Hipoglikemia – czym jest i jakie są jej objawy?
Hipoglikemia (inaczej niedocukrzenie) jest stanem, kiedy spadek stężenia glukozy we krwi osiąga poziom poniżej 70 mg na decylitr. Sytuacja dotyczy głównie osób chorych na cukrzycę leczonych insuliną i innymi lekami obniżającymi poziom cukru we krwi. Hipoglikemia to stan niebezpieczny dla zdrowia i wymaga szybkiej reakcji chorego oraz jego otoczenia. Dowiedz się, jakie są objawy hipoglikemii, jak postępować gdy się pojawią i z pomocy którego specjalisty skorzystać.
Hipoglikemia – niskie stężenie glukozy we krwi.
Hipoglikemia jest rodzajem zaburzenia gospodarki węglowodanowej w organizmie. To stan, w którym poziom cukru we krwi jest niższy niż normalnie. U osób zdrowych stężenie glukozy we krwi wynosi między 70 a 100 mg/dl (3,9-5,6 mmol/l). Niedocukrzenie występuje, gdy stężenie glukozy spada poniżej 70 mg/dl (3,9 mmol/l).
Gdy poziom cukru we krwi spada poniżej wartości referencyjnej, organizm broni się poprzez wytwarzanie hormonów zwiększających poziom glukozy we krwi. Najważniejszym hormonem odpowiedzialnym za spadek poziomu cukru we krwi jest wytwarzany przez trzustkę glukagon. Działa on na wątrobę, pobudzając ją do uwalniania glukozy z magazynowanego tam glikogenu. Ponadto nadnercza uwalniają adrenalinę i noradrenalinę, co z kolei stymuluje uwalnianie glukozy z wątroby i mięśni, przez co finalnie następuje wzrost stężenia glukozy we krwi.
Przyczyny hipoglikemii:
- nieprawidłowy poziom insuliny we krwi;
- zbyt niska zawartość cukrów w diecie – pomijanie posiłków, głodzenie się, unikanie węglowodanów np. przy diecie ketogenicznej;
- niewłaściwie dawkowana insulina i niektóre doustne leki przeciwcukrzycowe;
- duża aktywność fizyczna przy jednoczesnym, silnym ograniczeniu spożywanych kalorii;
- zbyt długie oczekiwanie z posiłkiem po wstrzyknięciu insuliny;
- nadmierny wysiłek fizyczny, szczególnie u osób nie przyzwyczajonych do niego.
Niski poziom glukozy we krwi nie musi być wywołany wyłącznie cukrzycą typu I lub II, a to właśnie głównie z nimi kojarzy się hipoglikemia. Objawy silnego spadku stężenia glukozy we krwi pojawiają się w następujących chorobach i stanach zdrowotnych:
- choroby wątroby – wątroba jest kluczowym organem, który pomaga regulować poziom glukozy we krwi. W przypadku chorób takich jak niewydolność wątroby, może dojść do uszkodzenia tego organu i zaburzeń jego funkcji, co w efekcie może doprowadzić do hipoglikemii.
- Choroby nerek – nerki kontrolują poziom glukozy we krwi, poprzez usuwanie nadmiaru cukru z organizmu. W przypadku chorób nerek, (np. niewydolność nerek) może dojść do zaburzeń tej funkcji i hipoglikemii.
- Choroby nadnerczy – nadnercza produkują hormony, które regulują poziom glukozy we krwi. W przypadku chorób nadnerczy, takich jak choroba Addisona, może dojść do niedoboru hormonów, czego efektem będzie hipoglikemia. Może do niej dojść również u pacjentów z niewydolnością nadnerczy.
- Alkoholizm – alkohol może prowadzić do hipoglikemii poprzez zwiększenie wrażliwości na insulinę oraz zmniejszenie wytwarzania glukozy przez wątrobę.
- Ciąża – nagły spadek stężenia glukozy może pojawić się u kobiet ciężarnych, szczególnie gdy występuje u nich cukrzyca ciążowa.
- Choroby związane z narządami wydzielającymi hormony (nadczynność tarczycy, niedoczynność przysadki).
- Hipoglikemia może wystąpić po resekcji żołądka lub jelita cienkiego.
- Występuje u osób z zaburzeniami opróżniania żołądka.
Objawy niedocukrzenia – jak wyglądają objawy hipoglikemii?
Pierwsze objawy hipoglikemii pojawiają się, kiedy poziom glukozy spada poniżej 54 mg/dl (3,0 mmol/l).
- Pierwsze objawy niedocukrzenia to zawroty głowy i ogólne osłabienie – hipoglikemia może powodować uczucie ogólnego osłabienia i zamroczenia. Pojawiają się zaburzenia koncentracji i problemy z równowagą.
- Drżenia i dreszcze – przy hipoglikemii chorzy odczuwają drżenie rąk, nóg i dreszcze na całym ciele.
- Pocenie się – hipoglikemia może prowadzić do obfitego pocenia się, zwłaszcza w okolicy głowy, szyi i klatki piersiowej.
- Ból głowy – hipoglikemii towarzyszą bóle głowy, a także uczucie zawrotów i mrowienia w głowie.
- Nudności i wymioty – niektóre osoby z hipoglikemią odczuwają nudności i wymiotują.
- Wzmożone łaknienie – przy hipoglikemii pojawia się wzmożone łaknienie, zwłaszcza ochota na słodkie i węglowodanowe produkty.
- Zmęczenie i senność – hipoglikemia może prowadzić do uczucia zmęczenia i senności, a także spadku energii.
- Zaburzenia widzenia – hipoglikemia może powodować zaburzenia widzenia, takie jak podwójne widzenie, zamglenie lub trudności w odczytywaniu tekstu.
- Zachowanie – w zaawansowanych przypadkach hipoglikemii, osoba może wykazywać zmiany zachowania, takie jak drażliwość, nerwowość, lęki lub agresję.
- W czasie spadku poziomu stężenia cukru we krwi może być odczuwalne kołatanie serca.
- W silnej hipoglikemii najczęściej dochodzi do utraty przytomności.
Jeżeli dochodzi do zasłabnięcia z objawami hipoglikemii, a wcześniej chory zgłaszał, że dokucza mu wzmożone pragnienie, nadmierna senność, niezamierzona utrata masy ciała i częste oddawanie moczu, z całą pewnością można podejrzewać cukrzycę.
Hipoglikemia reaktywna – niski poziom cukru bez cukrzycy.
Hipoglikemia reaktywna to rodzaj hipoglikemii, którą wywołuje spożycie posiłku bogatego w węglowodany. Ten rodzaj hipoglikemii jest spowodowany tym, że stężenie glukozy we krwi szybko rośnie po jednym spożyciu posiłku węglowodanów, co powoduje uwalnianie dużej ilości insuliny z trzustki w celu obniżenia poziomu cukru we krwi. W niektórych przypadkach, stężenie cukru we krwi może spaść poniżej poziomu normalnego, co prowadzi do hipoglikemii.
Hipoglikemia reaktywna jest szczególnie częsta u osób z cukrzycą, ale może również wystąpić u osób bez cukrzycy. Objawy hipoglikemii reaktywnej są podobne do objawów innych rodzajów hipoglikemii, takich jak drżenie, pocenie się, ból głowy, zawroty głowy, osłabienie, nadmierne łaknienie i zaburzenia widzenia.
Osoby z hipoglikemią reaktywną są zmuszone do unikania spożywania produktów zawierających duże ilości węglowodanów. Zamiast tego powinny jeść kilka mniejszych posiłków w ciągu dnia, z niewielką ilością węglowodanów. W niektórych przypadkach lekarz może zalecić stosowanie leków lub zmianę stylu życia, aby pomóc w kontrolowaniu poziomu cukru we krwi i zapobieganiu hipoglikemii reaktywnej.
Hipoglikemia – do jakiego lekarza się zgłosić i jakie badania wykonać.
Leczenie hipoglikemii należy rozpocząć od gabinetu lekarza rodzinnego. Lekarz zbierze dokładny wywiad i zleci badania laboratoryjne. Będzie to na pewno oznaczenie stężenia glukozy we krwi na czczo oraz badanie poziomu cukru po obciążeniu glukozą. Lekarz internista zapisze również badania, które wstępnie pokażą, czy nie występują dysfunkcje narządów takich jak nerki, wątroba i tarczyca. Następnie, na podstawie otrzymanych wyników pacjent może zostać skierowany do diabetologa, endokrynologa, nefrologa lub hepatologa.
Jak pomóc osobie z hipoglikemią?
W przypadku ciężkiej hipoglikemii, kiedy wystąpi utrata przytomności najpierw należy ułożyć chorego w pozycji bocznej, bezpiecznej i okryć go kocem lub bluzą/swetrem aby nie doprowadzić do wychłodzenia organizmu. Następnie wezwać pogotowie ratunkowe i kontrolować oddech chorego.
Jeżeli dojdzie do objawów hipoglikemii, a chory jest przytomny, postaraj się podać mu coś słodkiego do picia – może to być posłodzona woda, herbata, coca-cola lub sok. Chory może mieć problem z samodzielnym napiciem się, więc postaraj się podać napój słomką lub małą łyżeczką. Utrzymuj kontakt z chorym i zapewnij mu ciepło, np. okryj go kurtką lub bluzą. Unikaj podawania słodkich cukierków, bo może doprowadzić to do zadławienia.
Przeczytaj także o: