Infekcje dróg moczowych

Zakażenie układu moczowego dotyczy tzw. dróg moczowych, czyli moczowodów, pęcherza moczowego i cewki moczowej. Infekcje wywołane przez bakterie nie muszą powodować objawów i w wielu przypadkach samoistnie się leczą. W przypadku wystąpienia bólu lub gdy osoby dotknięte chorobą należą do grupy ryzyka, zaleca się konsultację z lekarzem.

Jak TELEMEDI może pomóc Ci w przypadku infekcji dróg moczowych?

Pieczenie przy oddawaniu moczu, ból w podbrzuszu i częste parcie na mocz mogą wskazywać na zapalenie dróg moczowych. Wizyta u lekarza jest konieczna, jeśli objawy utrzymują się dłużej niż trzy dni lub towarzyszy im gorączka. Najlepszym sposobem na szybki kontakt z lekarzem jest videokonsultacja ze specjalistą TELEMEDI. Przeprowadzona zostanie diagnoza, lekarz wypisze, jeśli to konieczne, receptę na antybiotyki i wystawi zwolnienie lekarskie.

Podstawowe informacje

• Drogi moczowe mogą zostać zaatakowane przez bakterie i w ten sposób ulec zakażeniu.
• Własne środki obronne organizmu nie zawsze są w stanie poradzić sobie z bakteriami.
• Kobiety częściej niż mężczyźni cierpią z powodu infekcji dróg moczowych.
• Jeśli infekcja dotrze do nerek, może być bardzo bolesna i niebezpieczna.

Co powoduje zakażenie dróg moczowych?

Zapalenia dróg moczowych są zwykle powodowane przez bakterie. Zakażają one najpierw cewkę moczową, a stamtąd przedostają się do pęcherza moczowego, czasem także do moczowodów, a nawet do nerek. Patogeny pochodzą zazwyczaj z własnej flory jelitowej pacjenta i są przenoszone do ujścia cewki moczowej. Wniknięcie do dróg moczowych nie jest łatwe, ponieważ strumień moczu zapewnia stałe wypłukiwanie bakterii na zewnątrz. Ponadto urotelium – nabłonek wnętrza pęcherza moczowego – jest pokryte przeciwciałami immunoglobuliny A, które również chronią przed patogenami.

Organizm jest więc dość dobrze chroniony, ale istnieją grupy ryzyka i czynniki, które sprzyjają zakażeniu dróg moczowych:

• Kobiety są narażone na zachorowanie cztery razy bardziej niż mężczyźni, ponieważ ich cewka moczowa jest znacznie krótsza.
• Wśród osób szczególnie zagrożonych znajdują się również kobiety w ciąży.
• Niemowlęta mogą łatwo nabawić się zakażenia dróg moczowych poprzez wilgotny mikroklimat pieluszki.
• Aktywność seksualna, zwłaszcza podczas niezabezpieczonych stosunków płciowych, sprzyja rozprzestrzenianiu się bakterii.
• Istniejące wcześniej schorzenia mogą ułatwić bakteriom przedostawanie się do dróg moczowych.

Urolodzy stwierdzają, że zakażenia układu moczowego dotykają szczególnie małe dzieci, aktywne seksualnie młodsze kobiety oraz osoby starsze obu płci.

Jakie objawy wskazują na zakażenie dróg moczowych?

Zakres objawów zapalenia dróg moczowych jest stosunkowo szeroki. Często nie jest to jeden objaw, lecz kombinacja wielu dolegliwości. Należą do nich:

• zmęczenie, utrata apetytu lub mdłości,
• gorączka i dreszcze,
• zwiększone i częstsze oddawanie moczu,
• wydzielina z cewki moczowej,
• ból przy oddawaniu moczu,
• ból pęcherza moczowego lub narządów płciowych,
• ból w bokach, jeśli moczowody i nerki są również dotknięte infekcją.

Zakażenia dróg moczowych: od bezobjawowych do powikłanych przebiegów

Bakterie w moczu nie są rzadkością. Mogą one występować również u osób całkowicie zdrowych. W takich przypadkach przebieg jest bezobjawowy, a infekcja bakteryjna zwykle ustępuje samoistnie. W przypadku wystąpienia objawów urolog rozróżnia niepowikłane zakażenie układu moczowego od zapalenia o przebiegu powikłanym.

Niepowikłane infekcje dróg moczowych są odczuwane jako nieprzyjemne, ale nie dochodzi do utrudnień w wydalaniu moczu. Osoby dotknięte tym rodzajem infekcji zwykle nie cierpią na kamienie moczowe lub nowotwory, które sprzyjają kolonizacji bakterii i utrudniają ich wypłukiwanie wraz z moczem.

Z kolei w powikłanym zakażeniu układu moczowego występują różne czynniki ryzyka, które powodują dłuższy i cięższy przebieg infekcji. Przedłużające się i/lub utrzymujące się zapalenie dróg moczowych może rozprzestrzenić się na nerki i prowadzić do groźnych powikłań. W tym przypadku infekcja dróg moczowych sprawia, że nieuniknione jest skorzystanie ze zwolnienia lekarskiego i leczenie antybiotykami. Do czynników ryzyka należą:

Utrudnienia w oddawaniu moczu	Kamienie moczowe Choroby gruczołu krokowego u mężczyzn Opadanie pęcherza moczowego lub macicy u kobiet Zaburzenia czynności pęcherza moczowego Ciąża Nowotwory Blizny Deformacje dróg moczowych
Miejsca ułatwiające namnażanie się bakterii	Cewniki Kamienie moczowe Nowotwory
Zaburzenia przemiany materii i układu odpornościowego	Cukrzyca Podagra Leczenie lekami immunosupresyjnymi po transplantacji Choroby związane z upośledzeniem układu immunologicznego (immunodeficiency diseases)

Jak specjalista rozpoznaje zakażenie dróg moczowych?

Każdy, kto cierpi na jeden lub więcej z wymienionych objawów, jeśli nie ustępują one w ciągu kilku dni, powinien skonsultować się z lekarzem specjalistą. Właściwą osobą kontaktową jest w tym przypadku urolog, w przypadku kobiet ewentualnie ginekolog.

Aby postawić jednoznaczną diagnozę, lekarz ma do dyspozycji różne środki:

• Po pierwsze, wywiad z pacjentem, który służy wyjaśnieniu objawów i czasu trwania dolegliwości.
• Następnie przeprowadzane jest badanie fizykalne, które może dostarczyć kolejnych, koniecznych do postawienia diagnozy informacji.
• Do podstawowych badań należy również analiza laboratoryjna moczu i ewentualnie krwi, a także badanie ultrasonograficzne dróg moczowych.

Dalsze badania, jeśli to konieczne, obejmują:

• wymazy z cewki moczowej,
• pomiar przepływu moczu,
• analiza laboratoryjna ejakulatu i płynu prostaty u mężczyzn,
• uretroskopia cewki moczowej i pęcherza moczowego,
• zdjęcie rentgenowskie pęcherza moczowego,
• zdjęcie rentgenowskie nerek z podaniem środka kontrastowego,
• pomiar ciśnienia w pęcherzu moczowym,
• badanie czynności nerek,
• rezonans magnetyczny lub tomografia komputerowa.

Leczenie i zapobieganie zakażeniom dróg moczowych

Choroby dróg moczowych należą do jednych z najczęstszych wskazań do przepisywania antybiotyków. Chociaż jest to w większości przypadków skuteczne i skraca przebieg choroby, nie jest zalecane regularne stosowanie terapii antybiotykowych. Infekcja dolnych dróg moczowych – zwłaszcza jeśli jest ograniczona do cewki moczowej i pęcherza moczowego i jest niepowikłana – może ulec samoistnemu wyleczeniu nawet u 50 procent dotkniętych nią osób.

Ze względu na rosnącą odporność na antybiotyki lekarze zwykle powstrzymują się od przepisywania leków w takich przypadkach. Picie dużej ilości płynów ułatwia wypłukiwanie bakterii wraz z moczem. Utrzymywanie ciepła w jamie brzusznej pomaga złagodzić ból. Lekkie środki przeciwbólowe mogą sprawić, że objawy infekcji stają się znośne. Ponadto wykazano, że preparaty ziołowe zawierające połączenie lubczyku, centurii i rozmarynu są prawie tak samo skuteczne, jak antybiotyki.

Niewielka zmiana stylu życia i nawyków żywieniowych często pomaga przy nawracających infekcjach dróg moczowych. Zrównoważony i aktywny tryb życia wzmacnia układ odpornościowy, a tym samym pomaga chronić przed infekcjami dróg moczowych. Popularne są następujące zalecenia:

• picie ok. 1,5 litra wody dziennie,
• spożywanie soków owocowych i probiotyków,
• obniżenie wskaźnika masy ciała (BMI) u osób z nadwagą i otyłością,
• powstrzymanie się od nadmiernej higieny intymnej,
• opróżnianie pęcherza moczowego po stosunku płciowym, szczególnie u kobiet.

Pytania i odpowiedzi

Czy mogę samodzielnie leczyć zakażenia dolnych dróg moczowych?

Tak, w większości przypadków wystarczy pić dużo płynów i zapewnić sobie odpowiednio wysoką temperaturę otoczenia, zwłaszcza w zimnych porach roku. Tak zwane herbatki ziołowe na pęcherz zawierają składniki, które także przyspieszają proces leczenia.

Co powinienem zrobić, jeśli mam również wysoką gorączkę?

Jeśli oprócz wyżej wymienionych objawów pojawi się wysoka lub nawet bardzo wysoka gorączka, przekraczająca 38° Celsjusza, najlepiej jest natychmiast zgłosić się do lekarza, aby zapobiec rozprzestrzenianiu się infekcji na nerki.

Czy lekarze mogą leczyć zakażenie dróg moczowych w czasie ciąży?

Kobiety w ciąży należą do grupy ryzyka, która częściej cierpi z powodu infekcji dróg moczowych. Jednocześnie nie wszystkie powszechnie stosowane antybiotyki mogą być wtedy stosowane. Dlatego kobiety w ciąży powinny zgłosić się do lekarza przy pierwszych objawach infekcji dróg moczowych.

Dlaczego u kobiet infekcje dróg moczowych często nawracają?

Niektóre kobiety mają genetyczną predyspozycję do nawracających zakażeń układu moczowego. Ryzyko infekcji jest różne w zależności od wieku. Ostatnie badania wykazały, że ryzyko nawrotu choroby może wynosić od 16% do 36% u kobiet przed menopauzą i do 55% u kobiet po menopauzie.

Jaka jest różnica między zapaleniem pęcherza moczowego a zakażeniem dróg moczowych?

Ponieważ zakażenie dróg moczowych w większości przypadków ma charakter wstępujący, najpierw zaatakowane zostają cewka moczowa i pęcherz moczowy. Jeśli dolne drogi moczowe są dotknięte, jest to ogólnie określane jako zapalenie pęcherza moczowego lub zapalenie pęcherza.

Jak długo zwykle trwa infekcja dróg moczowych?

Zazwyczaj zapalenie pęcherza moczowego, jeśli nie jest leczone, trwa około 7 dni. Jeśli jednak zastosuje się antybiotyki, to objawy powinny znacznie złagodnieć i zupełnie zniknąć po 1–3 dniach.

Jak niebezpieczne jest zakażenie dróg moczowych?

Zazwyczaj za objawami stoi bolesne, ale niegroźne zapalenie pęcherza moczowego. W niektórych przypadkach zakażenie dociera jednak również do nerek – w takim przypadku może to prowadzić do zakażenia miedniczki nerkowej lub zagrażającego życiu zatrucia krwi.

Co się stanie, jeśli zapalenie dróg moczowych nie będzie leczone? 

Może ono wtedy potrwać dłużej, być bardzo dokuczliwe i w konsekwencji doprowadzić do zapalenia miedniczek nerkowych z wysoką gorączką.

Jak wygląda mocz przy zapaleniu dróg moczowych?

Mocz jest często mętny i ma silny zapach. W moczu może pojawić się krew. Problemy z utrzymaniem moczu i skurczowy ból w podbrzuszu są również typowymi objawami zapalenia dróg moczowego.

Czy infekcje dróg moczowych ustępują samoistnie?

Antybiotyki są skuteczną metodą leczenia infekcji dróg moczowych. Jednak organizm może często samodzielnie poradzić sobie z niewielkimi infekcjami dróg moczowych również bez pomocy antybiotyków. Według niektórych szacunków, 25–42 procent niepowikłanych infekcji dróg moczowych ustępuje samoistnie. W takich przypadkach,chorzy mogą stosować różne domowe środki zaradcze, aby przyspieszyć powrót do zdrowia.

Czy stres może wywołać infekcję dróg moczowych?

Infekcje dróg moczowych mogą być wywoływane przez stres. Odczuwanie silnego stresu nie jest bezpośrednią przyczyną, ale prowadzi do wysokiego poziomu kortyzolu, który zmniejsza skuteczność działania układu odpornościowego.

Czy można nabawić się zapalenia dróg moczowych przez zbyt małą ilość wypijanych płynów?

Jeśli pijesz za mało, bakterie i zarazki mogą gromadzić się w cewce moczowej i powodować uczucie pieczenia. Jest to prekursor klasycznego zapalenia pęcherza moczowego. W przypadku zapalenia miedniczki nerkowej lub prostaty przy oddawaniu moczu występuje zwykle silne uczucie pieczenia.

Źródła

• Andrzej Szczeklik (red.): Choroby wewnętrzne, tom II. Wydawnictwo Medycyna Praktyczna, 2005.
• Jerzy R. Kowalczyk i inni, Pediatria : wybrane zagadnienia : nefrologia, hematologia, onkologia, gastroenterologia, endokrynologia, Jerzy R. Kowalczyk (red.), wyd. 2 zm, Lublin: Uniwersytet Medyczny w Lublinie, 2014.
• Hryniewicz i inni, Rekomendacje diagnostyki, terapii i profilaktyki zakażeń układu moczowego u dorosłych, Warszawa: Narodowy Instytut Leków, 2015.

Przeczytaj także o:

Biegunka i gorączka – co mogą oznaczać te objawy?

Ból po prawej stronie brzucha – co może oznaczać?

Zakażenia układu moczowego w ciąży. Badanie moczu i badanie krwi – ciąża.

Tabletki na drogi moczowe

Częste oddawanie moczu

Krew w moczu

Uczucie pieczenia przy oddawaniu moczu