Choroba Leśniowskiego-Crohna
Choroba Leśniowskiego-Crohna to przewlekły stan zapalny przewodu pokarmowego, który zwykle występuje w epizodach. Typowe objawy to ból brzucha i ostra biegunka. Choroby Leśniowskiego-Crohna nie da się jeszcze wyleczyć. Na objawy można jednak korzystnie wpływać za pomocą leków i odpowiedniego stylu życia.
Pakiety konsultacji od 55 zł
Jak TELEMEDI może pomóc Ci w przypadku choroby Crohna?
Nie tylko nawracające biegunki powinny skłonić cię do wizyty u lekarza. Utrata wagi, gorączka i zmęczenie to także typowe objawy choroby Leśniowskiego-Crohna. Jeśli zauważysz u siebie takie objawy, niezwłocznie skorzystaj z możliwości odbycia wideokonsultacji ze specjalistą TELEMEDI, który będzie mógł potwierdzić diagnozę, wystawi odpowiednie recepty i zwolnienie lekarskie.
Podstawowe informacje
- Opis: Przewlekła choroba zapalna jelit (inflammatory bowel disease, IBD), która może dotyczyć także pozostałych części przewodu pokarmowego.
- Przyczyny: Wciąż niejasne, ale rolę mogą odgrywać następujące czynniki: predyspozycje genetyczne, zaburzona funkcja bariery jelitowej, zmieniony skład flory jelitowej (mikrobiom jelitowy), czynniki środowiskowe (np. palenie papierosów).
- Częste objawy: Skurczowe bóle brzucha, biegunka, utrata wagi, zmęczenie, ewentualnie gorączka, tworzenie się ropni i przetok.
- Badania: Badanie fizykalne, USG, kolonoskopia, gastroskopia, endoskopia, ewentualnie rezonans magnetyczny i tomografia komputerowa, badania krwi i kału.
- Leczenie: Zwykle lekami, takimi jak kortyzon, mesalazyna, leki immunosupresyjne (takie jak azatiopryna), leki biologiczne, leki przeciwbiegunkowe; ewentualnie operacja, psychoterapia.
- Rokowanie: Bardzo różny przebieg i stopień ciężkości, nieuleczalne.
Choroba Leśniowskiego-Crohna: opis i przyczyny
Choroba Leśniowskiego-Crohna jest jedną z przewlekłych chorób zapalnych jelit (IBD), obok wrzodziejącego zapalenia jelita grubego. Głównymi objawami są skurczowe bóle brzucha i biegunka. Objawy zwykle występują w epizodach. Pacjenci mogą też przez długi czas nie odczuwać żadnych objawów.
W zasadzie choroba Leśniowskiego-Crohna może dotyczyć całego przewodu pokarmowego – od jamy ustnej do odbytu. Zwykle jednak problem dotyczy tylko ostatniego odcinka jelita cienkiego i przejścia do jelita grubego.
Nasilenie choroby Leśniowskiego-Crohna różni się w zależności od pacjenta. Jeśli przebieg jest niekorzystny, tworzą się wrzody, zwężenia lub przewody łączące (przetoki) z innymi narządami.
Choroba Leśniowskiego-Crohna: przyczyny
Choroba Leśniowskiego-Crohna wiąże się ze stanem zapalnym błony śluzowej w przewodzie pokarmowym – jak wspomniano powyżej, najczęściej w jelitach. W przebiegu choroby procesy zapalne rozprzestrzeniają się także na głębsze warstwy ściany jelita. Uszkodzeniu mogą ulec także sąsiadujące struktury, takie jak węzły chłonne i umocowanie jelita (krezka).
Choroba rozprzestrzenia się odcinkami, a nie w sposób ciągły w przewodzie pokarmowym – zdrowe odcinki jelita przeplatają się z chorymi.
Dlaczego niektórzy ludzie chorują na chorobę Leśniowskiego-Crohna – wciąż nie jest w pełni zrozumiałe. Przypuszczalnie kilka czynników przyczynia się do rozwoju choroby.
Czynniki genetyczne
Choroba Leśniowskiego-Crohna może być dziedziczna. Naukowcy znają obecnie wiele różnych genów, które mogą być zmienione w przewlekłej nieswoistej chorobie zapalnej jelit. Jednym z nich jest gen NOD2 (= CARD15). Zawiera on schemat miejsca wiązania (receptora), który reguluje uwalnianie własnych antybiotyków (defensyn) w jelicie cienkim. Osoby, które mają jedną lub więcej mutacji w tym genie, mają zwiększone ryzyko zachorowania na chorobę Leśniowskiego-Crohna.
Upośledzona funkcja bariery jelitowej
Jednym z możliwych czynników rozwoju przewlekłych chorób zapalnych jelit, takich jak choroba Leśniowskiego-Crohna, jest zaburzona funkcja bariery ochronnej ściany jelita. Z jednej strony jelito musi być przepuszczalne, żeby składniki odżywcze mogły dostać się do organizmu, ale z drugiej strony musi też zapobiegać przedostawaniu się patogenów. Jeśli ta równowaga zostanie zaburzona, pojawiają się problemy. Na przykład bakterie naturalnie żyjące w jelicie mogą zaatakować błonę śluzową jelita i w ten sposób pobudzić układ odpornościowy – aktywowane są różne komórki zapalne, co może przyczynić się do rozwoju choroby.
Zmieniony mikrobiom jelitowy
Mikroorganizmy żyjące naturalnie w jelitach – znane pod wspólną nazwą mikrobiomu jelitowego (lub flory jelitowej) – również mogą odgrywać pewną rolę. Na przykład w jelitach pacjentów wykryto zwiększone stężenie pewnej bakterii (Myobacterium avium ssp. paratuberculosis, w skrócie MAP). Zarazek ten wywołuje u bydła tzw. paratuberkulozę lub chorobę Johne’a – chorobę, której objawy są podobne do objawów choroby Leśniowskiego-Crohna. Dlatego, niektórzy badacze uważają, że MAP wywołuje chorobę Leśniowskiego-Crohna u ludzi.
Jednak zmieniony skład mikrobiomu może być także konsekwencją choroby jelit, a nie jej przyczyną. Istnieją też badania, w których nie stwierdzono podwyższonego stężenia MAP w jelitach pacjentów z chorobą Leśniowskiego-Crohna.
Czynniki środowiskowe
Palenie papierosów zwiększa ryzyko zachorowania na chorobę Leśniowskiego-Crohna. Inne możliwe czynniki wpływające na rozwój choroby to na przykład nawyki żywieniowe, higiena i karmienie piersią.
Choroba Leśniowskiego-Crohna: objawy
Przebieg choroby Leśniowskiego-Crohna jest bardzo zróżnicowany. Niektórzy pacjenci mają bardzo częste i poważne objawy. U innych osób objawy choroby Leśniowskiego-Crohna są łagodniejsze. Choroba może nawet pozostać niewykryta przez lata.
W większości przypadków choroba Leśniowskiego-Crohna postępuje etapami – fazy z mniej lub bardziej nasilonymi objawami przeplatają się z fazami z niewielkimi objawami lub bez objawów (fazy remisji). Jeśli jednak pacjent cierpi z powodu objawów przez ponad sześć miesięcy, nazywa się to przewlekłym, aktywnym przebiegiem.
Typowe objawy choroby Leśniowskiego-Crohna to:
- Ból brzucha: Ból w chorobie Leśniowskiego-Crohna jest często skurczowy i występuje głównie w prawym podżebrzu (tutaj znajduje się ostatni odcinek jelita cienkiego). To czyni objawy choroby podobnymi do objawów zapalenia wyrostka robaczkowego. Ból może być jednak odczuwany także w innych miejscach brzucha lub rozproszony po całym brzuchu.
- Biegunka: Podczas ataku biegunka występuje zwykle kilka razy dziennie. Zazwyczaj kał nie zawiera krwi.
- Utrata wagi: Z powodu braku apetytu lub strachu przed bólem brzucha wielu chorych nie je wystarczająco dużo. Z powodu biegunki traci się też wiele składników odżywczych. To dlatego pacjenci często tracą dużo na wadze.
- Zmęczenie, znużenie, ewentualnie gorączka: Z powodu procesów zapalnych pacjenci czują się zmęczeni i pozbawieni energii. U niektórych pojawia się też podwyższona temperatura lub nawet gorączka. Dzieje się tak zwłaszcza w przypadku występowania ropni.
- Ropnie i przetoki: W wyniku zapalenia mogą powstać skupiska ropy (ropnie). Mogą też rozwinąć się przewody łączące (przetoki) z innymi narządami, do jamy brzusznej lub na zewnątrz. Często pojawiają się w okolicy odbytu i bywają pierwszym objawem choroby Leśniowskiego-Crohna.
- Objawy niedoborów: Części jelita cienkiego objęte stanem zapalnym nie mogą już tak dobrze wchłaniać składników odżywczych. Dodatkowe składniki odżywcze są tracone z powodu biegunki. Mogą pojawić się objawy niedoborów, np. zmiany skórne (z powodu niedoboru cynku) lub afty. Długotrwały niedobór wapnia może również powodować osteoporozę.
Możliwe efekty i powikłania
Kiedy odcinki jelita objęte stanem zapalnym wyleczą się, często tworzą się blizny. W ciężkich przypadkach może to doprowadzić do niedrożności jelit (ileus), która wymaga operacji.
Czasami choroba Leśniowskiego-Crohna dotyka także narządów znajdujących się poza jelitem (zajęcie pozajelitowe). Możliwe konsekwencje i powikłania to na przykład:
- stłuszczenie wątroby, przewlekłe zapalenie wątroby, żółtaczka (icterus), marskość wątroby, ropnie w wątrobie,
- kamienie żółciowe, zapalenie dróg żółciowych, rak pęcherzyka żółciowego, rak dróg żółciowych,
- kamienie nerkowe,
- brązowawe grudki na podudziach, bolesne owrzodzenia skóry,
- palce pałeczkowate, białawe przebarwienia paznokci,
- zapalenie stawów, ból stawów, choroba Bekhterewa,
- zapalenie tęczówki, zapalenie skóry, zapalenie rogówki, zapalenie spojówek,
- niedokrwistość, niedrożność naczyń spowodowana zakrzepami krwi (tromboza),
- zapalenie naczyń krwionośnych,
- zapalenie osierdzia (zapalenie worka sercowego),
- odkładanie się białek w różnych organach (amyloidoza),
- nadczynność tarczycy (nadczynność gruczołu tarczowego).
Ponadto choroby przewlekłe, takie jak choroba Leśniowskiego-Crohna, stanowią obciążenie psychiczne dla osób nimi dotkniętych. Wielu pacjentów wycofuje się z życia społecznego i cierpi na stany depresyjne. U niektórych pojawiają się nawet zaburzenia psychiczne (takie jak lęki czy zachowania obsesyjno-kompulsywne).
Choroba Leśniowskiego-Crohna: leczenie
Choroba Leśniowskiego-Crohna nie jest jeszcze uleczalna. Leczenie może jednak spowolnić procesy zapalne, złagodzić objawy i opóźnić nawroty choroby. Planując leczenie, lekarz bierze pod uwagę, które części przewodu pokarmowego są objęte stanem zapalnym i jak ciężka jest choroba. W ten sposób każdy pacjent otrzymuje leczenie indywidualnie dopasowane do jego potrzeb.
Choroba Leśniowskiego-Crohna jest zwykle leczona farmakologicznie, przy czym bardzo często stosuje się kilka leków razem (terapia skojarzona). W ciężkich przypadkach przydatna może być operacja.
