Zaburzenia równowagi

Gdy funkcjonowanie narządów równowagi jest zaburzone, pojawiają się problemy z koordynacją i zawroty głowy. Zaburzenia równowagi nie są jednak chorobą samą w sobie, lecz objawem. Jeśli zaburzenie trwa dłużej, wpływa na jakość życia i bezpieczeństwo osób nim dotkniętych. Po zidentyfikowaniu przez lekarza przyczyn w wielu przypadkach można znaleźć środki zaradcze.

Jak TELEMEDI może pomóc Ci w przypadku zaburzeń równowagi? 

Zawroty głowy nie są rzadkością, zwłaszcza w starszym wieku.  Często pojawia się niepewność, co robić, gdy zawroty głowy powtarzają się – i do jakiego lekarza się udać. Wiele osób dotkniętych chorobą dręczy również strach przed ewentualną ciężką chorobą, która może być przyczyną zaburzeń równowagi. Wideokonsultacja z lekarzem TELEMEDI pomoże w wyjaśnieniu tego rodzaju wątpliwości, wstępnym ustaleniu możliwych przyczyn występujących objawów oraz ustaleniu dalszych kroków działania.

Podstawowe informacje

• Narząd równowagi znajduje się w uchu wewnętrznym.
• Zaburzenia równowagi są czasami spowodowane stosowaniem środków pobudzających lub przyjmowaniem niektórych leków.
• Choroby ucha wewnętrznego również mogą powodować zawroty głowy i problemy z koordynacją.
• Inne choroby również mogą wpływać na zmysł równowagi.

Co utrzymuje nas w równowadze?

Narząd równowagi w uchu wewnętrznym odbiera przyspieszenia przy każdym naszym ruchu poprzez tzw. receptory. Te komórki zmysłowe są połączone z ciałami stałymi (statolitami). Narząd równowagi „interpretuje” ruchy obrotowe poprzez kanaliki wypełnione płynem. Narząd równowagi, zwany również aparatem przedsionkowym, jest połączony z jądrami nerwu przedsionkowego w pniu mózgu za pomocą specjalnego nerwu – nerwu przedsionkowo-ślimakowego. Ten ośrodek kontroli równowagi otrzymuje również informacje dostarczane przez oczy, rdzeń kręgowy i móżdżek.

Dzięki temu złożonemu połączeniu pomiędzy aparatem przedsionkowym a innymi narządami zmysłów jesteśmy w stanie orientować się w przestrzeni – nawet podczas gwałtownych ruchów i zmian pozycji. Jeśli tylko jedna część całego przepływu informacji zostanie zakłócona, jądra nerwu przedsionkowego otrzymują sprzeczne ze sobą sygnały. Skutkiem tego są zawroty głowy, trudności z koordynacją i zaburzenia równowagi.

Możliwe objawy zaburzonego zmysłu równowagi

Zaburzenia równowagi mogą objawiać się różnymi symptomami. Jeśli orientacja i kontrola równowagi są poważnie zaburzone, objawy mogą być wręcz przerażające lub poważnie zagrażać osobie nimi dotkniętej. Objawy te obejmują:

• zawroty głowy,
• zaburzenia koordynacji, np. niezamierzone ruchy, zaburzenia chodzenia,
• upadki,
• zaburzenia widzenia,
• upośledzenie słuchu,
• szumy uszne,
• nudności,
• wymioty.

Jakie choroby mogą prowadzić do zaburzeń równowagi?

W przypadku wystąpienia zawrotów głowy i zaburzeń równowagi pierwszym badaniem jest diagnostyka ucha wewnętrznego. Istnieją jednak inne choroby, z których niektóre są poważne, które mogą powodować zaburzenia równowagi. W związku z tym procedury diagnostyczne i leki stosowane w zaburzeniach równowagi są zróżnicowane. Oto kilka przykładów:

Schorzenie	Objawy	Metody diagnostyczne	Leczenie
Zapalenie ucha wewnętrznego i zapalenie nerwów przedsionkowych	Zapalenie wewnętrznej części ucha, znane również jako zapalenie błędnika Często związane z przeziębieniem Związane z (silnym) bólem, możliwe szumy uszne i utrata słuchu	Otoskopia Badania słuchu Badania równowagi Procedury obrazowania	Antybiotyki
Choroba Meniere’a	Ciężkie upośledzenie zmysłu równowagi, czasami z wielogodzinnymi zawrotami głowy, nudnościami i wymiotami, aż do poważnych upadków Przypuszczalnie spowodowane przez (dziedziczne) deformacje obszarów ucha wewnętrznego	Anamneza (wywiad z pacjentem) Badanie słuchu Wystąpienie co najmniej dwóch ciężkich ataków zawrotów głowy	Indywidualnie dobrane leki przeciw nudnościom i wymiotom Wlewki poprawiające ukrwienie ucha wewnętrznego w przypadku ostrych objawów
Łagodne napadowe pozycyjne zawroty głowy (ŁPZG, ang. benign paroxysmal positional vertigo, BPPV)	Zawroty głowy po zmianie pozycji głowy, przy obracaniu się, leżeniu lub wstawaniu, czasami z nudnościami i wymiotami Spowodowane oderwaniem się drobnych otolitów w narządzie równowagi	Wywiad z pacjentem Badania równowagi Obserwacja źrenic	Ćwiczenia w postaci skoordynowanych sekwencji ruchów, które powodują powrót otolitów na swoje miejsce
Nowotwory ucha wewnętrznego, przewodu słuchowego i móżdżku	Często łagodne nowotwory, takie jak nerwiak nerwu słuchowego, które rosną powoli i mogą powodować problemy z równowagą poprzez wywieranie nacisku na obszary układu słuchowego	Otoskopia Badania słuchu i równowagi Obrazowanie metodą rezonansu magnetycznego (MRI)	Napromienianie mniejszych guzów Chirurgiczne usunięcie większych guzów
Niedobór płynów	Przewlekły lub ostry brak przyjmowania płynów Powoduje spadek wydajności mózgu	Wywiad z pacjentem Test poprzez ściśnięcie fałdu skóry na grzbiecie dłoni	Natychmiastowe przyjęcie płynów
Hipoglikemia	Zużycie cukru przez organizm przekraczające jego podaż Na przykład: cukrzyca, stres fizyczny, post, spożywanie alkoholu, zaburzenia hormonalne.	Wywiad z pacjentem Pomiar stężenia glukozy we krwi Procedury obrazowania Badanie moczu	Spożycie cukru lub fruktozy Dożylne podawanie glukozy
Choroby układu krążenia	Zbyt wysokie lub zbyt niskie ciśnienie krwi Arytmia serca	Pomiar ciśnienia krwi EKG (elektrokardiogram)	Zmiana diety i stylu życia Terapia farmakologiczna
Urazy głowy	Wstrząs mózgu lub poważne urazy czaszki Także urazy kręgosłupa szyjnego	Wywiad z pacjentem Procedury obrazowania	Leczenie w zależności od rozmiaru urazu Wypoczynek w łóżku W razie potrzeby interwencja chirurgiczna
Zapalenie opon mózgowych	Zapalenie opon mózgowych, któremu towarzyszą bóle głowy, zaburzenia świadomości i gorączka Powodowane przez bakterie, wirusy, grzyby, a nawet pasożyty	Pobranie płynu z kanału kręgowego w celu ustalenia przyczyny choroby	Leczenie stacjonarne Podawanie silnych antybiotyków
Zaburzenia układu krążenia	Upośledzenie przepływu krwi spowodowane miażdżycą, niewydolnością żylną, niedrożnością naczyń, zapaleniem naczyń Zaburza również przepływ krwi do ucha wewnętrznego	Pomiar ciśnienia krwi wykonywany na obu kończynach górnych Badanie ultrasonograficzne metodą Dopplera Badanie naczyniowe z podaniem środka kontrastowego (angiografia)	Fizjoterapia Zmiana diety i stylu życia Terapia farmakologiczna. Interwencje chirurgiczne
Choroby układu nerwowego	Upośledzenie funkcji układu nerwowego z powodu chorób takich jak polineuropatia lub choroba Parkinsona	Diagnoza przez lekarza specjalistę w zależności od choroby	Terapia w zależności od choroby

Zaburzenia równowagi u osób w podeszłym wieku

Osoby starsze cierpią na zaburzenia równowagi i zawroty głowy częściej niż osoby młodsze. Wynika to z faktu, że wiele chorób, których objawami są zaburzenia równowagi, rozwija się dopiero wraz z wiekiem, np. choroby układu krążenia, zaburzenia krążenia czy cukrzyca. Jeśli dodać do tego zmniejszające się uczucie pragnienia i związane z tym niewystarczające spożycie płynów, w grę wchodzi wiele czynników. Niepełnosprawność w zakresie utrzymania równowagi może stać się, wraz z wiekiem, poważnym zagrożeniem, ponieważ prowadzi ona często do upadków i jest jedną z głównych przyczyn wypadków powodujących złamania szyjki kości udowej w podeszłym wieku.

Diagnoza zaburzeń równowagi przez lekarza specjalistę

Pierwszą osobą, do której należy się zgłosić w przypadku zaburzeń równowagi, jest zazwyczaj lekarz laryngolog. Specjalista najpierw bada wzrokowo przewody słuchowe (otoskopia), a w razie potrzeby przeprowadza badania słuchu i równowagi. Możliwa jest również obserwacja źrenic za pomocą specjalnych okularów, co ułatwia rozpoznanie zawrotów głowy. Ponadto, jeśli przyczyny zaburzeń równowagi nie mogą być natychmiast wyjaśnione, stosuje się procedury obrazowania takie jak zdjęcia rentgenowskie i rezonans magnetyczny (MRI), badania krwi i moczu oraz pomiary ciśnienia krwi.

Pytania i odpowiedzi

Skąd mogą brać się zaburzenia równowagi?

W przypadku wystąpienia zawrotów głowy i zaburzeń równowagi pierwszym badaniem jest badanie ucha wewnętrznego. Oprócz chorób ucha wewnętrznego wiele innych chorób może powodować zaburzenia równowagi. W związku z tym istnieje wiele różnych procedur diagnostycznych i leków, które są stosowane w leczeniu zaburzeń równowagi.

Kiedy należy zgłosić się do lekarza w związku z zaburzeniami równowagi?

Jeśli dolegliwości utrzymują się przez dłuższy czas, nawracają lub są bardzo nasilone, należy w każdym przypadku skonsultować się z lekarzem, aby nie narażać się niepotrzebnie na niebezpieczeństwo, zyskać na jakości życia i móc wykluczyć poważne choroby. W pewnych okolicznościach możliwe jest uzyskanie zwolnienia lekarskiego.

Jak mogę zapobiec zaburzeniom równowagi?

Nie ma gwarancji, ale aktywny tryb życia, zbilansowana dieta i duża ilość płynów sprawią, że poczujesz się ogólnie lepiej, a także korzystnie wpłyną na Twoją równowagę. Jeśli cierpisz na zawroty głowy lub problemy z koordynacją, występujące prawdopodobnie w wyniku choroby, to lekarz specjalista może doradzić Ci podjęcie odpowiednich środków zapobiegawczych.

Źródła

• Alan Longstaff: Neurobiologia – krótkie wykłady. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2006.
• K. Pierchała, D. Majszyk, Zawroty głowy [w] Medycyna rodzinna – co nowego? Tom I.
• „How Does Our Sense of Balance Work?” U.S. National Library of Medicine, 12 Jan. 2012.

Przeczytaj także o:

Zapalenie jąder

Cukier w moczu u mężczyzn

Lekarz internista a lekarz rodzinny- czym się zajmuje i jakie choroby leczy?

Ból jąder

Choroby skóry