Leukocyty i erytrocyty w moczu
Jednym z podstawowych badań diagnostycznych służących do potwierdzenia lub wykluczenia różnych chorób jest badanie moczu. Gdy w moczu występują substancje, które nie powinny się tam znaleźć lub ich ilość jest nadmierna, może to wskazywać na problemy zdrowotne. Zwiększony poziom leukocytów w moczu, czyli białych krwinek, jest jednym z niepokojących sygnałów. Warto również zwrócić uwagę na zwiększoną ilość erytrocytów, ponieważ może to wskazywać na zaburzenia organizmu. O co dokładnie chodzi i jakie są przyczyny tych nieprawidłowości?
Leukocyty w moczu – norma
U zdrowych osób krwinki białe w moczu są normalnie nieobecne lub występują w niewielkiej ilości. Dopuszczalna norma leukocytów wynosi od 1 do 5, jednak ich obecność może świadczyć o chorobie. Warto jednak pamiętać, że pojawienie się leukocytów w moczu nie zawsze oznacza poważne schorzenia i może być wynikiem łagodnej infekcji. W każdym przypadku zaleca się wykonanie odpowiednich badań w celu ustalenia przyczyn tego zjawiska.
Normy leukocytów przedstawiają się w następujący sposób:
- Poziom leukocytów w polu widzenia mikroskopu w powiększeniu 40x. Prawidłowy wynik to od 0 do 5 krwinek w polu widzenia w moczu nieodwirowanym lub od 0 do 10 krwinek w moczu odwirowanym.
- Liczba leukocytów w 1 mm3 świeżej porcji moczu. Prawidłowo powinna wynosić poniżej 8-10 leukocytów.
- Liczba leukocytów w moczu dobowym (liczba Addisa). Prawidłowo powinna wynosić poniżej 2,5-5 mln.
- Liczba leukocytów na minutę w dobowej zbiórce moczu (liczba Hamburgera). Prawidłowo powinna wynosić poniżej 1500-3000 leukocytów na minutę.
Leukocyty w moczu – objawy
Wystąpienie leukopenii może prowadzić do pojawienia się wielu objawów o niespecyficznym charakterze. Wśród nich wymienić można owrzodzenia języka i jamy ustnej, zmiany skórne o charakterze ropnym, częste infekcje górnych dróg oddechowych, powiększone węzły chłonne oraz przewlekłe stany podgorączkowe lub gorączka. Pacjenci, którzy doświadczają leukopenii, często skarżą się na trudności z koncentracją, uczucie zmęczenia, senność oraz ogólne osłabienie organizmu.
Leukocyty w moczu – przyczyny
Obecność leukocytów w moczu często wskazuje na zapalenie pęcherza moczowego, szczególnie u kobiet ze względu na budowę anatomiczną. Zapalenie pęcherza moczowego jest spowodowane infekcjami bakteryjnymi, najczęściej przez bakterię E.coli. Jednakże, współżycie seksualne po długiej przerwie lub z nowym partnerem także może doprowadzić do wystąpienia zapalenia.
Inne możliwe przyczyny obecności leukocytów w moczu to:
- nieprawidłowa higiena miejsc intymnych,
- cukrzyca,
- otyłość,
- infekcje pochwy,
- przetrzymywanie moczu, które osłabia pęcherz,
- ciąża,
- kamica układu moczowego,
- odmiedniczkowe i kłębuszkowe zapalenie nerek,
- przewlekła niewydolność wątroby,
- HIV/AIDS,
- nowotwory układu moczowego,
- hipersplenizm,
- zespół Kostmanna,
- nadczynność tarczycy,
- reumatoidalne zapalenie stawów,
- zwłóknienie szpiku kostnego,
- pasożyty.
- zapalenie gruczołu krokowego u mężczyzn.
Leukocyty w moczu u dziecka
Leukocyturia u dziecka to zwiększona ilość białych krwinek w moczu. Najczęściej jest to objaw zakażenia układu moczowego (ZUM), które można podzielić na postać ostrą lub przewlekłą. Obie postaci ZUM powodują występowanie bakteriomoczu, czyli zwiększonej ilości bakterii w próbce, jednak nie zawsze.