Leki
W chorobie Leśniowskiego-Crohna głównym celem jest opanowanie stanu zapalnego i złagodzenie objawów. W tym celu stosuje się leki, które mają działanie przeciwzapalne albo zmieniają lub osłabiają aktywność układu odpornościowego. W razie potrzeby podawane są też inne leki (np. środki przeciw biegunce). Następujące substancje czynne lub grupy substancji czynnych mogą być stosowane w leczeniu choroby Leśniowskiego-Crohna:
Kortykosteroidy („kortyzon”)
Preparaty kortyzonu, takie jak prednizolon czy prednizon, mają silne działanie przeciwzapalne. Zazwyczaj podaje się je w postaci tabletek lub kapsułek, a czasem także w postaci wlewów dożylnych, tak by mogły wywierać swoje działanie w całym organizmie (kortyzonoterapia ogólnoustrojowa). Dawkowanie zależy od nasilenia aktywności zapalnej.
Kortykosteroidy są podawane w ostrej fazie choroby, zwykle przez kilka miesięcy. Eksperci odradzają jednak długotrwałą ogólnoustrojową terapię kortyzonem. Powodem tego są możliwe efekty uboczne dłuższych lub większych dawek (np. przyrost masy ciała, podwyższony poziom cukru i tłuszczu we krwi, zwiększona podatność na infekcje, zwiększone ryzyko osteoporozy).
Preparat kortyzonu budezonid działa głównie w jelitach i jest słabo wchłaniany przez organizm. To dlatego powoduje mniej skutków ubocznych niż inne preparaty kortyzonu. Kapsułki z budenozydem są przepisywane, gdy choroba Leśniowskiego-Crohna dotyka tylko dolnego odcinka jelita cienkiego i wyrostka robaczkowego, ale nie innych miejsc w jelicie i reszcie organizmu.
Mesalazyna
Mezalazyna (kwas 5-aminosylowy, 5-ASA) również ma działanie przeciwzapalne, ale jest mniej skuteczna niż preparaty kortyzonu. Z drugiej strony jest lepiej tolerowana. Mesalazyna jest stosowana w łagodnych postaciach choroby – czasem przez dłuższy czas, by zapobiec ponownemu zaostrzeniu się stanu zapalnego.
Immunosupresanty
Leki immunosupresyjne zmniejszają aktywność układu odpornościowego i są stosowane w długotrwałym leczeniu choroby Leśniowskiego-Crohna. Czasami stosuje się je także w połączeniu z preparatami kortyzonu, na przykład w przewlekle aktywnej chorobie.
Leki immunosupresyjne powszechnie stosowane w terapii choroby Leśniowskiego-Crohna to azatiopryna i merkaptopuryna. Innym przedstawicielem jest metotreksat – środek, który również jest stosowany w terapii nowotworów (jako cytostatyk = środek hamujący wzrost komórek).
Kortykosteroidy również mają działanie immunosupresyjne, ale w terapii choroby Leśniowskiego-Crohna stosuje się je przede wszystkim ze względu na ich silne właściwości przeciwzapalne.
Leki biologiczne
W przypadku niektórych pacjentów leczenie choroby Leśniowskiego-Crohna obejmuje również tzw. leki biologiczne. Są to leki produkowane przez żywe organizmy (takie jak bakterie). Można je podawać podczas ciężkich epizodów choroby, kiedy kortyzon nie pomaga wystarczająco. Leki biologiczne są także stosowane w leczeniu długoterminowym – zamiast lub razem z lekami immunosupresyjnymi.
Niektóre przykłady leków biologicznych stosowanych w chorobie Leśniowskiego-Crohna to:
Przeciwciała TNF-alfa (np. infliksymab, adalimumab) są tak zwanymi przeciwciałami monoklonalnymi i mają działanie przeciwzapalne: blokują określony składnik układu odpornościowego – czynnik martwicy nowotworów (tumor necrosis factor, TNF). Dlatego też nazywa się je również blokerami TNF-alfa. Leki są podawane w postaci wlewów lub zastrzyków podskórnych. Przeciwciała przeciwko TNF-alfa są stosowane na przykład wtedy, gdy nie można opanować wysokiej aktywności zapalnej za pomocą kortyzonu. Często przepisuje się je także pacjentom z przetrwałymi przetokami.
