Cukier w moczu u mężczyzn
Badanie moczu to jedno z najczęściej przeprowadzanych badań diagnostycznych. Glukozuria to termin określający obecność glukozy w moczu, która w prawidłowych warunkach nie powinna być wykrywalna. Wykrycie cukru w moczu może wskazywać na cukrzycę, nieprawidłowe funkcjonowanie nerek, bądź zaburzenia wydzielania insuliny. Stwierdzenie obecności glukozy wskazuje na wysokie stężenie cukru we krwi.
Co oznacza cukier w moczu?
U osób zdrowych, cukier w moczu występuje zwykle tylko w śladowych ilościach o charakterze fizjologicznym, oraz u kobiet w ciąży, ze względu na zmiany zachodzące w organizmie. Odkrycie cukru w moczu jest zwykle zwiastunem stanu patologicznego i może wskazywać na cukrzycę – chorobę metaboliczną, która dotyka 6-9% populacji i jest jednym z najpoważniejszych schorzeń.
Kiedy poziom cukru we krwi przekroczy określony próg nerkowy wynoszący 180 mg glukozy na decylitr krwi, może wystąpić zjawisko glukozurii, czyli przedostawania się glukozy do moczu.
Poziom glukozy w moczu – norma
Badanie moczu w celu wykrycia cukru jest możliwe dzięki ogólnemu badaniu moczu przeprowadzanemu w laboratorium lub za pomocą testów paskowych, które można wykonać w domu. Testy te pozwalają na ocenę zarówno jakościową, jak i ilościową obecności cukru w moczu (wskazując poziom cukru poprzez pola barwne oznaczone jako negatywne).
Oprócz poziomu cukru, testy paskowe mogą również określać poziom ciał ketonowych w moczu. W przypadku występowania zarówno cukru, jak i ciał ketonowych w moczu, można podejrzewać cukrzycę z hiperglikemią. Jednak same ciała ketonowe bez obecności glukozy mogą wskazywać na stan „głodowy” organizmu, który nie jest groźny.
Często wynik badania przedstawiany jest pacjentowi w skali jakościowej lub półilościowej, gdzie symbole +, ++, +++ oznaczają odpowiednio niskie stężenie glukozy w moczu, umiarkowane stężenie glukozy w moczu lub wysokie stężenie glukozy w moczu.
W przypadku cukru w moczu, normalne wartości wynoszą zwykle poniżej 0,8 mmol/l, a w przypadku ciał ketonowych – zwykle poniżej 0,5 mmol/l.
Kiedy oznaczyć cukier w moczu?
Często zdarza się, że wysoki poziom glukozy w moczu zostaje przypadkowo wykryty podczas standardowego badania moczu. Niemniej jednak, czasami poziom glukozy we krwi jest badany specjalnie. Wskazaniem do takiego badania jest najczęściej wysoki poziom glukozy we krwi, czyli hiperglikemia. W takim przypadku badanie glukozy w moczu ma na celu ocenę, czy wysoka glikemia we krwi utrzymywała się przez długi czas i spowodowała rozwój nefropatii cukrzycowej.
Obecność glukozy w moczu może mieć dwie różne typy przyczyny – nerkowe i pozanerkowe. W pierwszym przypadku poziom cukru we krwi pozostaje bez zmian, ale odnotowuje się podwyższony poziom cukru w moczu. Jeśli przyczyna obecności cukru w moczu leży poza nerkami, to wysoki poziom cukru jest obecny we krwi.
W związku z tym, badanie ogólne moczu jest regularnie wykonywane u osób z cukrzycą – cukier w moczu pozwala na monitorowanie postępu choroby i skuteczność leczenia. U diabetyków badanie poziomu glukozy w moczu powinno być przeprowadzane co najmniej raz w roku.
Poziom glukozy w moczu może być także badany, gdy pojawiają się charakterystyczne objawy cukrzycy, takie jak zwiększone pragnienie, częste oddawanie moczu, nykturia (czyli częste oddawanie moczu w nocy), świąd skóry, częste infekcje grzybicze, spowolnione gojenie ran, osłabienie i senność.
W przypadku osób zwiększonego ryzyka rozwoju cukrzycy – takich jak ci, którzy mają rodzinne obciążenie cukrzycą, choroby autoimmunologiczne, insulinooporność lub nadwagę – zaleca się profilaktyczne badanie poziomu glukozy w moczu raz lub dwa razy w roku. Dodatkowo, u kobiet w ciąży wykonuje się badanie moczu wraz z oznaczeniem poziomu glukozy we krwi.
Przyczyny występowania glukozy w moczu
Odkrycie cukru w moczu, czyli cukromocz, to ważna informacja, która często wskazuje na cukrzycę. Cukromocz może pojawić się również na skutek niewłaściwego leczenia cukrzycy lub zaprzestania przyjmowania leków. Warto jednak zauważyć, że glukoza pojawi się w moczu dopiero wtedy, gdy stężenie we krwi przekroczy 180 mg/dl. W przypadku, gdy wynik badania moczu jest prawidłowy, nie wyklucza to całkowicie cukrzycy – konieczne jest wówczas oznaczenie poziomu glukozy we krwi.
Inne przyczyny cukromoczu to rzadkie problemy z nerkami, takie jak nieprawidłowe wchłanianie cukru przez cewki nerkowe. Może towarzyszyć temu również zespół Fanconiego, który wpływa na wchłanianie innych substancji, takich jak białka i kwas moczowy.
Cukromocz może być również spowodowany przez nadużywanie alkoholu, wysoki poziom stresu, przyjmowanie niektórych leków, zatrucia lub zaburzenia pracy przysadki mózgowej. Inną możliwą przyczyną cukromoczu jest niewłaściwe przygotowanie pojemnika z moczem do badania.
Podsumowując, glukoza w moczu może oznaczać:
- cukrzycę typu 1, cukrzycę typu II lub cukrzycę ciążową;
- uszkodzenie cewek nerkowych (glukozuria nerkowa);
- choroby wątroby;
- choroby przysadki mózgowej;
- zatrucie;
- hiperglikemię wywołaną przez stres, zawał serca czy udar mózgu;
- przyjmowanie leków, których skutkiem ubocznym jest cukromocz.
Objawy cukru w moczu
Symptomy glukozurii wykazują wiele podobieństw do objawów cukrzycy. Do charakterystycznych symptomów glukozurii należą:
- Częstomocz i wielomocz – częste oddawanie moczu, o łącznej objętości przekraczającej 3 litry na dobę.
- Gęsta konsystencja, ciemna barwa i silny zapach moczu związane z intensywnym wydalaniem.
- Odwodnienie organizmu związane z intensywnym oddawaniem moczu.
- Przesuszenie skóry i błon śluzowych, suchość w ustach oraz bardzo silne pragnienie, związane z odwodnieniem.
Inne objawy mogą obejmować wzmożony apetyt, utratę wagi, apatię, senność, rozdrażnienie, agresję oraz zaburzenia widzenia i mowy. Warto jednak podkreślić, że w zależności od choroby podstawowej, skutkującej glukozurią, u pacjenta mogą występować także inne symptomy kliniczne. Przykładowo, glukozuria w połączeniu z objawami takimi jak bóle mięśni, osłabienie, nudności i wymioty, może wskazywać na cukrzycę przy bardzo wysokim stężeniu glukozy we krwi. Natomiast u pacjentów, u których nie stwierdza się hiperglikemii, obecność cukru w moczu może wskazywać na uszkodzenie kanalików nerkowych.
Glukoza w moczu – jak ją wykryć?
Większość nieprawidłowości związanych ze składem moczu możemy wykryć w badaniu ogólnym moczu. Dzięki niemu można ocenić podstawowe parametry pracy układu moczowego, takie jak barwa, ciężar właściwy i pH. Dodatkowo, test laboratoryjny próbki może wykryć obecność składników, których nie powinno być w moczu, takich jak glukoza, białko, ciała ketonowe, leukocyty, erytrocyty, barwniki żółciowe, kryształy, bakterie oraz wałeczki o określonej strukturze i zbudowane z konkretnych składników, takich jak tłuszcz, nabłonek lub krwinki. Dokładną ocenę bakterii umożliwia posiew moczu.
Cukier w moczu – leczenie
W przypadku występowania stałych poziomów glukozy w moczu jako objawu choroby, konieczne jest podjęcie leczenia, zależnego od rodzaju choroby podstawowej. Kluczową rolę w terapii cukrzycy odgrywa zmiana stylu życia, w tym dieta oraz regularna aktywność fizyczna. Dieta w glukozurii powinna ograniczać spożycie węglowodanów, a zwiększać spożycie węglowodanów złożonych. Istotne jest również zapewnienie optymalnej ilości kalorii. Według najnowszych badań, skuteczną terapią cukrzycy jest dieta oparta na tłuszczach, która normalizuje poziomy insulinemii i glikemii we krwi.
W przypadku glukozy w moczu spowodowanej przez gruczolak przysadki, konieczne może być operacyjne usunięcie guza. Natomiast leczenie schorzeń nerek musi być dopasowane do charakteru zmian w narządzie.
Cukier w moczu jak leczyć?
Przeczytaj także o: