Półpasiec
Półpasiec jest chorobą zakaźną. Dotyka ona głównie skóry i układu nerwowego. Choroba rozpoczyna się silnym bólem włókien nerwowych i kończy się wysypką pęcherzy ograniczonych do pewnych obszarów ciała.
Jak TELEMEDI może pomóc Ci w przypadku półpaśca?
Ze względu na wysokie ryzyko infekcji w przypadku półpaśca bezwzględnie konieczne jest zwolnienie lekarskie. Izolację należy kontynuować do momentu zagojenia się wszystkich pęcherzy. Po postawieniu diagnozy przez lekarza należy w miarę możliwości zaprzestać bezpośredniego kontaktu osoby chorej z innymi osobami. Z tego powodu lekarze specjaliści TELEMEDI są ciągle do Twojej dyspozycji online, aby jak najszybciej udzielić Ci indywidualnej porady. Po wideokonsultacji lekarskiej otrzymasz zwolnienie lekarskie.
Podstawowe informacje
- Półpasiec występuje tylko u osób, które już wcześniej chorowały na ospę wietrzną. Niektóre z wirusów ospy wietrznej pozostają w organizmie, nieaktywne przez wiele lat. W przeciwieństwie do ospy wietrznej bolesna wysypka jest zwykle skoncentrowana na pojedynczych segmentach skóry.
- Półpasiec jest niezwykle bolesny i wysoce zaraźliwy. Objawy towarzyszące półpaścowi mogą obejmować gorączkę, zmęczenie i ogólne poczucie choroby.
- Zwolnienie lekarskie w związku z zachorowaniem na półpasiec zmniejsza ryzyko infekcji.
Jak objawia się półpasiec?
Półpasiec zaczyna się od piekącego lub kłującego bólu, który pojawia się na kilka dni przed powstaniem pęcherzyków. Preferowane obszary ich występowania to m.in.:
- szyja,
- tułów,
- okolice ramion.
W rzadszych przypadkach półpasiec występuje na uszach i w uszach (Herpes zoster oticus). Objawami towarzyszącymi są tu paraliż twarzy, zawroty głowy i problemy ze słuchem.
Jeśli punktem wyjścia półpaśca jest nerw trójdzielny, dotknięte są również oczy, nos, czoło i skóra głowy jednej połowy twarzy. Objawy wtórne to:
- zapalenie spojówek,
- zapalenie rogówki,
- infekcja nerwu wzrokowego z towarzyszącymi jej zaburzeniami widzenia.
W zasadzie jednak półpasiec może zaatakować każdy nerw w ciele człowieka. Dlatego ważne jest, aby zawsze natychmiast zasięgnąć porady lekarza w przypadku wystąpienia nieokreślonego, silnego bólu.
U młodych ludzi ból często zupełnie nie występuje. Dlatego też półpasiec jest u nich często późno wykrywany.
Przyczyny, grupy ryzyka i przebieg półpaśca
Każda osoba, która kiedykolwiek chorowała na ospę wietrzną, jest nosicielem wirusa varicella zoster (varicella-zoster virus, VZV). Zasiedla on komórki nerwowe w pobliżu rdzenia kręgowego i przebywa tam w hibernacji nawet przez dziesiątki lat, nie powodując żadnych objawów. Ale co jest powodem, dla którego u niektórych ludzi rozwija się półpasiec, a inni pozostają nienarażeni przez całe życie?
Czynniki, które mogą wywołać półpasiec to m.in.:
- osłabiony układ odpornościowy,
- duży stres psychiczny,
- inne choroby zakaźne, takie jak zakażenia grypopodobne lub choroby przewodu pokarmowego,
- zaawansowany wiek.
Do grup szczególnego ryzyka należą:
- osoby starsze z pogorszonym stanem ogólnym,
- diabetycy i inni przewlekle chorzy pacjenci,
- osoby z istniejącą polineuropatią (uszkodzenie obwodowego układu nerwowego).
Większość osób cierpiących na półpaśca przekroczyła 50 rok życia. Kiedy wirusy stają się aktywne, rozprzestrzeniają się wzdłuż szlaków głównych nerwów. Około dwóch do siedmiu dni po wystąpieniu bólu tworzy się wysypka pęcherzykowa przypominająca ospę wietrzną.
Wysypka jest jednak ograniczona do niewielkiego obszaru ciała. Pęcherze wypełnione są wodą. W ich wnętrzu znajdują się aktywne wirusy półpaśca, które mogą być przenoszone na inne osoby.
Zwolnienie lekarskie z powodu półpaśca zmniejsza ryzyko infekcji
Ze względu na wysokie ryzyko infekcji w przypadku półpaśca bezwzględnie konieczne jest zwolnienie lekarskie. Izolację należy kontynuować do momentu zupełnego wygojenia się wszystkich pęcherzy. Po postawieniu diagnozy przez lekarza należy w miarę możliwości zaprzestać bezpośredniego kontaktu skóry osoby chorej z innymi osobami.
Półpasiec może stać się chorobą przewlekłą. Jeśli ból utrzymuje się przez ponad sześć miesięcy po zagojeniu się pęcherzy, medycyna określa to jako neuralgię popółpaścową. W tym przypadku leczenie powinno być prowadzone wspólnie przez neurologów i terapeutów bólu. Przewlekła postać półpaśca nie jest zupełnie uleczalna, ale można skutecznie łagodzić objawy.
Który lekarz może pomóc?
Konsultacja z lekarzem przy pierwszych objawach półpaśca jest jedyną właściwą decyzją. Im wcześniej choroba wirusowa zostanie wykryta i leczona, tym mniejsze jest ryzyko wystąpienia objawów wtórnych (zaburzenia wzroku, słuchu itp.). Ale który lekarz jest właściwy i jak stawia się diagnozę?
Wybór lekarza zależy nie tylko od tego, w którym miejscu na ciele pojawia się półpasiec. Jeśli pęcherze są już obecne, często wystarcza zwykła diagnoza wzrokowa. Wymaz z płynu znajdującego się w pęcherzykach również dostarcza informacji, czy jest to rzeczywiście półpasiec.
Jeśli wysypka nie jest jeszcze obecna, wyjaśnienie może przynieść badanie krwi w celu wykrycia patogenu. Lekarze, którzy mogą wykryć i leczyć półpasiec, to m.in.:
- lekarze pierwszego kontaktu,
- interniści,
- neurolodzy,
- dermatolodzy,
- specjaliści chorób uszu, nosa i gardła (laryngolodzy),
- okuliści,
- w przypadku neuralgii popółpaścowej również terapeuci bólu.
Porada specjalisty jest szczególnie ważna, ponieważ półpasiec dotyka wrażliwych obszarów ciała. Należą do nich twarz, oczy i uszy. Tutaj też istnieje największe ryzyko nieodwracalnych chorób następczych.
Leczenie półpaśca
Sama recepta nie wystarczy
Im wcześniej rozpocznie się leczenie, tym mniej skomplikowany jest zazwyczaj przebieg choroby. Do terapii doustnej (przyjmowania leków) nadają się różne tzw. leki przeciwwirusowe. Znane leki z tej grupy to:
- acyklowir,
- famciclovir,
- walacyclovir,
- brivudine.
W przypadku ciężkiego przebiegu choroby lub u pacjentów z ciężkim upośledzeniem odporności stosuje się terapię infuzyjną z acyklowirem.
Ulgę przynoszą także dodatkowe środki przeciwbólowe i pudry dezynfekujące oraz staranna pielęgnacja skóry.
Pytania i odpowiedzi
Jak długo utrzymuje się półpasiec?
W normalnym przebiegu półpasiec jest wyleczalny w ciągu dwóch do czterech tygodni.
Czy istnieje szczepionka przeciwko półpaścowi?
Tak. Oprócz znanych od pewnego czasu szczepionek wykonanych z żywych patogenów ospy wietrznej dostępna jest obecnie szczepionka z martwymi wirusami, która osiąga znacznie lepsze wyniki leczenia długoterminowego. Szczególnie w przypadku starszych pacjentów zaleca się szczepienie przeciwko półpaścowi.
Czy tylko starsi ludzie chorują na półpasiec?
Nie, w rzadkich przypadkach półpasiec może również dotyczyć dzieci i młodzieży. Jednak większość osób dotkniętych tym problemem należy do starszego pokolenia.
Czy domowe sposoby mogą zapobiegać półpaścowi?
Nie. Na to, czy i kiedy wirusy staną się aktywne, nie można wpłynąć domowymi sposobami. Lekarz prowadzący decyduje, która terapia jest odpowiednia.
Czy półpasiec zwiększa ryzyko udaru mózgu i zawału serca?
Tak, w pewnych okolicznościach. Według najnowszych badań ryzyko wystąpienia udaru mózgu lub zawału serca jest o około 68 procent wyższe u pacjentów, którzy już chorowali na półpaśca, niż u osób, które nie cierpiały na tę chorobę.
Źródła
- Choroby skóry, Stefania Jabłońska, Tadeusz Chorzelski (red.), PZWL, Warszawa.
- Cohen JI (18 July 2013). „Clinical practice: Herpes zoster”. The New England Journal of Medicine. 369.
- Dworkin RH, Johnson RW, Breuer J, Gnann JW, Levin MJ, Backonja M, et al. (2007). „Recommendations for the management of herpes zoster”. Clin. Infect. Dis. 44 Suppl 1.
Przeczytaj także o: