Uczulenie na gluten

Gluten, białko występujące w ziarnach zbóż, takich jak pszenica, żyto czy jęczmień, wywołuje u niektórych osób szereg nieprzyjemnych dolegliwości. Nietolerancja glutenu, czyli nadwrażliwość na to białko, staje się coraz częstszym problemem zdrowotnym zarówno u dzieci, jak i osób dorosłych. Objawy nietolerancji glutenu mogą być bardzo różnorodne, a ich nasilenie zależy od indywidualnych predyspozycji organizmu. Czym jest uczulenie na gluten, jakie są przyczyny nietolerancji glutenu, jej objawy oraz metody leczenia?

Czym jest nietolerancja glutenu?

Nietolerancja glutenu, zwana także nadwrażliwością na gluten, to stan, w którym organizm reaguje negatywnie na spożycie pokarmów zawierających gluten. Nietolerancję glutenu należy odróżnić od celiakii – choroby autoimmunologicznej, która prowadzi do zaniku kosmków jelitowych i poważnych zaburzeń wchłaniania składników odżywczych. W przypadku nietolerancji glutenu, choć objawy mogą być podobne do celiakii, zmiany w jelitach nie są tak drastyczne. Nieceliakalna nadwrażliwość na gluten może powodować bóle brzucha, biegunki, wzdęcia, bóle głowy, zmiany skórne i inne dolegliwości.

Objawy nietolerancji glutenu

• Bóle brzucha – utrzymujące się dolegliwości ze strony układu pokarmowego, takie jak częste skurcze i dyskomfort w okolicach jamy brzusznej, nasilające się po spożyciu pokarmów zawierających gluten.
• Biegunki i wzdęcia – alergia na gluten często prowadzi do przewlekłych problemów trawiennych, takich jak biegunki, wzdęcia, a także uczucie pełności.
• Zmęczenie i bóle głowy – osoby z nietolerancją glutenu mogą doświadczać chronicznego zmęczenia oraz częstych bólów głowy, które nie zawsze są bezpośrednio łączone z układem pokarmowym.
• Zmiany skórne – nietolerancja glutenu może wywoływać także objawy skórne, takie jak wysypki, pokrzywki czy swędzenie. W niektórych przypadkach może pojawić się choroba Duhringa, która jest skórną manifestacją celiakii.
• Bóle stawów i kości – objawy nietolerancji glutenu mogą obejmować także dolegliwości bólowe ze strony układu kostno-stawowego, co wynika z zaburzonego wchłaniania składników odżywczych.

Nietolerancji glutenu mogą towarzyszyć także objawy ze strony układu oddechowego, takie jak nieżyt nosa, oraz inne niespecyficzne dolegliwości, np. zaburzenia snu, utrata masy ciała lub przewlekłe zmęczenie.

Przyczyny nietolerancji glutenu

Nietolerancja glutenu może mieć różne przyczyny. W wielu przypadkach przyczyną objawów są predyspozycje genetyczne. Jednak nie każda osoba z predyspozycjami genetycznymi do celiakii doświadcza nietolerancji glutenu. Przyczyny nietolerancji glutenu mogą obejmować także czynniki środowiskowe, takie jak zmiany w diecie, spożywanie przetworzonych produktów spożywczych czy nadmierne spożycie glutenu.

Z kolei celiakia jest chorobą autoimmunologiczną, w której organizm reaguje na obecność glutenu w diecie, niszcząc kosmki jelitowe odpowiedzialne za wchłanianie składników odżywczych. W efekcie dochodzi do zaniku kosmków jelitowych, co prowadzi do niedożywienia oraz licznych zaburzeń funkcjonowania organizmu.

Jak diagnozować nietolerancję glutenu?

Rozpoznanie nietolerancji glutenu wymaga wykonania odpowiednich badań, które pomogą wykluczyć celiakię oraz inne przyczyny objawów. Badania diagnostyczne obejmują testy krwi, w tym przeciwciała IgE, które mogą świadczyć o alergii na gluten. W niektórych przypadkach konieczne jest wykonanie biopsji jelita, aby sprawdzić, czy nie doszło do zaniku kosmków jelitowych. Ważnym krokiem w diagnostyce jest także obserwacja, czy objawy ustępują po wykluczeniu glutenu z diety.

Leczenie nietolerancji glutenu

Podstawą leczenia nietolerancji glutenu jest dieta eliminacyjna, czyli całkowite wykluczenie glutenu z codziennego jadłospisu. Dieta bezglutenowa polega na rezygnacji z produktów zawierających gluten, takich jak pieczywo, makarony, kasze (np. kasza jęczmienna), ciasta czy inne przetwory z pszenicy, żyta lub jęczmienia. Osoby chorujące na celiakię muszą rygorystycznie przestrzegać diety bezglutenowej przez całe życie, aby uniknąć poważnych powikłań, takich jak nieleczona celiakia, która może prowadzić do poważnych zaburzeń rozwoju i zdrowia.

Dla osób z nietolerancją glutenu dieta bezglutenowa może być nieco mniej restrykcyjna, jednak kluczowe jest unikanie produktów zawierających gluten. Warto sięgać po produkty naturalnie bezglutenowe, takie jak ryż, kasza gryczana, amarantus, czy mąki bezglutenowe, np. kokosową, migdałową czy ryżową. Przy diecie bezglutenowej należy uważać na produkty przetworzone, które mogą zawierać śladowe ilości glutenu.