Żółty katar – jaki rodzaj infekcji oznacza?
Katar jest bardzo powszechnym objawem infekcji lub alergii. Nie ma chyba osoby na świecie, która by nigdy go nigdy nie miała. Formy kataru mogą być różne - może być lekki i nie utrudniać życia codziennego, ale może też skutecznie popsuć plany. Wygląd i konsystencja wydzieliny z nosa oraz objawy jej towarzyszące mówią nam wiele o jej pochodzeniu i wskazują, jakie postępowanie wdrożyć. Żółty katar jest oznaką infekcji wirusowej lub bakteryjnej. Kiedy należy udać się do lekarza z katarem, a kiedy można leczyć go domowymi sposobami?
Jak powstaje nieżyt nosa – czym jest katar.
Określenie „katar” jest potoczne – w terminologii medycznej funkcjonuje termin „nieżyt nosa„. Skąd się bierze katar? Nos od środka jest wyściełany błoną śluzową, która produkuje śluz mający na celu nawilżanie wdychanego powietrza i zatrzymywanie płynących z nim zanieczyszczeń (wirusów, pyłów, bakterii). Przez działanie zimnego powietrza, naczynia krwionośne w nosie obkurczają się – do błony śluzowej nosa dociera mniej krwi, przez co pogarsza się jakość śluzu i maleje jego ilość. Chorobotwórcze drobnoustroje, takie jak wirusy czy bakterie mają ułatwioną drogę, aby przedostać się wgłąb organizmu. W ten sposób powstaje infekcja – błona śluzowa staje się przekrwiona i obrzęknięta, następuje wzrost produkcji śluzu i jednocześnie jej utrudniony odpływ. Ta wydzielina z nosa to właśnie katar.
Katar jest objawem towarzyszącym infekcjom górnych dróg oddechowych. Może być głównym symptomem zapalenia zatok, jednym z objawów zapalenia oskrzeli, gardła, krtani lub płuc. Stan zapalny śluzówki nosa może być wywołany również przez alergeny – np. roztocza, sierść zwierząt, lub pojawiać się wraz z pyleniem konkretnych roślin (katar sienny).
Objawy kataru to m.in.:
- spływająca z nosa wydzielina,
- spływanie wydzieliny po tylnej ścianie gardła co skutkuje jego bólem, u dzieci może wywołać wymioty;
- zatkany nos,
- ból głowy,
- ogólne złe samopoczucie,
- przekrwienie spojówek i łzawienie oczu (szczególnie pojawia się z katarem siennym).
Ogólnie katar uważany jest za błahą dolegliwość, która przejdzie sama. W niektórych sytuacjach jednak należy uważać, szczególnie gdy nieżyt nosa pojawia się u noworodków lub niemowląt. W przypadku małych dzieci katar szybko może przerodzić się w zapalenie ucha, dlatego zawsze trzeba skonsultować go z lekarzem. Nieleczony katar w niektórych przypadkach może doprowadzić do powikłań.
Rodzaje kataru – katar alergiczny i infekcyjny.
Katar może mieć podłoże wirusowe, bakteryjne lub alergiczne. Poza tym występuje jeszcze szereg innych czynników, które wywołują przekrwienie błony śluzowej nosa. Należą do nich m.in. dyskineza rzęsek, wahania hormonalne (ciąża, przyjmowanie tabletek antykoncepcyjnych), przyjmowanie niektórych leków (leki obniżające ciśnienie, przedawkowanie kropli na katar, wcześniej wspomniana antykoncepcja), czynniki idiopatyczne (katar związany z eozynofilą).
Ostry nieżyt nosa wywołany wirusami (koronawirusy, rhinowirusy, adenowirusy) – najczęściej na początku wydzielina z nosa jest przezroczysta i ma charakter śluzowy. Wraz z nią pojawia się uczucie zatkanego nosa, ból głowy, gardła i ogólne osłabienie. Zależnie od nasilenia infekcji wirusowej, wystąpi też gorączka. Taki katar wirusowy z biegiem choroby może zmieniać wygląd. Pojawia się żółty katar, a inne objawy stopniowo ulegają złagodzeniu, aż do całkowitego ustąpienia. Infekcja wirusowa oprócz nosa, może zająć też zatoki przynosowe. Pojawia się gorączka i ból głowy z przodu, szczególnie nasilający się przy pochylaniu, pojawia się gęsty, żółty katar, który zatyka nos i utrudnia oddychanie.
Katar w infekcji bakteryjnej – w przebiegu infekcji bakteryjnej katar ma kolor biały, żółty lub zielony. Kolor kataru zależy od obecności komórek odpornościowych. W miarę postępowania choroby wzrasta liczba przeciwciał i substancji przeciwzapalnych, przez co wydzielina z nosa zmienia swój kolor na żółty lub zielony (katar ropny). Ropny katar jest oznaką zwalczania infekcji przez organizm. Bakterie mogą wywołać stan zapalny śluzówki nosa oraz zająć zatoki przynosowe. Pojawia się wtedy gorączka, ból głowy i zatkany nos. Wymagane jest najczęściej leczenie antybiotykami.
Katar alergiczny – bardzo charakterystyczny rodzaj kataru. Wywołany jest przez występujące w powietrzu stale lub sezonowo alergeny takie jak pyłki traw, roślin, roztocza, sierść zwierząt. Jest to katar wodnisty, lejący się, przezroczysty. Towarzyszące mu objawy to najczęściej łzawienie z oczu, przekrwienie spojówek, puchnięcie i swędzenie oczu, częste kichanie, mogą też pojawić się objawy skórne w postaci swędzącej pokrzywki.
Katar w przebiegu ostrego zapalenia zatok.
Wiele osób uważa, że zapalenie zatok i przeziębienie to to samo. Tymczasem przy przeziębieniu stan zapalny obejmuje wyłącznie śluzówkę nosa. W zapaleniu zatok stan zapalny rozszerza się na wyściółkę zatok czołowych, szczękowych i sitowych. Katar zatokowy przybiera barwę białą, żółtą lub zieloną. Ropna wydzielina z nosa ma charakter śluzowy lub gęsty – nie jest tak lejąca, jak wodnisty katar alergiczny. Może mieć ropny zapach. Główne objawy zapalenia zatok, oprócz kataru, to ból głowy z przodu i ból twarzy po bokach nosa, które nasilają się przy pochylaniu. Ból zatok może być dokuczliwy lub jedynie lekko odczuwalny. Występuje też stan podgorączkowy lub gorączka, zatkany nos, ogólne złe samopoczucie. Ostre zapalenie zatok trwa nie dłużej niż 4 tygodnie, jednak źle leczone może zamienić się w nawracające, podostre lub ostre zapalenie zatok.
Nawracające zapalenie zatok ma miejsce, kiedy choroba nawraca co najmniej 4 razy w ciągu roku i trwa 7-10 dni. Przy podostrym zapaleniu zatok objawy utrzymują się dłużej niż 12 tygodni, ale w śluzówce nie dochodzi do zmian przetrwałych. W przypadku przewlekłego zapalenia zatok katar śluzowy trwa dłużej niż 12 tygodni – jest to efekt niewłaściwego leczenia ostrego zapalenia zatok.
Sposoby na cieknący i gęsty katar.
Uczucie zatkanego nosa potrafi być uporczywe i niekomfortowe, ponieważ wymusza na chorym oddychanie ustami. Wiele osób szuka skutecznego sposobu na odetkanie zatkanego nosa, ponieważ samo jego wydmuchiwanie w chusteczkę nie daje efektów.
Kiedy uczucie zatkanego nosa pojawia się przy cieknącym katarze, wywołane jest alergią. Należy zażyć leki przeciwalergiczne według wskazań lekarza i o ile to możliwe, oddalić się od źródła alergii (np. opuścić dom, gdzie jest kot). Przy katarze alergicznym pomocne będą hipertoniczne areozole z wodą morską – ułatwią usunięcie wydzieliny z nosa i nawilżą śluzówkę. Katar u dziecka, szczególnie gdy jest bardzo małe, można łagodzić, zakraplając sól fizjologiczną lub robiąc z niej inhalacje. Na rynku dostępnych jest wiele preparatów do inhalacji np. z soli fizjologicznej i kwasu hialurobnowego. Należy zadbać o mikroklimat w mieszkaniu – regularne nawilżać powietrze, szczególnie w okresie grzewczym. Przed snem trzeba dobrze wywietrzyć sypialnię i nie chodzi tutaj o uchylenie okna na 10 minut, ale o otworzenie go szeroko na 2-3 minuty. Zimne powietrze obkurcza śluzówkę i ułatwia oddychanie. Jeżeli dziecko lub dorosły nie ma gorączki, jego stan ogólny jest dobry, warto wychodzić na spacery, ponieważ one też łagodzą objawy kataru. Zimne powietrze i lekki ruch pomogą pozbyć się zalegającej wydzieliny i udrożnią nos.
W przypadku gęstej wydzieliny z nosa, leczenie kataru powinno opierać się na przyczynie choroby. Dobrze jest skonsultować się z lekarzem, aby sprawdził, czy choroba nie ma podłoża bakteryjnego i czy nie jest potrzebny antybiotyk. W przypadku wirusa, stosuje się głównie leczenie objawowe. W aptekach można kupić preparaty przeciwwirusowe na przeziębienie (pranobeks inozyny), ale coraz częściej farmaceuci sygnalizują, że nie ma dowodów ich skuteczności. Zatkany nos dobrze udrażniają leki zawierające xylometazolin – skutecznie obkurczają śluzówkę, jednak nie można z nimi przesadzać, ponieważ zaczynają dawać skutek odwrotny do zamierzonego – same wywołują katar. Poza tym lekarze coraz częściej spotykają się z „uzależnieniem od kropel do nosa” (powstaje błędne koło: zatkany nos – krople dają chwilową ulgę, następnie znowu powodują zatkanie nosa – chory znowu sięga po krople). Do leczenia kataru można używać wody morskiej, wspierać się witaminami, płukać zatoki, jeżeli lekarz to zaleci. Pomocne są domowe sposoby – szczególnie skuteczny jest tzw. „gałganek aliny” – czosnek delikatnie rozgniatamy, zawiązujemy w gazę i wieszamy w okolicach łóżka, byle nie za blisko głowy. Olejki eteryczne z czosnku odtykają nos w porze nocnej, mają też działanie antybakteryjne. Można stosować też inne olejki eteryczne, np. dodawać je do nawilżacza powietrza. Szczególnie dobrze sprawdza się olejek sosnowy, eukaliptusowy i miętowy.
Podczas kataru należy dbać o skórę wokół dziurek nosa – częste jego wycieranie i wydmuchiwanie może ją mocno podrażnić. Wystarczy kilka razy dziennie posmarować tą okolicę wazeliną lub bezbarwną pomadką do ust (pamiętaj, aby później tej pomadki nikomu nie użyczać).
Przeczytaj także o: