się. Ryzyko zapalenia zatok jest znacznie większe u osób, które mają niedrożny nos, na przykład w czasie infekcji.

Przyczynami niedrożności nosa mogą być różne czynniki. Wśród nich wymienia się m.in.:

  • skrzywienie przegrody nosowej, 
  • zwężenie ujść zatok,
  • przerost lub nieprawidłowości w budowie wewnętrznej nosa, 
  • polipy, 
  • obrzęki jamy nosowej, 
  • rozprzestrzenianie się chorób zębów na zatoki przynosowe, jak np. próchnica.

Część przyczyn niedrożności jest związana z wadami genetycznymi, które powodują nieprawidłowości w ruchu rzęsek nabłonka oddechowego i są najczęściej diagnozowane w dzieciństwie. U niektórych osób przyczyną niedrożności nosa mogą być również urazy mechaniczne, takie jak uderzenie w nos, a także choroby takie jak ziarniak Wegenera, gruźlica, guzy w obrębie nosa, zaburzenia odporności oraz zanieczyszczenia powietrza.

Alergia to kolejna przyczyna zapalenia zatok. Kontakt organizmu z alergenem może prowadzić do obrzęku błony śluzowej nosa, co utrudnia przepływ powietrza i z czasem prowadzi do objawów zapalenia zatok. Alergeny mogą pochodzić z pyłków traw i drzew, grzybów, pleśni, sierści zwierząt, czy z różnych związków chemicznych, takich jak farby, którymi pokryto ściany. Wszystkie te czynniki mogą wpłynąć na pojawienie się zapalenia zatok.

Aby postawić diagnozę ostrego zapalenia zatok przynosowych, lekarz dokładnie przeprowadza wywiad oraz badanie laryngologiczne, a w przypadku potrzeby, dodatkowe badania. Wymagane jest wystąpienie co najmniej dwóch objawów spośród następujących: katar (przedni lub tylny), niedrożność nosa, ból zatok, uczucie rozpierania twarzy lub upośledzenie węchu.

Podczas badania laryngologicznego, lekarz wykonuje rynoskopię przednią, oceniając stan błony śluzowej i w przypadku potrzeby, obecność polipów. Przegroda nosa również podlega ocenie.

Nie zaleca się rutynowych badań mikrobiologicznych oraz RTG zatok przynosowych. Badania OB i CRP mogą pomóc w podjęciu decyzji o leczeniu antybiotykiem. Niskie wartości zmniejszają, a wysokie zwiększają prawdopodobieństwo zakażenia bakteryjnego. W przypadku podejrzenia tła alergicznego zapalenia zatok, pomocne mogą okazać się testy alergiczne.

Aby złagodzić ból zatok, ważne jest przede wszystkim skupienie się na jego przyczynie, którą w większości stanowią zapalenia wirusowe. Leczenie zapalenia zatok polega na postawie wyczekującej oraz leczeniu objawowym.

W jaki sposób można złagodzić objawy bólu zatok?

  • Leki przeciwbólowe i przeciwgorączkowe, takie jak ibuprofen i paracetamol,
  • Płukanie zatok (irygacje),
  • Płukanie nosa solą fizjologiczną,
  • Inhalacje na zatoki, np. z wykorzystaniem olejków eterycznych, takich jak olejek eukaliptusowy, miętowy czy sosnowy, lub ziół, takich jak rumianek, szałwia, nagietek,
  • Donosowe leki obkurczające błonę śluzową nosa,
  • Leki antyhistaminowe u chorych z alergią, które zmniejszają obrzęk błony śluzowej,
  • Donosowe glikokortykosteroidy stosowane przez okres do 14 dni (1-2 razy dziennie),
  • Antybiotyki stosowane u chorych z bakteryjnym zapaleniem zatok, przede wszystkim amoksycylina.

Przeczytaj także o:

Zaktualizowano: 23.12.2023
  • ból-zatok
  • poradnik
  • zapalenie-zatok
  • zatoki