Dyspepsja

Dyspepsja

Dyspepsja to zespół różnych objawów, których doświadcza pacjent - uczucie dyskomfortu, uczucie pełności, zespół bólu w nadbrzuszu, czy uczucie pieczenia.

Co to jest dyspepsja?

Dyspepsja, czy też dyspepsja żołądka to po prostu inaczej niestrawność. Słowo dyspepsja pochodzi z języka greckiego i oznacza „złe trawienie”.

Dyspepsja to nie choroba, a zespół różnych objawów, których doświadcza pacjent. Dyspepsji towarzyszy zwykle uczucie dyskomfortu, uczucie pełności, zespół bólu w nadbrzuszu, czy uczucie pieczenia.

Są pacjenci, którzy stale zmagają się z problemem niestrawności i nie należy tego bagatelizować, bo dyspepsja może świadczyć o chorobie układu pokarmowego.

Lekarze szacują, że około 30 procent populacji miewa dolegliwości dyspeptyczne, ale tylko jedna trzecia z nich szuka pomocy specjalistycznej.

Objawy dyspepsji

Niestrawność, dyspepsja to zwykle uczucie ciężkości po spożytym posiłku – poposiłkowe uczucie pełności, zalegania pokarmu w żołądku, pieczenie lub ból brzucha, głównie w środkowej części nadbrzusza, ale także uczucie pełności utrzymujące się długo po posiłku. Przyjęto, że by mówić o dyspepsji opisywane powyżej objawy muszą trwać powyżej 4 tygodni.

Poza tym, pojawić się może szybkie odczuwanie sytości, które nie odpowiada ilości spożytego pokarmu i zwykle powoduje przerwanie jedzenia przez pacjenta.

Dyspepsja może też występować z objawami dotyczącymi górnego odcinka przewodu pokarmowego, jak uciążliwe, nawracające nudności i wymioty bez wykrywalnej przyczyny organicznej oraz odbijanie się treścią pokarmową.

Objawy dyspepsji występują głównie w ciągu dnia, bardzo rzadko zaburzają sen nocny. 

Rodzaje dyspepsji

Uwzględniając przyczynę dolegliwości, wyróżnia się:

• dyspepsję organiczną – wtórną, która jest wynikiem choroby lub niepożądanego działania niektórych leków;
• dyspepsję czynnościową, która wynika z diety, trybu życia pacjenta lub nie można znaleźć innej przyczyny w przeprowadzonych badaniach.

Jako trzeci rodzaj wskazywana jest dyspepsja niezdiagnozowana, która dotyczy pacjentów, u których objawy dyspeptyczne pojawiły się niedawno lub gdy jeszcze nie ustalono konkretnej przyczyny niestrawności.

Przyczyny niestrawności, dyspepsji

Pierwotną przyczyną, podłożem dyspepsji organicznej, może być:

• choroba refluksowa przełyku;
• choroby dróg żółciowych;
• choroba wrzodowa żołądka;
• wrzody trawienne dwunastnicy;
• zapalenie trzustki;
• nowotworu żołądka.

W przypadku niestrawności organicznej wywołanej lekami, jej przyczyną może być stosowanie niesteroidowych leków przeciwzapalnych lub leków przeciwreumatycznych. Inne, mogące dawać takie objawy to antybiotyki doustne.

W przypadku dyspepsji czynnościowej (niestrawności czynnościowej) wymienia się złe nawyki żywieniowe, stres i zaburzenia czynnościowe pracy przewodu pokarmowego pacjenta. Przez złe nawyki żywieniowe rozumie się ciężkostrawne potrawy, zbyt obfite posiłki, jedzenie tuż przed snem lub w nieregularnych odstępach czasu oraz jedzenie w pośpiechu.

Diagnostyka dyspepsji

Pierwszym krokiem w diagnostyce dyspepsji jest dokładnie zebrany wywiad, który może wskazać choroby lub leki będące przyczyną problemów, jak też ułatwić rozpoznanie dyspepsji czynnościowej. Nie zawsze jednak wskaże on rzeczywiste przyczyny niestrawności i dlatego niezbędne jest wykonanie dodatkowych badań.

Podstawowym badaniem diagnostycznym jest gastroskopia, czyli badanie endoskopowe górnego odcinka przewodu pokarmowego. Jest to też pilne badanie, jeśli wraz z dyspepsją występują tak zwane, objawy alarmowe:

• nocne bóle brzucha;
• krwawienie z przewodu pokarmowego;
• żółtaczka;
• utrata masy ciała;
• niedokrwistość;
• zaburzenia połykania;
• wymioty;
• guz w nadbrzuszu;
• pacjent powyżej 45. roku życia. 

Podczas gastroskopii pobrane zostaną też wycinki do testu wykrywającego zakażenie Helicobacter pylori, które może być przyczyną dyspepsji. Bez gastroskopii, test taki można też wykonać nieinwazyjnie – test oddechowy.

Kolejnym badaniem wykorzystywanym w diagnostyce dyspepsji jest USG jamy brzusznej.

U dzieci niepokoić i skłaniać do pełnej diagnostyki powinny:

• zaburzenia połykania;
• krwawienia z przewodu pokarmowego;
• ból budzący dziecko;
• przewlekła biegunka;
• zmiany okołoodbytnicze;
• zahamowanie tempa wzrostu;
• opóźnienie dojrzewania.

Leczenie dyspepsji organicznej

Leczenie dyspepsji zależne jest od jej przyczyny. W przypadku dyspepsji organicznej leczy się konkretną chorobę będącą przyczyną lub odstawia leki powodujące dolegliwości.

Leczenie dyspepsji czynnościowej

Dyspepsja czynnościowa nie ma jednolitego schematu leczenia. Metody leczenia są różne, ale żadna nie jest skuteczna we wszystkich przypadkach. 

Dyspepsję czynnościową należy leczyć poprzez modyfikację stylu życia i sposobu odżywiania pacjenta. Ważne jest zaprzestanie palenia tytoniu, unikanie pokarmów lub napojów, które wywołują lub nasilają objawy. Pacjent musi unikać ostrych przypraw bardzo obfitych posiłków i jedzenia w pośpiechu.

Leczenie farmakologiczne

Jeśli zmiana trybu życia i zmiany w żywieniu nie przynoszą ulgi, pomocne mogą być leki.

Lekarz, w zależności od rodzaju dolegliwości może zalecić:

• leki zmniejszające wydzielanie kwasu solnego lub leki zobojętniające kwas w żołądku – na ból w górnej części brzucha
• leki prokinetyczne (itopryd) – gdy dolegliwości występują po posiłkach;
• leki przeciwdepresyjne – gdy nieskuteczne są wyżej wymienione leki;
• leki rozkurczowe – gdy objawem dominującym jest ból.

Powyższe leki będą leczeniem objawowym.

Dyspepsja może być też leczona poprzez podejmowanie działań i przyjmowanie ziół mających na celu ułatwienie trawienia. Pomocny może być napar z liści dziurawca lub mięty, który pije się przed oraz między posiłkami. Pomocna może być też 2-3 dniowa dieta odciążającą układ trawienny, składającą się z wody, sucharów i grysiku na wodzie, a następnie prze kolejne dieta lekkostrawna.

Przeczytaj także o:

Lekarz medycyna pracy

Lekarz rodzinny

Nadwaga leczenie