Ustekinumab jest również przeciwciałem monoklonalnym. Blokuje przekaźniki zapalne interleukiny 12 i 23, co również ma działanie przeciwzapalne. Lek ten można przepisać, gdy blokery TNF-alfa nie działają wystarczająco skutecznie.
Vedolizumab – kolejne przeciwciało monoklonalne o działaniu przeciwzapalnym – wiąże się z pewnym białkiem na powierzchni niektórych komórek odpornościowych (limfocytów). Dzięki temu nie mogą one już migrować z krwi do tkanki jelitowej i wywoływać tam stanów zapalnych. Vedolizumab jest podawany we wlewie dożylnym. Może być również podawany, gdy inne leki nie działają wystarczająco skutecznie w walce z zapaleniem jelit.
Inne leki
W zależności od potrzeby lekarz przepisuje inne leki na chorobę Leśniowskiego-Crohna, na przykład leki na biegunkę (np. loperamid), które przyspieszają opróżnianie jelit lub leki przeciwskurczowe (np. butylo-sopalamina) na ból brzucha. Jeśli wytworzyły się ropnie lub przetoki, pacjentowi zwykle podaje się antybiotyki (np. metronidazol). Preparaty odżywcze lub roztwory odżywcze (diety recepturowe) mogą być konieczne, jeśli wystarczające wchłanianie składników odżywczych jest uniemożliwione przez poważne procesy zapalne lub zwężenia w jelitach.
Choroba Leśniowskiego-Crohna: operacja
Operacja jest zwykle konieczna w chorobie Leśniowskiego-Crohna, gdy pojawiają się takie komplikacje jak:
- perforacja jelita,
- niedrożność jelit lub trwałe zwężenie jelita (zwężenie jelita),
- silne krwawienie z jelit,
- zapalenie otrzewnej.
Ropnie lub przetoki pomiędzy jelitem a pęcherzem moczowym często wymagają leczenia chirurgicznego.
W ciężkich przypadkach choroby Leśniowskiego-Crohna odcinki jelita z silnym stanem zapalnym mogą być usuwane chirurgicznie. Nie leczy to jednak choroby – stan zapalny może pojawić się później w innych miejscach.
Około 70 procent wszystkich pacjentów z chorobą Leśniowskiego-Crohna musi przejść operację w ciągu 15 lat od postawienia diagnozy.
Choroba Leśniowskiego-Crohna: dieta
Nie ma dowodów na to, że specjalna dieta pomaga w chorobie Leśniowskiego-Crohna. Jednakże lekkostrawna dieta pełnowartościowa (dawniej nazywana podstawową dietą gastroenterologiczną) jest zalecana w fazach bezobjawowych lub z objawami. Nie może wyleczyć chorób przewodu pokarmowego, takich jak choroba Leśniowskiego-Crohna, ale może odciążyć przewód pokarmowy i metabolizm. Może zapobiegać niespecyficznym nietolerancjom i objawom takim jak ucisk, wzdęcia czy uczucie pełności.
Lekkostrawna dieta pełnowartościowa jest zalecana nie tylko w przypadku przewlekłych zapalnych chorób jelit (w fazach remisji = fazach pomiędzy nawrotami), ale także na przykład w przypadku zespołu jelita drażliwego, niespecyficznych nietolerancji pokarmowych, wrzodów żołądka i dwunastnicy oraz niepowikłanych chorób wątroby i dróg żółciowych.
Koncepcja lekkostrawnej diety pełnowartościowej
Lekkostrawna dieta pełnowartościowa to kompletna, zbilansowana dieta, która dostarcza organizmowi wszystkich potrzebnych składników odżywczych w odpowiednich ilościach. Jeżeli jednak istnieje udowodniony niedobór składników odżywczych (np. żelaza), lekarz prowadzący może dodatkowo przepisać odpowiedni suplement.
Skład diet odżywczych jest taki sam jak w przypadku lekkostrawnej diety pełnowartościowej:
- od 50 do 55% węglowodanów,
- 30 procent tłuszczu,
- 10 do 15 procent białka.
W przeciwieństwie do „normalnej” diety pełnowartościowej dieta lekkostrawna nie zawiera pokarmów i napojów, które, jak pokazuje doświadczenie, są źle tolerowane w chorobach przewodu pokarmowego. Należą do nich na przykład:
- pełne mleko i pełnotłuste produkty mleczne, śmietana i kwaśna śmietana o zawartości tłuszczu powyżej 20%, ostre i tłuste sery (45% tłuszczu), sery pleśniowe (takie jak gorgonzola, roquefort),
- tłuste, wędzone, solone i pikantne pieczone mięsa, tłuste i wędzone kiełbasy,
- tłuste zupy i sosy,
- tłuste ryby (np. węgorz, śledź, łosoś), ryby wędzone, marynowane lub konserwowane oraz produkty rybne,
- jajka na twardo, majonez,
- duże ilości oleju, masła, zwykłej margaryny, smalcu i łoju,
- świeże pieczywo, gruboziarnisty chleb razowy, świeże lub tłuste wyroby piekarnicze (takie jak placki z kremem, ciasto francuskie, tłuste pieczywo),
- smażone potrawy z ziemniaków (frytki, smażone ziemniaki itp.), sałatka ziemniaczana z bekonem, majonezem lub dużą ilością oleju,
- żywność, która jest mocno wysmażona, pieczona, smażona w głębokim tłuszczu lub smażona z boczkiem i cebulą,
- warzywa, które są ciężkostrawne i powodują wzdęcia (np. kapusta, cebula, pory, papryka, ogórki, rośliny strączkowe, grzyby), sałatki przygotowane z majonezem lub tłustymi sosami,
- niedojrzałe owoce, surowe owoce pestkowe, orzechy, migdały, pistacje, oliwki, awokado,
- czekolada, czekoladki, nugat, marcepan, słodycze z kremem itp.,
- duże ilości cukru,
- duże ilości soli, pieprzu, curry, papryki w proszku, musztardy, chrzanu, cebuli lub czosnku w proszku, ostrych mieszanek przyprawowych,
- alkohol, napoje słodzone (takie jak coca-cola), napoje mrożone.
Pamiętaj, że każdy ma inną wrażliwość na pewne pokarmy i napoje. Na przykład niektórzy pacjenci z chorobą Leśniowskiego-Crohna mogą bez problemu spożywać niewielkie ilości pełnotłustego mleka lub tabliczki czekolady, podczas gdy inni reagują na nie dyskomfortem. Wypróbuj, które produkty możesz tolerować i w jakich ilościach!
Jeśli chodzi o zboża i produkty zbożowe, należy preferować produkty pełnoziarniste, a unikać produktów z białej mąki. Pełne ziarna dostarczają organizmowi dużo błonnika, który wspomaga trawienie.
Uwaga: Jeśli pacjenci z chorobą Leśniowskiego-Crohna mają duże zwężenia w jelitach, ich dieta powinna być uboga w błonnik!
Ogólne wskazówki dotyczące odżywiania
- Jedz raczej wiele małych posiłków niż niewiele obfitych.
- Nie spiesz się podczas jedzenia i dokładnie przeżuwaj każdy kęs.
- Nie jedz pokarmów zbyt gorących ani zbyt zimnych, zbyt kwaśnych ani zbyt pikantnych.
Odżywianie podczas ataków choroby
Podczas ataku choroby żołądek i jelita wymagają szczególnej troski. Większość pacjentów może tolerować lekką dietę o niskiej zawartości błonnika. Przygotowanie pokarmu w formie puree również może przynieść ulgę. W przypadku silnego ataku może być wskazane tymczasowe podawanie pacjentowi sztucznego odżywiania przez kroplówkę, żeby przewód pokarmowy mógł się uspokoić.
Psychoterapia
Ciągłe wizyty w toalecie, bóle brzucha, apatia – w ciężkich przypadkach choroba Leśniowskiego-Crohna ma ogromny wpływ na jakość życia pacjenta i jego poczucie własnej wartości. U niektórych pacjentów pojawiają się nawet zaburzenia psychiczne, takie jak depresja czy lęk.
Psychoterapia może pomóc w lepszym radzeniu sobie z obciążeniami oraz w wypracowaniu pozytywnego nastawienia do życia i wzmocnieniu obrazu siebie pomimo choroby.
W terapii poznawczo-behawioralnej pacjent kwestionuje i koryguje negatywne wzorce myślowe oraz ćwiczy nowe sposoby zachowania. Ponieważ stres może również nasilać objawy, pacjenci uczą się strategii, które pomagają im unikać niepotrzebnego stresu psychicznego.
Redukcja stresu
Pacjenci z chorobą Leśniowskiego-Crohna odniosą korzyści z nauczenia się technik relaksacyjnych. Pomaga to zredukować stres, który może mieć niekorzystny wpływ na przebieg choroby. Pomocne metody to na przykład:
- trening autogeniczny,
- trening Jacobsona (progresywna relaksacja mięśni),
- medytacja.
Choroba Leśniowskiego-Crohna: badania i diagnostyka
Aby móc zdiagnozować chorobę Leśniowskiego-Crohna, konieczne jest wykonanie kilku kroków. Pierwszym krokiem jest szczegółowa rozmowa między lekarzem a pacjentem w celu zebrania historii choroby (anamnezy). Lekarz pyta m.in. o to, jakie dolegliwości ma pacjent i kiedy pojawiły się one po raz pierwszy. Pyta też, czy w rodzinie występują przypadki przewlekłych chorób zapalnych jelit (choroba Leśniowskiego-Crohna, wrzodziejące zapalenie jelita grubego). Po rozmowie wstępnej odbywają się różne badania.
Badanie fizykalne
Podczas badania fizykalnego lekarz bada palpacyjnie brzuch pacjenta i sprawdza, czy nie ma bólu uciskowego. Bada także jamę ustną i odbyt w poszukiwaniu oznak choroby, takich jak przetoki.
USG
Badanie ultrasonograficzne może być użyte do wykrycia pogrubionych ścian jelita, zwężeń, przetok i ropni. Zmiany w błonie śluzowej mogą być jednak wykryte tylko podczas badania endoskopowego.
Za pomocą USG lekarz może też regularnie sprawdzać przebieg choroby Leśniowskiego-Crohna.
Kolonoskopia
Kolonoskopia jest najważniejszym badaniem w diagnostyce choroby Leśniowskiego-Crohna. Lekarz ostrożnie wprowadza giętki endoskop – cienką rurkę z malutką kamerą i źródłem światła na końcu – przez odbyt do jelita. Pozwala mu to przyjrzeć się bliżej błonie śluzowej jelita.
Lekarz może też użyć endoskopu do wprowadzenia drobnych instrumentów do jelita, np. w celu pobrania próbki tkanki (biopsji). Następnie, w laboratorium są one dokładniej badane pod kątem zmian patologicznych. Zwężenia (stenozy) i przetoki również mogą być wykryte podczas kolonoskopii i, jeśli to konieczne, natychmiast leczone.
Gastroskopia
Podczas gastroskopii endoskop jest wprowadzany do żołądka przez usta, aż dotrze do pierwszego odcinka jelita cienkiego (dwunastnicy). W ten sposób lekarz może sprawdzić, czy w górnym odcinku przewodu pokarmowego również znajdują się ogniska zapalne.
Endoskopia kapsułkowa
W niejasnych przypadkach lekarz przeprowadza także inne badania endoskopowe – na przykład endoskopię kapsułkową. Endoskop ma postać małej kapsułki wielkości tabletki i jest on połykany przez pacjenta. Zintegrowana mała kamera z własnym źródłem światła rejestruje obrazy wnętrza jelita podczas jej drogi przez przewód pokarmowy i przesyła je drogą radiową do czujników przymocowanych na zewnątrz ciała pacjenta. Rejestrator noszony na pasie zapisuje dane. Kapsułka jest ostatecznie wydalana w sposób naturalny (ze stolcem).
Choroba Leśniowskiego-Crohna: przebieg choroby i rokowanie
Nie jest możliwe całkowite wyleczenie choroby Leśniowskiego-Crohna. Przebieg choroby jest bardzo różny u poszczególnych pacjentów i nie da się go przewidzieć. Podczas gdy niektórzy pacjenci przez długi czas są całkowicie wolni od objawów lub mają tylko kilka wyraźnych objawów, inni często doświadczają nawracających, ciężkich faz choroby lub mają przewlekły przebieg choroby.
Jednakże osoba dotknięta chorobą może sama zrobić kilka rzeczy, by zmniejszyć nasilenie objawów i przedłużyć okres bezobjawowy:
- Konsekwentnie przyjmuj przepisane leki.
- Wysypiaj się.
- Regularnie się relaksuj.
- Dużo ćwicz.
- Stosuj dietę, która jest dla ciebie odpowiednia. Upewnij się jednak, że stosujesz dietę zrównoważoną – niedożywienie może zaostrzyć objawy choroby, a nawet sprzyjać jej nawrotom!
- Skonsultuj się natychmiast z lekarzem, jeśli poczujesz, że zbliża się nowy epizod choroby (np. nasilający się ból brzucha). W razie potrzeby może on dostosować twoje leki i w ten sposób przeciwdziałać nawrotom choroby lub rozpoznać i leczyć ewentualne powikłania na wczesnym etapie.
Wykonuj też regularne badania przesiewowe w kierunku raka jelita grubego – u osób z chorobą Leśniowskiego-Crohna ryzyko wystąpienia nowotworu złośliwego jelita grubego jest nieznacznie zwiększone.
Przy odpowiednim leczeniu oczekiwana długość życia osób z chorobą Leśniowskiego-Crohna jest normalna.
Pytania i odpowiedzi
Co jest czynnikiem wywołującym chorobę Leśniowskiego-Crohna?
Przyczyna choroby nie jest jeszcze znana. Eksperci podejrzewają, że niektórzy pacjenci mają wrodzoną predyspozycję do tej choroby, a także infekcje lub zaburzenia w układzie odpornościowym. W przeciwieństwie do wrzodziejącego zapalenia jelita grubego, choroba Leśniowskiego-Crohna może być złagodzona przez leczenie, ale nie wyleczona.
W jakim wieku ludzie zapadają na chorobę Leśniowskiego-Crohna?
Choroba Leśniowskiego-Crohna często pojawia się po raz pierwszy u nastolatków lub młodych dorosłych w wieku od 15 do 34 lat. U 15-25% pacjentów objawy pojawiają się przed 20. rokiem życia, a czasami choroba dotyka także niemowlęta.
Jakie problemy skórne są związane z chorobą Leśniowskiego-Crohna?
Jedną ze stosunkowo często występujących zmian skórnych w chorobie Leśniowskiego-Crohna jest rumień guzowaty. Są to zaczerwienione, bolesne guzki, występujące zwłaszcza na kończynach dolnych, które powstają w wyniku zapalenia podskórnej tkanki tłuszczowej.
Czy osoby z chorobą Leśniowskiego-Crohna mają problemy psychiczne?
U osób z chorobą Leśniowskiego-Crohna częściej niż w populacji ogólnej występują zaburzenia psychiczne, takie jak depresja czy zaburzenia lękowe.
Źródła
- Agata Witanowska, Grażyna Rydzewska, Epidemiologia i przebieg kliniczny choroby Leśniowskiego-Crohna, [w:] Grażyna Rydzewska, Ewa Małecka-Panas (red.), Choroba Leśniowskiego-Crohna – 100 lat diagnostyki i terapii, Poznań: Termedia Wydawnictwa Medyczne, 2008
- Witold Bartnik, Choroba Leśniowskiego i Crohna, [w:] Andrzej Szczeklik (red.), Choroby wewnętrzne. Stan wiedzy na 2010 rok, Kraków: Medycyna Praktyczna, 2010
- Giulia Roda i inni, Intestinal epithelial cells in inflammatory bowel diseases, „World Journal of Gastroenterology”, 16 (34), 2010
Przeczytaj także o:
Przeczytaj także o: