Katar u dziecka – jak reagować kiedy wystąpi?

Zakatarzone dziecko często marudzi, jest rozdrażnione, nie ma tyle energii do zabawy co zwykle. Katar u dziecka spotka rodzica nie raz - dzieci, ze względu na niewykształcony układ odpornościowy często łapią infekcje wirusowe lub bakteryjne. Równie często dotykają je alergie, które mogą wywoływać alergiczny nieżyt nosa. Niezwykle ważne jest, aby obserwować dziecko i sprawdzać, czy do kataru nie dołączają inne objawy. Szczególną ostrożność należy zachować u noworodków i niemowląt - tutaj dobrze jest, aby każdy przypadek został skonsultowany z lekarzem.

Jedna z najczęstszych dolegliwości dziecka – katar.

Katar jest niezwykle powszechnym zjawiskiem, które dotyka osoby w każdym wieku, począwszy od noworodków, a na seniorach kończąc. Rodzice zwykle stykają się z dziecięcym katarem już na etapie niemowlaka, a nawet noworodka (przypominamy – noworodek to dziecko do 1 miesiąca życia, niemowlę to dziecko w wieku od 1 miesiąca do 1 roku). U tak małych dzieci, szczególnie u noworodków, każdy przypadek kataru powinien być skonsultowany z pediatrą, ponieważ nieżyt nosa bardzo łatwo przechodzi w zapalenie ucha, gardła, spojówek a nawet może rozwinąć się zapalenie płuc. U najmłodszych dzieci, oprócz oczywistych objawów, pojawia się również problem ze ssaniem, przez co nie przybierają właściwie na wadze. Tak małe dzieci nie potrafią również oddychać inaczej niż przez nos, dlatego trzeba zadbać o systematyczne oczyszczanie nosa z nadmiaru wydzieliny.

Czym właściwie jest katar? Katar u dziecka i u dorosłego objawia się tak samo – na skutek wniknięcia szkodliwych drobnoustrojów do śluzówki nosa (wirusów, bakterii lub alergenów), powstaje jej stan zapalny. Rozwija się obrzęk błony śluzowej nosa i zaczyna nadprodukcja wydzieliny. Może mieć ona charakter wodnisty, śluzowy, być żółta lub zielona. Nadmiar wydzieliny powoduje problemy z oddychaniem, zaburzenia węchu, uczucie zatkanego nosa. W zależności od przyczyn kataru, mogą towarzyszyć mu różnorodne objawy, takie jak kaszel, gorączka, ból głowy, łzawienie oczu i kichanie. Często wydzielina spływa po tylnej ścianie gardła, wywołując jego ból, drapanie i kaszel, a czasami nawet wymioty (szczególnie u młodszych dzieci).

Przyczyny kataru to przeziębienie, grypa, alergia, infekcja bakteryjna lub wirusowa górnych dróg oddechowych.

Rodzaje kataru – alergiczny nieżyt nosa, katar infekcyjny.

Katar u dziecka powoduje, że jest ono niespokojne, ciężko mu spać, jeść i się bawić. Najmłodsze dzieci z katarem dużo i często płaczą, instynktownie szukają przytulenia i obecności mamy, są niechętne do zabawy. Jak, jako rodzic, możesz rozpoznać rodzaj kataru, który męczy Twoją pociechę?

Katar alergiczny – alergiczny nieżyt nosa pojawia się, kiedy śluzówka nosa jest drażniona przez alergeny – roztocza, kurz, pyłki kwiatów, traw i drzew (katar sienny), sierść zwierząt. Towarzyszy mu zatkany nos i wodnista, lejąca wydzielina spływająca z nosa. Oprócz kataru, mogą pojawić się również inne reakcje alergiczne, takie jak zaczerwienienie oczu, łzawienie, pokrzywka na skórze lub suche, czerwone plamy. Może pojawiać się kaszel. Wodnisty katar u dziecka może mieć podłoże alergiczne, ale równie dobrze być oznaką początku przeziębienia lub grypy.

Katar infekcyjny – katar u dziecka z infekcją wirusową lub bakteryjną początkowo ma charakter śluzowy, bezbarwny, z czasem przybiera kolor biały, żółty lub zielony. Najczęściej infekcję wywołują rhinowirusy, adenowirusy i koronawirusy. Nieżytowi nosa towarzyszą typowe objawy, takie jak ogólne osłabienie, ból głowy, gardła, stan podgrączkowy lub gorączka, dreszcze. Sprawa jest dużo prostsza u dzieci starszych, które potrafią powiedzieć o swoich objawach. U małych dzieci, rodzic często musi opierać się wyłącznie na własnych obserwacjach i oznakach, jakie może wysłać dziecko np. niechętne ssanie piersi, płaczliwość. U dzieci katar i pozostałe objawy grypowe mogą oznaczać zapalenie zatok przynosowych lub anginę, które następnie mogą przejść w zapalenie ucha środkowego, oskrzeli a nawet płuc.

Inne przyczyny kataru u dzieci to problemy laryngologiczne – przerost trzeciego migdałka, krzywa przegroda nosowa, ekspozycja na substancje drażniące i ciało obce w nosie. Może wystąpić również polekowy nieżyt nosa, szczególnie jeżeli katar się przedłuża a rodzice zbyt często stosowali preparaty obkurczające błonę śluzową nosa (oksymetazoliny, tetryzoliny, tymazoliny i ksylometazoliny nie wolno stosować dłużej niż 5 dni).

Leczenie kataru u młodszych i starszych dzieci.

Jak leczyć katar u dziecka i przynieść mu ulgę? Podstawą jest leczenie choroby pierwotnej, której objawem jest nieżyt nosa. Lekarz stwierdzi, czy infekcja ma charakter wirusowy czy bakteryjny. W tym drugim przypadku prawdopodobnie konieczny jest antybiotyk. Na infekcje wirusowe stosuje się wyłącznie leki objawowe, chyba że mamy do czynienia z potwierdzoną testem grypą – wtedy w określonych okolicznościach podaje się oseltamiwir (Tammiflu) lub zanamiwir (Relenza). W przypadku pojawienia się kataru alergicznego, stosuje się leki przeciwhistaminowe i glikokortykosteroidy w postaci kropel i areozoli do nosa. Dziecku podczas infekcji można podawać syropy z wyciągami z malin lub lipy, witaminę C i D. Jeżeli wystąpi ból głowy i wysoka gorączka pomogą niesteroidowe leki przeciwzapalne (ibuprofen, paracetamol w dawkach dostosowanych do wagi dziecka – czopki lub syropy). Dla najlepszego efektu trzeba dbać o prawidłowe nawodnienie organizmu dziecka – często podawać płyny w temperaturze pokojowej.

Warto jest jak najszybciej nauczyć dziecko samodzielnie wydmuchiwać nos za pomocą chusteczki. Poproś dziecko, aby przyłożyło jednorazową chusteczkę do nosa i palcem ucisnęło jedno skrzydełko nosa. Następnie niech maluch zaczerpnie powietrza buzią, zamknie ją i dmuchnie nosem z całej siły. Kolejny krok to powtórzenie „procedury” na drugiej dziurce nosa.

Udrażnianie nosa u małych dzieci – jak ułatwić oddychanie choremu maluchowi?

Rodzice skupiają się przede wszystkim na przyniesieniu dziecku ulgi i udrożnieniu zatkanego przez gęsty katar nosa. Najbardziej problemowe jest ono u najmniejszych dzieci. Oto kilka sprawdzonych sposobów.

1. Urządzenia do odsysania wydzieliny. W oczyszczaniu nosa maluchom do 2 roku życia pomagają różnorodne urządzenia do odsysania nadmiaru wydzieliny, tzw. aspiratory do kataru. Mogą to być urządzenia typu Sopelek – aspirator do nosa, którego działanie polega na odsysaniu wydzieliny przez rodzica. Oczywiście urządzenie jest zrobione tak, aby mama lub tata nie „napili się” kataru własnego dziecka, ale trzeba się liczyć z faktem, że infekcja szybko przejdzie też na nich. Rodzice bardzo chwalą urządzenia podłączane do domowego odkurzacza – są dość skuteczne i bezpieczne, Istnieją również aspiratory elektroniczne, jednak ich skuteczność często nie jest zadowalająca.
2. Maści i plasterki udrażniające zatkany nos do stosowania na noc – w aptekach dostępne są liczne maści zawierające olejki eteryczne. Wiele z nich można stosować już od pierwszych dni życia, np. maść majerankowa.
3. Inhalacje z soli fizjologicznej – roztwór chlorku sodu w inhalacjach pozwala nawilżyć śluzówkę nosa i oczyścić go z namiaru wydzieliny poprzez jej rozrzedzenie. Sól fizjologiczna może być też wkraplana do noska po 1-2 kropelki.
4. Woda morska – roztwór hipertoniczny lub izotoniczny w areozolu udrażnia nos, nawilża śluzówkę i rozrzedza wydzielinę.
5. Mikroklimat pokoju dziecka – poziom nawilżenia w pomieszczeniach powinien być odpowiedni. Zbyt suche powietrze nasila katar u dziecka. Sypialnia malucha przed snem powinna zostać dobrze przewietrzona. Nie wolno przegrzewać pomieszczeń – optymalna temperatura w domu powinna wynosić 19-21 stopni.
6. Domowe sposoby – „gałganek aliny” to doskonały sposób na przeziębienie. Wystarczy zgnieść 2-3 główki czosnku, zawinąć w gazę i pozostawić w pomieszczeniu gdzie śpi dziecko – byle nie zbyt blisko głowy. Zgnieciony czosnek wydziela alinę – intensywnie pachnącą substancję, która działa antybakteryjnie.

Przeczytaj także o:

Domowe sposoby na katar

Żółty katar – jaki rodzaj infekcji oznacza?

Zielony stolec – czy jest oznaką choroby?