Oparzenia
Oparzenia należą do najczęstszych wypadków domowych. Czy to żelazko, czajnik, czy kran z gorącą wodą: wysoka temperatura i nieostrożność mogą prowadzić do bolesnych urazów i poważnych wypadków. Jednak skutki oparzeń obejmują szerokie spektrum, od lekkiego zaczerwienienia skóry po rozległe zwęglenia. Odpowiednie metody leczenia różnią się od siebie.
Pakiety konsultacji od 49 zł
Jak TELEMEDI może pomóc Ci przy oparzeniach?
W zależności od rodzaju i ciężkości oparzenia może się nim zająć specjalista od oparzeń. Takim specjalistą może być chirurg, dermatolog lub chirurg plastyczny, który specjalizuje się w oparzeniach. W czasie wideokonsultacji z lekarzem TELEMEDI otrzymasz pierwszą diagnozę i ustalisz plan dalszego postępowania. Lekarz TELEMEDI może też wystawić odpowiednią receptę, a także, w razie potrzeby, zwolnienie lekarskie.
Podstawowe informacje
- Oparzenia są uszkodzeniami tkanek spowodowanymi działaniem ciepła.
- Urazy oparzeniowe są klasyfikowane w różnych stopniach ciężkości. W przypadku tylko niewielkich oparzeń szanse na wyzdrowienie są duże.
- Oparzenia mogą wywołać różne organiczne reakcje wtórne, dlatego ciężkie przypadki wymagają natychmiastowej pomocy lekarskiej.
- Drobne urazy można również leczyć samodzielnie, stosując chłodzenie, maści i bandaże.
Czym są oparzenia?
O oparzeniu mówimy wtedy, gdy skóra i tkanki ciała ulegają uszkodzeniu pod wpływem działania wysokiej temperatury. Istnieją różne stopnie ciężkości oparzeń.
| Stopnie oparzeń | Uszkodzone tkanki | Widoczne uszkodzenia | Rokowanie |
|---|---|---|---|
| Oparzenie I stopnia |
|
|
|
| Oparzenie II stopnia |
|
|
|
| Oparzenie III stopnia |
|
|
|
| Oparzenie IV stopnia |
|
|
|
Oparzenie jest widoczne gołym okiem. Otwarte oparzenia sączą się, ponieważ z tkanek wycieka płyn.
Wpływ na ryzyko wynikające z oparzeń dla zdrowia ma również rozległość uszkodzonego obszaru skóry. Duże oparzenie drugiego stopnia może być bardziej niebezpieczne niż małe oparzenie czwartego stopnia.
Jakie są przyczyny powstawania oparzeń?
Przyczyny urazów termicznych są wielorakie i mogą wystąpić w wielu codziennych sytuacjach. Typowymi źródłami zagrożeń są:
- otwarte źródło ognia,
- oparzenia kontaktowe (rozgrzane przedmioty),
- gorące płyny,
- para wodna lub gorące gazy,
- elektryczność (piorun lub porażenie prądem),
- promieniowanie: oparzenia słoneczne lub źle skierowane promienie rentgenowskie,
- substancje chemiczne: oparzenia chemiczne,
- wpływy mechaniczne, np. tarcie.
Co się dzieje podczas oparzenia?
To, czy i jak szybko dojdzie do oparzenia, zależy od temperatury i czasu kontaktu skóry ze źródłem ciepła. Tkanka ulega zniszczeniu w temperaturze już od 44 °C, pod warunkiem, że ekspozycja trwa przez kilka minut. Wartości powyżej 51 °C powodują oparzenie w ciągu kilku sekund, powyżej 70 °C w ciągu ułamków sekundy.
Oparzenia są zorganizowane w trzech strefach:
- Strefa koagulacji: pod wpływem ciepła dochodzi do koagulacji białek w komórkach ciała, które następnie ulegają całkowitemu zniszczeniu.
- Strefa zastoju: organizm uwalnia substancje przekaźnikowe w otaczającej oparzenie tkance, które promują reakcje zapalne. Uwalniane są również hormony stresu, co sprawia, że ściany komórkowe naczyń krwionośnych stają się bardziej przepuszczalne i umożliwiają wyciekanie płynów z krwiobiegu.
- Strefa przekrwienia: ta strefa nie jest bezpośrednio uszkodzona termicznie. Jednak organiczne mechanizmy kompensacyjne zwiększają tam przepływ krwi i w ten sposób odprowadzają ciepło.
Jeśli poparzeniu ulegnie ponad 15 procent powierzchni ciała dorosłego człowieka, istnieje poważne zagrożenie życia. Niebezpieczne jest również wdychanie gorącego powietrza. Lekarze mówią o urazie inhalacyjnym, który może wywołać groźny obrzęk śluzówki w drogach oddechowych.
Profilaktyka i grupy ryzyka oparzeń
Do oparzeń dochodzi prawie zawsze w wyniku nieostrożności i wypadków. Jeśli chcesz chronić siebie, musisz zachować szczególną ostrożność podczas pracy z gorącymi przedmiotami lub substancjami. Przydatna jest również odzież ochronna.
Szczególnie zagrożone są grupy zawodowe, które muszą pracować z gorącem i ogniem, takie jak metalowcy, kucharze czy strażacy. Istnieje również ryzyko dla osób, które nie są w stanie realistycznie ocenić temperatury, dotyczy to na przykład małych dzieci i pacjentów z zaburzeniami sensorycznymi.
Kiedy przy oparzeniach należy skonsultować się z lekarzem?
Niewielkie oparzenia pierwszego stopnia można bez problemu leczyć samodzielnie. W zależności od zakresu i ciężkości problemu w indywidualnych przypadkach możliwe jest uzyskanie zwolnienia lekarskiego.
Bardziej rozległe i poważne oparzenia muszą być profesjonalnie leczone przez lekarza lub lekarza pogotowia ratunkowego. Do czasu przybycia lekarza nie wolno dopuścić do wychłodzenia pacjenta, ponieważ w wyniku oparzenia zaburzona jest równowaga cieplna organizmu. W międzyczasie do zabezpieczenia rany oparzeniowej można użyć niezawierającego zarazków materiału opatrunkowego.
Zagrożenie dla zdrowia nie ogranicza się do samego poparzenia. Organizm podejmuje w odpowiedzi na uszkodzenie tkanek różne reakcje, z których każda wymaga odpowiedniego leczenia. Przy oparzeniach mogą wystąpić wstrząsy, zapalenia lub zatrucia krwi.
Jak lekarz diagnozuje oparzenie?
Podczas leczenia ratunkowego lub wstępnego lekarz bada oparzenie poprzez diagnostykę wzrokową. W wywiadzie lekarskim pyta o okoliczności, w jakich doszło do poparzenia, jak również o wcześniejsze choroby poszkodowanego, które muszą być uwzględnione w terapii.
Następnie lekarz przeprowadza badanie ciśnienia krwi, oddechu, pulsu i tętna. Jeśli to konieczne, pobrana próbka krwi jest badana w laboratorium. Może to być wykorzystane do określenia skutków urazu oparzeniowego, takich jak stany zapalne, utrata krwi, niedobór białek i płynów.
W niektórych przypadkach, przy podejrzeniu oparzenia inhalacyjnego wskazane może być wykonanie zdjęcia rentgenowskiego płuc. Lekarz sprawdza też za pomocą nakłucia igłą, czy nie doszło do uszkodzenia nerwów.
Jeśli istnieje ryzyko dalszych obrażeń, takich jak złamania kości, można zlecić wykonanie tomografii komputerowej lub badania ultrasonograficznego.
Ciężko poparzeni pacjenci muszą być pielęgnowani na specjalnie wyposażonych i klimatyzowanych oddziałach szpitalnych.
Jak leczy się oparzenia?
W przypadku łagodnego oparzenia pierwszego stopnia bez pęcherzy wystarczy schładzanie i sterylne pokrycie oparzenia. Chłodzenie miejsca oparzenia nie tylko łagodzi początkowy ból, ale również przeciwdziała powiększaniu się urazu przez rozgrzane fragmenty tkanek. Najlepsza w tym celu jest czysta woda z kranu.
„Domowe sposoby” takie jak soda oczyszczona, środek dezynfekujący czy plasterki ziemniaków mogą znacznie pogorszyć stan oparzeń, a przykładanie lodu może spowodować odmrożenia!
Im poważniejsze są jednak oparzenia, tym bardziej skomplikowana jest początkowa sytuacja medyczna. Sposoby leczenia zależą od indywidualnego przypadku. Utrata płynów, krwi i białek może prowadzić do osłabienia krążenia i zaburzeń metabolicznych. Może to powodować zawroty głowy, a nawet utratę przytomności.
Skutkiem reakcji szokowych po oparzeniu może być również spadek ciśnienia krwi, problemy z funkcjonowaniem serca lub niewydolność narządów. Otwarte rany zwiększają ryzyko infekcji.
W przypadku ciężkich oparzeń często konieczne jest podawanie pacjentowi infuzji, aby wyrównać brak płynów, substancji przeciwbólowych lub uspokajających.
Jakie są szanse na wyzdrowienie po oparzeniu?
W oparzeniach trzeciego i czwartego stopnia tkanka jest nieodwracalnie zniszczona; jej regeneracja nie jest już możliwa. W zależności od indywidualnego przypadku i miejsca oparzenia w grę wchodzą jeszcze zabiegi chirurgiczne, takie jak przeszczepy skóry.
Przy oparzeniach pierwszego lub drugiego stopnia zniszczone warstwy skóry są z czasem odbudowywane przez tworzenie się nowych komórek. Może to jednak czasami pozostawiać blizny.
Pytania i odpowiedzi
Dlaczego przy oparzeniach pojawiają się pęcherze?
W pęcherzu oparzeniowym płyn tkankowy gromadzi się między naskórkiem a skórą właściwą. Uszkodzenie skóry jest sterylnie pokryte pęcherzem. Sprzyja to procesowi gojenia, dlatego też nie należy nigdy nacinać pęcherzy po oparzeniach.
Jak działają maści na oparzenia?
Maści na oparzenia do stosowania na oparzenia pierwszego stopnia mają przede wszystkim działanie chłodzące, a tym samym przeciwbólowe. Regulują one również poziom nawilżenia skóry. Powinny być stosowane tylko na zamkniętych ranach oparzeniowych.
Dlaczego oparzenia gorącymi cieczami są często poważniejsze niż zwykłe poparzenia?
Płyny magazynują ciepło i dłużej przylegają do skóry. Efekt jest więc bardziej dotkliwy niż krótkotrwały dotyk gorącego przedmiotu.
Źródła
- Stefania Jabłońska, Sławomir Majewski Choroby skóry i choroby przenoszone drogą płciową PZWL 2005.
- Singer A (June 2007). „Management of local burn wounds in the ED”. The American Journal of Emergency Medicine. 25.
- Herndon D, ed. (2012). „Chapter 4: Prevention of Burn Injuries”. Total burn care (4th ed.). Edinburgh: Saunders.
Przeczytaj także o: