Czym są wzdęcia?

Wzdęcia są powszechną dolegliwością, która dotyka nawet 30% dorosłych mieszkańców krajów zachodnich oraz Polski. Charakteryzują się odczuwaniem nadmiaru gazów w jamie brzusznej, co może prowadzić do uczucia powiększonego brzucha oraz dyskomfortu. Przyczyny wzdęć mogą być różne, jednak jeśli nie towarzyszą im inne objawy większość z nich jest łagodna.

Wzdęcia to subiektywne odczucie, które może przybierać różne formy i nasilać się w różnym stopniu u różnych osób. Wzdęcia pojawiają się, gdy jelita zapełniają się nadmiarem gazów, takich jak metan, wodór i dwutlenek węgla, powstałych w wyniku procesów trawienia, połykania powietrza podczas jedzenia i dyfuzji krwi. Może to prowadzić do nieprzyjemnego uczucia rozpierania i bólu oraz powiększenia obwodu brzucha. Należy jednak pamiętać, że u osób z tendencją do wzdęć, dyskomfort może pojawiać się nawet przy prawidłowym poziomie gazów w jelitach, co jest związane z zaburzeniem czucia trzewnego i motoryki jelit.

Wzdęcia często pojawiają się po spożyciu posiłku, jednak powinny ustąpić szybko. Jeśli objawy utrzymują się przez dłuższy czas, należy skonsultować się z lekarzem, który może zlecić dodatkowe badania, np. ultrasonograficzne jamy brzusznej.

Wzdęcia nie są chorobą, ale jedynie objawem, który może wskazywać na inne problemy zdrowotne. Dlatego długotrwałe wzdęcia powinny skłonić do wykonania podstawowych badań diagnostycznych, takich jak badanie morfologii krwi, badanie kału, badania obrazowe, takie jak zdjęcie rentgenowskie jamy brzusznej, USG czy endoskopia górnego odcinka przewodu pokarmowego. Lekarz może również zlecić kolonoskopię, jeśli istnieje podejrzenie raka jelita grubego.

Wzdęcia często występują wraz z innymi objawami, takimi jak:

  • powiększenie obwodu brzucha,
  • uczucie pełności,
  • uczucie rozpierania,
  • nagromadzenie gazów w jelitach,
  • nadmierne oddawanie gazów,
  • odbijanie się,
  • napadowe skurcze jelit,
  • ogólne złe samopoczucie,
  • mdłości.

Wzdęcie brzucha może również powodować dyskomfort lub lekki ból brzucha.

Wzdęcia mogą mieć różne przyczyny. Często są one związane z nieprawidłowymi nawykami żywieniowymi, takimi jak jedzenie w pośpiechu lub pod wpływem stresu, jednak mogą również sygnalizować poważniejsze problemy zdrowotne. Przyczyny wzdęć brzucha mogą obejmować:

  • zwiększone połykanie powietrza podczas jedzenia,
  • niekontrolowane zasysanie powietrza ustami,
  • powstawanie gazów podczas procesów trawienia węglowodanów przez bakterie jelitowe,
  • nadprodukcję gazów w jelitach,
  • spożywanie napojów gazowanych,
  • problemy z wydalaniem gazów,
  • zaburzenia procesów trawienia,
  • problemy z eliminacją gazów,
  • choroby ośrodkowego układu nerwowego,
  • rozlane zapalenie otrzewnej,
  • skutki zabiegów operacyjnych w obrębie jamy brzusznej.

Wzdęcia mogą być także objawem różnych chorób układu pokarmowego. Do najczęstszych z nich należą: zespół jelita drażliwego, wrzodziejące zapalenie jelita grubego, choroba Leśniowskiego-Crohna, lamblioza, zespół rozrostu bakteryjnego jelita, nietolerancje pokarmowe (np. laktozy), oraz niedrożność jelit.

Pierwszym krokiem w rozpoznaniu wzdęć jest przeprowadzenie szczegółowego wywiadu z pacjentem, podczas którego lekarz zbiera informacje na temat objawów, historii choroby, nawyków żywieniowych i stosowanych leków. Kolejnym etapem jest badanie fizykalne, a w przypadku potrzeby, również dodatkowe badania, takie jak:

  • USG brzucha,
  • RTG przeglądowe jamy brzusznej,
  • gastroskopia,
  • kolonoskopia,
  • test wydechowy,
  • badanie czynności zewnątrzwydzielniczej trzustki,
  • badanie mikrobiologiczne stolca,
  • badanie stolca na krew utajoną.

W przypadku podejrzenia chorób o podobnych objawach do wzdęć, takich jak schorzenia pęcherzyka żółciowego, jelita grubego, nerek, wątroby i śledziony, konieczna jest diagnostyka różnicowa.

Wzdęcia brzucha mogą być mylone z:

  • przyrostem masy ciała,
  • wodobrzuszem,
  • powiększoną objętością narządów wewnętrznych jamy brzusznej, takimi jak wątroba, śledziona czy nerki,
  • pojawieniem się guzów lub torbieli,
  • zbliżającą się miesiączką,
  • ciążą.

Ważne jest, aby skonsultować się z lekarzem, aby wykluczyć inne możliwe przyczyny.

Ciągle wzdęty brzuch może być objawem poważniejszych problemów zdrowotnych. Dlatego ważne jest, aby skonsultować się z lekarzem, jeśli oprócz wzdęć odczuwasz przewlekły ból brzucha, nawracające epizody biegunek i zaparć, straciłeś masę ciała bez wyraźnej przyczyny, zauważyłeś krew w stolcu, lub masz objawy infekcji takie jak gorączka, wymioty, dreszcze, bóle stawów i mięśni. Lekarz po badaniu i zebraniu wywiadu lekarskiego będzie w stanie określić przyczynę Twoich dolegliwości i przepisać odpowiednie leczenie.

Leczenie przewlekłych wzdęć brzucha dzieli się najczęściej na leczenie przyczynowe oraz objawowe.

Leczenie przyczynowe polega na zwalczaniu przyczyny wzdęć. Jeśli przyczyną jest guz lub przepuklina, konieczny jest zabieg chirurgiczny lub leczenie onkologiczne. W przypadku zakażenia pasożytniczego stosuje się preparaty, które niszczą pasożyty znajdujące się w przewodzie pokarmowym. Często wystarczy zmiana diety, szczególnie u pacjentów z nietolerancją laktozy lub enteropatią glutenową, którzy powinni stosować dietę bezglutenową i bezlaktozową.

Leczenie objawowe polega na eliminacji czynników, które powodują wzdęcia, takich jak napoje gazowane i potrawy wywołujące wzdęty brzuch. Należy zwrócić uwagę na sposób jedzenia – jedzenie powinno odbywać się w spokojnym tempie, a po posiłku warto przejść się na spacer.

Na wzdęcia można stosować leki gazopędne, takie jak preparaty z kopru lub ciepłe okłady zmniejszające dolegliwości wzdęć. W aptekach dostępne są również preparaty objawowe, takie jak simetikon, które ułatwiają eliminację gazów z jelit. W przypadku silniejszych bólów, można przyjmować leki rozkurczające, jednak nie powinno się ich stosować długotrwale, ponieważ mogą one osłabić perystaltykę jelit i nasilić wzdęcia.

Aby zapobiegać nadmiernemu gromadzeniu się gazów, ważne jest przestrzeganie kilku zasad dotyczących odpowiedniego żucia pokarmów i sposobu jedzenia. Posiłki powinny być spożywane regularnie, powoli i dokładnie przeżuwane. Unikać należy jedzenia w pośpiechu, palenia papierosów i żucia gumy. Picie napojów gazowanych w przypadku wzdęć również nie jest wskazane. Duże znaczenie ma także dbanie o prawidłowy stan uzębienia.

Aby zmniejszyć lub uniknąć dolegliwości związanych z wzdęciami brzucha, należy ograniczyć spożycie produktów bogatych w wielocukry, skrobię, sorbitol, fruktozę, włókna roślinne oraz laktozę. Te składniki pokarmowe są trudniej trawione, gorzej wchłaniane i sprzyjają nadmiernej fermentacji, która powoduje wzmożoną produkcję gazów. Aby zmniejszyć ilość błonnika pokarmowego, warto wybierać świeże, młode warzywa, usuwać pestki z owoców, gotować lub przecierać warzywa i owoce oraz przygotowywać z nich soki. Zalecane jest zmniejszenie spożycia tłuszczów zwierzęcych oraz błonnika pokarmowego. Należy wyeliminować z diety rośliny strączkowe, a potrawy najlepiej przygotowywać na parze, dusić, piec lub grillować.

Przeczytaj także o:

Zaktualizowano: 12.01.2024
  • czym-są-wzdęcia-brzucha
  • leczenie-wzdęć
  • objawy-wzdęć
  • przyczyny-wzdęć
  • Wzdęcia
  • wzdęcia-brzucha