Markery nowotworowe to specyficzne substancje, najczęściej białka, które są wytwarzane przez komórki nowotworowe lub przez organizm w odpowiedzi na obecność nowotworu. Ich obecność lub podwyższone stężenie we krwi, moczu lub innych płynach ustrojowych może świadczyć o rozwoju choroby nowotworowej. Badanie markerów nowotworowych jest jednym z narzędzi diagnostycznych, które pozwala lekarzowi ocenić ryzyko zachorowania na raka, monitorować przebieg choroby oraz ocenić skuteczność leczenia.

Badanie na obecność markerów nowotworowych – na czym polega

Oznaczenie markerów nowotworowych polega na pobraniu próbki krwi, moczu lub wycinka tkanki i zbadaniu zawartości w niej określonych substancji. Wyniki badania porównuje się z normami, aby ocenić, czy stężenie danego markera jest podwyższone.

Główne wskazania do oznaczenia markerów nowotworowych to diagnostyka chorób nowotworowych, monitorowanie procesu leczenia oraz ocena ryzyka zachorowania na nowotwór, np. u osób z podatnością genetyczną.

Najczęściej oznacza się następujące rodzaje markerów nowotworowych:

• Antygen prostate-specific (PSA) – stosowany głównie w diagnostyce raka gruczołu krokowego.
• Alfa-fetoproteina (AFP) – wykorzystywana w diagnostyce raka wątroby i jąder.
• Beta-hCG (beta-podjednostka gonadotropiny kosmówkowej) – stosowana w diagnostyce nowotworów zarodkowych oraz niektórych nowotworów płciowych.
• CEA (antygen karcinoembrionalny) – stosowany w diagnostyce raka jelita grubego, trzustki i innych.
• CA 15-3 – wykorzystywany w diagnostyce raka piersi.
• Antygen SCC-Ag – antygen raka płaskonabłonkowego.
• Tyreoglobulina – wykorzystuje się do oceny rozwoju już zdiagnozowanego raka tarczycy.
• CA 19-9 – stosowany w diagnostyce raka trzustki, przewodu i pęcherzyka żółciowego.
• Białka ostrej fazy – stale podwyższone białka ostrej fazy, np. CRP, bez istniejącego stanu zapalnego, mogą świadczyć, że w organizmie toczy się proces nowotworowy.

Ważne jest pamiętać, że podwyższone stężenie markera nowotworowego nie zawsze oznacza choroby nowotworowe. Może być ono również związane z innymi stanami chorobowymi, np. stanami zapalnymi, chorobami wątroby czy ciążą. Dlatego też wynik badania markerów nowotworowych należy zawsze interpretować w kontekście innych badań i objawów klinicznych.

Badanie markerów nowotworowych – cena, jak się je robi?

Cena badania markerów nowotworowych zależy od rodzaju oznaczanego markera, liczby oznaczeń oraz placówki medycznej, w której badanie jest wykonywane. Koszt takiego badania może się wahać od kilkudziesięciu do kilkuset złotych.

Jak wygląda wykonanie badania?

1. Kwalifikacja do badania – lekarz zleca badanie markerów nowotworowych, jeśli istnieją wskazania medyczne, np. obecność charakterystycznych objawów, wynik innych badań lub zwiększone ryzyko zachorowania na nowotwór.
2. Pobranie próbki – w zależności od rodzaju badania pobiera się próbkę krwi, moczu lub wycinka tkanki.
3. Analiza laboratoryjna – pobrana próbka jest transportowana do laboratorium, gdzie poddawana jest specjalistycznym badaniom.
4. Ocena wyników – wyniki badania są interpretowane przez lekarza, który porównuje je z normami i innymi danymi dotyczącymi pacjenta. Normy markerów nowotworowych znajdują się zwykle na wyniku danego badania. Wyniki markerów nowotworowych często są dostępne już na kolejny dzień, na niektóre trzeba jednak czekać nawet kilkanaście dni.