W celu dalszej diagnostyki ZUM zaleca się wykonanie badania ultrasonograficznego (USG), które pozwala na znalezienie przyczyny dolegliwości oraz obejrzenie układu moczowego. Podwyższone leukocyty w moczu dziecka mogą również wskazywać na bakteriurię, zapalenie cewki moczowej i pęcherza moczowego, a nawet na odmiedniczkowe zapalenie nerek.
W przypadku odmiedniczkowego zapalenia nerek u dziecka występują dodatkowe objawy, takie jak podwyższona temperatura, brak apetytu, biegunka, osłabienie, ból brzucha oraz okolic odcinka lędźwiowego kręgosłupa.
Należy jednak pamiętać, że leukocyturia może być również spowodowana przez inne czynniki, takie jak duże zmęczenie fizyczne, odwodnienie, utrzymująca się gorączka lub stan zapalny w okolicy układu pokarmowego.
Poniżej przedstawione są normy leukocytów u dzieci w różnych rodzajach próbek moczu:
- W moczu odwirowanym: od 0 do 10 krwinek białych.
- W świeżo pobranej próbce moczu: od 8 do 10 w 1 mm3.
- W moczu nieodwirowanym: od 0 do 5 leukocytów.
Leukocyty w moczu w ciąży
Regularne badania wykonywane w trakcie ciąży pozwalają na monitorowanie zdrowia przyszłej matki. Zwykle zaleca się przeprowadzenie analizy krwi oraz badania moczu. Dzięki otrzymanym wynikom można wykryć wszelkie nieprawidłowości na czas i skonsultować się z odpowiednim lekarzem.
Normy leukocytów w ciąży nie różnią się od standardowych. Ich nadmiar zazwyczaj wskazuje na obecność stanu zapalnego lub infekcji. Obecność białych krwinek w moczu w trakcie ciąży może również świadczyć o występowaniu grzybicy pochwy, zapalenia nerek, białkomoczu lub zapalenia pęcherza. Każda z tych chorób stanowi zagrożenie dla dziecka, dlatego nie należy lekceważyć otrzymanych wyników lub występujących dolegliwości.
Leukocyty w moczu – leczenie
W przypadku stwierdzenia leukopenii, niezbędna jest konsultacja z lekarzem oraz przestrzeganie zaleceń specjalisty. W ciężkich przypadkach, leczenie może wymagać hospitalizacji. Istnieje wiele przyczyn leukopenii, a sposób leczenia może być różnorodny.
Kluczową rolę odgrywa odpowiednia dieta. Istnieją produkty, które pozytywnie wpływają na odporność organizmu. Pomocne będzie włączenie do diety dużej ilości świeżych warzyw, owoców i spożywanie tłustych ryb morskich. Wskazane jest również spożywanie dużej ilości witamin i minerałów, najlepiej pochodzących z pożywienia, takich jak cynk, selen, żelazo, witaminy z grupy B oraz witaminy A, C i E.
Erytrocyty w moczu – norma
W przypadku wykrycia erytrocytów w moczu pacjenta, nie zawsze są one zauważalne przez niego samego. Jednak często zdarza się, że pacjent zgłasza się na badanie ze względu na nietypową barwę moczu lub towarzyszące objawy, takie jak bóle podbrzusza, bóle podczas oddawania moczu, częste oddawanie moczu itp.
Badanie mikroskopowe osadu moczu umożliwia określenie ilości erytrocytów w polu widzenia. W każdym laboratorium przyjmuje się swoją normę wyniku, która może nieznacznie różnić się między sobą. W przypadku dorosłych, norma erytrocytów w moczu wynosi zazwyczaj nie więcej niż 3-4 erytrocyty w polu widzenia, podczas gdy niektóre laboratoria stosują niższą normę dla dzieci – 1-2 erytrocyty w polu widzenia.
Jeśli ilość erytrocytów w moczu przekracza normę, to określane jest to jako erytrocyturia lub krwinkomocz mikroskopowy, ponieważ krwinki są wykrywane tylko podczas badania i ich ilość jest niewystarczająca, by zmienić barwę moczu. Wynik znacznie przekraczający normę oznacza krwiomocz makroskopowy – wtedy kolor moczu pacjenta jest już zmieniony przez krew.
Erytrocyty w moczu – przyczyny
Możliwe przyczyny pojawienia się świeżych krwinek czerwonych w moczu:
- Zakażenia układu moczowego, w tym cewki i pęcherza. Erytrocyty w moczu często towarzyszą leukocytom, bakteriom oraz charakterystycznym objawom, takim jak ból podczas oddawania moczu, częstomocz i gorączka.
- Choroby zapalne lub nowotworowe gruczołu krokowego. Krwiomoczowi często towarzyszą bóle podbrzusza, częstomocz oraz trudności w oddawaniu moczu. Wymagane jest wykonanie badania per rectum i oznaczenia poziomu PSA w surowicy.
- Kamica dróg moczowych. W początkowej fazie choroby nie ma zwykle objawów, ale z czasem przesuwający się piasek powoduje silny ból i gorączkę. Zaleca się badania diagnostyczne takie jak określenie poziomu mocznika i kreatyniny w surowicy oraz wykonanie badań obrazowych, takich jak USG, RTG, TK.
- Rak pęcherza moczowego. Początkowo obecność krwi w moczu może nie towarzyszyć innym objawom, ale z czasem pojawiają się symptomy podobne do zapalenia pęcherza, takie jak pieczenie podczas oddawania moczu i ból podbrzusza. Cytoskopia jest rozstrzygającym badaniem diagnostycznym.
- Urazy dróg moczowych, zarówno te zewnątrzpochodne, jak i spowodowane zabiegami operacyjnymi.
- Torbiele nerek, których pękanie może prowadzić do przedostania się krwi do światła dróg moczowych.
- Fizjologiczny krwinkomocz po intensywnym wysiłku fizycznym (tzw. hematuria powysiłkowa).
- Krwiomocz rzekomy występujący u kobiet w trakcie lub tuż po menstruacji.
Erytrocyty w moczu u dziecka
U dzieci wzrost liczby erytrocytów w moczu zwykle jest związany z zaburzeniami metabolicznymi, częściej niż u dorosłych. Krew w moczu może być wynikiem skazy krwotocznej, nadmiernego wydalania jonów wapnia i szczawianów z moczem. Dodatkowo, obecność erytrocytów w moczu dziecka może wskazywać na zapalenie wyrostka robaczkowego.
W przypadku dzieci częstą przyczyną pojawienia się krwinek czerwonych w moczu jest tzw. łagodny rodzinny krwiomocz, dlatego warto zbadać mocz wszystkich członków rodziny, łącznie z dziadkami.
Erytrocyty w moczu w ciąży
Podczas każdej wizyty kontrolnej w ciąży niezbędne jest wykonanie podstawowego badania moczu. Ciężarne są bardziej narażone na infekcje dróg moczowych, które są powszechną przyczyną wzrostu erytrocytów w moczu w czasie ciąży.
Niekiedy pojawienie się krwi w moczu może być objawem kamieni nerkowych lub pęcherza, a także anemii sierpowatej lub cukrzycy.
Erytrocyty w moczu – diagnostyka
Aby określić źródło erytrocytów w moczu, wynik powinien uwzględniać świeże i wyługowane erytrocyty. Nadmiar świeżych erytrocytów może wskazywać na choroby dolnych dróg moczowych, a wynik ponad normę erytrocytów wyługowanych może świadczyć o patologicznych zmianach nerek. Lekarz może zlecić dodatkowe badania w celu ustalenia przyczyny problemu, w tym posiew moczu, USG, cystoskopię, badanie poziomu mocznika i kreatyniny oraz oznaczenie poziomu PSA, badanie per rectum prostaty, urografię, cytologię lub tomografię. Zbyt duża ilość erytrocytów dysmorficznych w moczu silnie zakwaszonym może również wiązać się z innymi chorobami. Ostateczną diagnozę postawi lekarz na podstawie wywiadu i badań dodatkowych.
Przeczytaj także o: