Wrzodziejące zapalenie jelita grubego

Wrzodziejące zapalenie jelita grubego to przewlekły stan zapalny jelita grubego, który zwykle postępuje z nawrotami. Typowym objawem podczas ataku jest biegunka z krwią i śluzem. Towarzyszy temu ból, często w lewym podbrzuszu.

Jak TELEMEDI może pomóc Ci w przypadku wrzodziejącego zapalenia jelita grubego?

Wrzodziejącego zapalenia jelita grubego nie da się wyleczyć, ale można leczyć tę chorobę w taki sposób, by jej objawy praktycznie nie występowały. Obecnie istnieje wiele leków, które skutecznie spowalniają stan zapalny, zauważalnie łagodzą objawy i wydłużają okres bezobjawowy pomiędzy dwoma atakami. Dlatego jeżeli zauważysz u siebie objawy wrzodziejącego zapalenia jelita grubego, skorzystaj z możliwości wideokonsultacji ze specjalistą TELEMEDI, który określi kierunek leczenia, wystawi recepty na konieczne leki oraz wypisze zwolnienie lekarskie L4.

Podstawowe informacje

• Objawy: Krwisto-śluzowa biegunka, skurczowy ból w podbrzuszu, kolkowy ból w lewym podbrzuszu, wzdęcia, utrata sprawności.
• Leczenie: Leki łagodzące objawy (5-ASA, np. mesalazyna, kortyzon itp.), w razie potrzeby operacja.
• Przyczyny: Nieznana; prawdopodobnie predyspozycja genetyczna w połączeniu z różnymi czynnikami ryzyka.
• Czynniki ryzyka: Prawdopodobnie czynniki środowiskowe (zachodni styl życia), być może także czynniki psychiczne.
• Diagnostyka: Badanie fizykalne, badanie krwi i stolca, kolonoskopia, USG, ewentualnie inne badania obrazowe.
• Rokowanie: Objawy można zazwyczaj kontrolować za pomocą terapii; wyleczenie jest obecnie możliwe jedynie po usunięciu okrężnicy i odbytnicy.
• Przebieg choroby: Zazwyczaj epizodyczny, przy czym czas trwania epizodów i objawy różnią się znacznie u poszczególnych osób.
• Rokowanie: Im bardziej rozległy jest stan zapalny, tym trudniejsze jest leczenie i gorsze rokowanie.

Co to jest wrzodziejące zapalenie jelita grubego?

Podobnie jak choroba Leśniowskiego-Crohna, wrzodziejące zapalenie jelita grubego jest przewlekłą chorobą zapalną jelit (IBD – Inflammatory bowel disease). Choroba zwykle rozwija się w nawrotach, tzn. fazy bezobjawowe przeplatają się z fazami choroby, w których dochodzi do ostrego zapalenia błony śluzowej jelita. W wyniku zapalenia w zmienionych chorobowo miejscach błony śluzowej jelita tworzą się rany (wrzody).

Zazwyczaj stan zapalny we wrzodziejącym zapaleniu jelita grubego zaczyna się w odbytnicy, ostatnim odcinku jelita grubego. Jeśli jest ono ograniczone do tego odcinka jelita, lekarze mówią też o zapaleniu odbytnicy. Około 50 procent osób dotkniętych tą chorobą cierpi na tę stosunkowo łagodną formę.

W pewnych okolicznościach jednak choroba rozprzestrzenia się na inne części jelita grubego. Jeśli obejmuje także lewą stronę okrężnicy, nazywamy to lewostronnym zapaleniem okrężnicy. Dzieje się tak u około jednej czwartej chorych. U pozostałych 25 procent osób dotkniętych tym schorzeniem stan zapalny sięga jeszcze dalej w głąb okrężnicy. W tak zwanym zapaleniu trzustki dotknięte jest całe jelito grube. Im bardziej rozległe jest zapalenie jelita grubego, tym bardziej dotkliwe są objawy.

Wrzodziejące zapalenie jelita grubego czy choroba Leśniowskiego-Crohna?

Wiele osób ma trudności z odróżnieniem wrzodziejącego zapalenia jelita grubego od choroby Leśniowskiego-Crohna. Jedną z głównych różnic jest to, że wrzodziejące zapalenie jelita grubego dotyka tylko odbytnicy i ewentualnie okrężnicy, podczas gdy choroba Leśniowskiego-Crohna dotyka całego przewodu pokarmowego (od jamy ustnej do odbytu).

Ponadto we wrzodziejącym zapaleniu jelita grubego rozwija się rozległy stan zapalny, który zwykle jest ograniczony do górnej warstwy ściany jelita, czyli błony śluzowej jelita. Z kolei w chorobie Leśniowskiego-Crohna stan zapalny jest rozłożony punktowo i obejmuje wszystkie warstwy ściany jelita.

Wrzodziejące zapalenie jelita grubego zwykle dotyka młodych ludzi w wieku od 16 do 35 lat. W zasadzie jednak wrzodziejące zapalenie jelita grubego może wystąpić w każdym wieku. Nawet małe dzieci czasami cierpią z powodu przewlekłego zapalenia jelita grubego.

Jakie są objawy wrzodziejącego zapalenia jelita grubego?

Wrzodziejące zapalenie jelita grubego często zaczyna się stopniowo, tak że osoby nim dotknięte często zauważają je dopiero z opóźnieniem. Możliwy jest także ostry przebieg z nagłymi, ciężkimi objawami. Im bardziej stan zapalny rozprzestrzenia się w jelitach, tym bardziej nasilają się objawy. W ostrym ataku wrzodziejącego zapalenia jelita grubego objawy są czasem tak poważne, że pacjent musi być leczony w szpitalu.

W zależności od stopnia zaawansowania i przebiegu choroby objawy podczas nawrotu choroby są różnie nasilone. Należą do nich:

• krwisto-śluzowa biegunka,
• bolesna potrzeba wypróżnienia się,
• częsta, często nocna potrzeba wypróżniania się,
• skurczowy lub kolkowy ból w podbrzuszu, zwłaszcza przed wypróżnieniem,
• wzdęcia,
• utrata apetytu, utrata wagi, zmęczenie i utrata energii,
• niedokrwistość (z powodu krwawej biegunki),
• łagodna do wysokiej gorączka,
• u dzieci – zaburzenia wzrostu.

W łagodnym przebiegu choroby głównymi objawami są krwawe stolce i częstsze wizyty w toalecie (do pięciu razy dziennie), poza tym osoba dotknięta chorobą czuje się zwykle dobrze. W cięższym przebiegu choroby liczba wizyt w toalecie jeszcze bardziej wzrasta, dołącza się gorączka, skurcze brzucha i inne dolegliwości. Osoby dotknięte chorobą często czują się bardzo chore i bezsilne.

Dolegliwości pozajelitowe

Czasami objawy występują także poza jelitami. Jednak w przypadku wrzodziejącego zapalenia jelita grubego zdarza się to rzadziej niż w przypadku choroby Leśniowskiego-Crohna. Najczęstsze objawy to bolesne zapalenie stawów (artretyzm), kręgosłupa lub kości krzyżowej. Czasami wokół oczu pojawiają się stany zapalne lub dochodzi do zaniku kości (osteoporozy).

Na skórze mogą pojawić się małe owrzodzenia, ropnie lub czerwono-purpurowe guzki (zwłaszcza na przedniej części podudzi). W niektórych przypadkach dochodzi do zapalenia dróg żółciowych wewnątrz i na zewnątrz wątroby (pierwotne stwardniające zapalenie dróg żółciowych).

Jak można leczyć wrzodziejące zapalenie jelita grubego?

Ponieważ przyczyny wrzodziejącego zapalenia jelita grubego nie są jeszcze dokładnie znane, nie można go na razie leczyć przyczynowo. Istnieje jednak wiele sposobów na złagodzenie objawów i wydłużenie okresu bezobjawowego pomiędzy atakami choroby.

W leczeniu wrzodziejącego zapalenia jelita grubego dostępne są różne leki. Są one stosowane zarówno w przypadku ostrego ataku, jak i w terapii podtrzymującej po ostrym ataku w celu przedłużenia okresu wolnego od objawów choroby.

Operacja jest rozważana w ciężkich lub skomplikowanych przypadkach wrzodziejącego zapalenia jelita grubego lub w przypadku powikłań, takich jak krwotoki.

Leczenie nawrotów wrzodziejącego zapalenia jelita grubego

We wrzodziejącym zapaleniu jelita grubego leki działają najlepiej bezpośrednio w miejscu zapalenia w jelicie, na przykład w postaci czopków lub lewatyw. Takie ukierunkowane, miejscowe zastosowanie leku oznacza, że występuje mniej skutków ubocznych niż w przypadku leków działających w całym organizmie (ogólnoustrojowo), takich jak tabletki.

W terapii nawrotów dostępne są następujące leki:

• 5-ASA (kwas 5-aminosalicylowy) ma działanie przeciwzapalne. Możliwe formy podawania to czopki i pianki, lewatywy lub tabletki. Zazwyczaj stosuje się mesalazynę, preparat o przedłużonym uwalnianiu i przedłużonym działaniu.
• Kortykoidy („kortyzon”) również mają działanie przeciwzapalne (np. prednizolon). W łagodnych przypadkach stosuje się je miejscowo (np. w postaci czopków lub lewatyw); w cięższych przypadkach podaje się je w postaci tabletek.
• Immunosupresanty to substancje czynne, które tłumią aktywność układu odpornościowego (np. azatiopryna, cyklosporyna A, takrolimus). Stosuje się je w ciężkim lub powikłanym wrzodziejącym zapaleniu jelita grubego, na przykład wtedy, gdy kortyzon nie działa lub jest nietolerowany.
• Przeciwciała terapeutyczne, takie jak adalimumab, infliksymab, wedolizumab czy ustekinumab, również w różny sposób hamują układ odpornościowy, a tym samym odpowiedź zapalną. Rozważa się je także w cięższych przypadkach wrzodziejącego zapalenia jelita grubego, kiedy kortyzon nie działa lub jest nietolerowany.
• Tak zwany inhibitor JAK, tofactinib, wpływa na tworzenie białek, które powodują reakcję zapalną we wrzodziejącym zapaleniu jelita grubego. Może być stosowany u pacjentów, u których standardowa terapia z użyciem 5-ASA i kortykosteroidów nie działa.

To, który z tych leków lekarz zastosuje w terapii colitis ulcerosa, zależy od kilku czynników. Oprócz nasilenia objawów rolę odgrywa też siła i rozległość stanu zapalnego w jelitach (terapia krok po kroku). Ponadto, planując terapię, lekarz bierze pod uwagę to, jak dobrze osoba dotknięta chorobą reagowała do tej pory na leki i jak duże jest ryzyko wystąpienia u niej raka jelita. W przypadku ostrego ataku zaleca się leczenie w szpitalu.

Lekarze mówią o ciężkim wrzodziejącym zapaleniu jelita grubego, gdy spełnione są następujące kryteria: 

• sześć lub więcej ciężkich krwawych biegunek dziennie, 
• gorączka, 
• kołatanie serca (tachykardia), 
• anemia, 
• obniżony wskaźnik sedymentacji erytrocytów.

Leczenie podtrzymujące przy wrzodziejącym zapaleniu jelita grubego

Po ustąpieniu zaostrzenia choroby aktualne wytyczne zalecają, by osoby z wrzodziejącym zapaleniem jelita grubego stosowały 5-ASA codziennie przez co najmniej dwa lata. Może to pomóc w zapobieganiu nawrotom choroby i zmniejszyć ryzyko zachorowania na raka jelita grubego.

Jeśli mimo codziennego stosowania 5-ASA wystąpi nawrót choroby, lekarz rozszerzy przyszłą terapię podtrzymującą (eskalacja terapii). Na przykład lekarz zwiększa dawkę 5-ASA, przepisuje w zamian leki immunosupresyjne lub przeciwciała TNF.

Kortyzon natomiast nie nadaje się do terapii podtrzymującej we wrzodziejącym zapaleniu jelita grubego: nie jest skuteczny w tym zakresie i czasami powoduje poważne skutki uboczne (osteoporoza, zaćma itp.), gdy jest stosowany przez długi czas.

Dla osób, które nie tolerują 5-ASA, dostępny jest probiotyk z żywą bakterią Escherichia coli Nissle 1917. Są to niechorobotwórcze bakterie jelitowe, które mają za zadanie przedłużyć okresy bezobjawowe.

Wrzodziejące zapalenie jelita grubego: operacja

Czasami wrzodziejące zapalenie jelita grubego nie daje się już kontrolować za pomocą leków. Wtedy nieunikniona jest operacja. To samo dotyczy rozwoju raka jelita grubego lub jego prekursora. Operacja jest też konieczna w przypadku niektórych powikłań, takich jak toksyczne rozszerzenie okrężnicy czy silne, niedające się powstrzymać krwawienie.

Podczas operacji chirurg usuwa całe jelito grube wraz z odbytnicą (proktokolektomia). Z części jelita cienkiego tworzy worek, który łączy się z odbytem. Kiedy wszystko się zagoi, worek ten działa jak nowy odbyt. Do tego czasu chirurg tymczasowo tworzy sztuczny odbyt.

Po operacji pacjenci nie potrzebują już leków na wrzodziejące zapalenie jelita grubego. Jednak ich wypróżnienia mogą się zmieniać. Niektórzy ludzie po operacji wypróżniają się częściej niż przed operacją. Ponadto stolec może być rzadszy i bardziej mazisty.

Wrzodziejące zapalenie jelita grubego: co można zrobić samodzielnie

Zgłoś się do lekarza przy pierwszych oznakach obecności krwi w stolcu. Jeśli wcześnie rozpocznie się terapię nawrotów, można je skrócić i złagodzić. Podczas ostrego ataku powinieneś pozostawać w łóżku.

Poszukaj pomocy psychologicznej! Psycholog lub psychoterapeuta często pomaga ludziom lepiej radzić sobie z chorobą. Z kolei lepsze radzenie sobie z problemami pomaga złagodzić objawy, ponieważ nie należy lekceważyć wpływu psychiki na przebieg choroby.

Dołącz do grupy samopomocy dla osób z wrzodziejącym zapaleniem jelita grubego (lub ogólnie z przewlekłą chorobą zapalną jelit). Dzielenie się doświadczeniami z innymi osobami chorymi na wrzodziejące zapalenie jelita grubego pomaga wielu ludziom w radzeniu sobie z chorobą.

Aby poprawić jakość życia i samopoczucie oraz zredukować stres, zaleca się np. techniki relaksacyjne, jogę, medytację lub regularne ćwiczenia (np. jogging).

Wyżej wymienione metody w najlepszym wypadku uzupełniają konwencjonalne leczenie medyczne, ale go nie zastępują. Porozmawiaj z lekarzem o tym, jak możesz najlepiej sam wspierać terapię.

Dieta przy wrzodziejącym zapaleniu jelita grubego

Ogólnie rzecz biorąc, nie ma specjalnych zaleceń dietetycznych dla osób z wrzodziejącym zapaleniem jelita grubego. Osoby dotknięte chorobą powinny zwracać uwagę na zrównoważoną, zróżnicowaną dietę.

Wrzodziejące zapalenie jelita grubego może łatwo prowadzić do objawów niedoborów. Należą do nich niedobory żelaza, cynku, witaminy B12 lub kwasu foliowego, a także anemia. Zmniejszona gęstość kości (osteopenia) lub ich zanik (osteoporoza), a także niedożywienie to również możliwe konsekwencje wrzodziejącego zapalenia jelita grubego.

W takich przypadkach bardzo przydatna jest indywidualnie dobrana dieta, np. zawierająca wiele pokarmów bogatych w wapń dla wzmocnienia kości. Pacjenci powinni zasięgnąć porady u swojego lekarza lub dietetyka.

W przypadku poważnych objawów niedoborów osoby dotknięte tym problemem powinny przyjmować dodatkowe preparaty z brakującymi witaminami lub minerałami w porozumieniu z lekarzem prowadzącym.

Niektóre osoby z wrzodziejącym zapaleniem jelita grubego źle tolerują pewne składniki pożywienia w ogóle lub podczas epizodów choroby. Warto wziąć to pod uwagę w diecie. Na przykład jeśli nie tolerujesz laktozy, rozsądnie jest unikać lub ograniczyć spożycie mleka i produktów mlecznych, takich jak ser czy jogurt.

W ostrych epizodach eksperci zalecają spożywanie tylko niewielkich ilości błonnika pokarmowego (na przykład chleba razowego lub nasion roślin strączkowych). Dzieje się tak, ponieważ nierozpuszczalne włókna powodują pęcznienie stolca i stymulują wypróżnienia – co jest bardzo niekorzystne, jeśli masz już biegunkę. Osoby z biegunką powinny też unikać kawy i ostrych przypraw, ponieważ podrażniają one błonę śluzową jelit.

Przyczyny i czynniki ryzyka

Przyczyny i czynniki ryzyka wrzodziejącego zapalenia jelita grubego są jak dotąd słabo poznane. Ważną rolę odgrywają prawdopodobnie między innymi predyspozycje genetyczne. Dzieje się tak dlatego, że wrzodziejące zapalenie jelita grubego czasami częściej występuje w rodzinach. Na przykład rodzeństwo osób z wrzodziejącym zapaleniem jelita grubego ma od 10 do 50 razy większe ryzyko, że również zachoruje na wrzodziejące zapalenie jelita grubego, niż normalna populacja.

Jednak sama predyspozycja genetyczna nie prowadzi do wystąpienia choroby. Naukowcy podejrzewają, że w rozwój choroby zaangażowane są dodatkowe czynniki, takie jak odżywianie, infekcje i zaburzony system odpornościowy. Wpływ może mieć także psychika. Oznacza to, że wrzodziejące zapalenie jelita grubego nie jest klasyczną chorobą autoimmunologiczną.

Zgodnie z obecnym stanem wiedzy aktywne palenie papierosów nie wydaje się zwiększać ryzyka wystąpienia wrzodziejącego zapalenia jelita grubego ani wpływać na jego nasilenie. Z kolei u byłych palaczy ryzyko zachorowania jest o około 70% wyższe.

Stres psychiczny może nasilić lub nawet wywołać zaostrzenie choroby w już istniejącym wrzodziejącym zapaleniu jelita grubego.

Badania i diagnoza

Diagnoza wrzodziejącego zapalenia jelita grubego składa się z kilku elementów. Przede wszystkim lekarz przeprowadzi szczegółową rozmowę z osobą dotkniętą chorobą, aby zebrać jej historię choroby (anamnezę). Poprosi on między innymi o szczegółowy opis objawów i wszelkich wcześniejszych chorób, a także znanych przypadków wrzodziejącego zapalenia jelita grubego w rodzinie.

Inne ważne informacje dla lekarza to na przykład to, czy pacjent pali lub palił, czy regularnie przyjmuje leki lub czy ma nietolerancję na niektóre pokarmy.

Badanie fizykalne

Po przeprowadzeniu wywiadu z pacjentem następuje badanie fizykalne. Polega ono na tym, że lekarz dotyka odbytu palcem (rektalne badanie odbytu). We wrzodziejącym zapaleniu jelita grubego jako powikłanie w odbytnicy tworzy się czasem guz, który często można w ten sposób zbadać palpacyjnie.

Badania krwi

Następnym ważnym krokiem jest badanie krwi: ważne są na przykład wskaźniki stanu zapalnego CRP (białko C-reaktywne) i sedymentacja krwi. Często dochodzi również do zmiany poziomu elektrolitów: sodu i potasu, ponieważ z powodu częstych biegunek zwykle dochodzi do ich niedoboru.

Podwyższony poziom enzymów wątrobowych gamma-GT i fosfatazy alkalicznej (AP) we krwi wskazuje, czy mogło dojść do zapalenia dróg żółciowych wewnątrz i na zewnątrz wątroby (pierwotne stwardniające zapalenie dróg żółciowych) – powikłania wrzodziejącego zapalenia jelita grubego. Ponadto parametry krwi dostarczają informacji o możliwej anemii lub niedoborze żelaza.

Badanie stolca

We wrzodziejącym zapaleniu jelita grubego pewne drobnoustroje (bakterie, wirusy, pasożyty) łatwo rozprzestrzeniają się w jelicie – zwłaszcza podczas ostrego ataku. Aby wykluczyć taką infekcję, lekarz wykonuje badanie stolca. Z drugiej strony infekcje bakteryjne również mogą powodować objawy podobne do wrzodziejącego zapalenia jelita grubego. Dlatego ważne jest wykluczenie innych chorób poprzez badanie kału.

Kolonoskopia

Wiarygodną metodą wykrywania wrzodziejącego zapalenia jelita grubego i określania jego stopnia jest kolonoskopia. Lekarz wprowadza cienki, giętki instrument w kształcie rurki (endoskop) przez odbyt do jelita i przesuwa go do okrężnicy.

Na końcu endoskopu znajduje się mała kamera i źródło światła. Lekarz używa endoskopu do zbadania jelita od wewnątrz. W ten sposób można rozpoznać zmiany w błonie śluzowej i stany zapalne, które występują we wrzodziejącym zapaleniu jelita grubego. Jeśli to konieczne, lekarz pobiera próbki tkanek bezpośrednio przez endoskop, by poddać je analizie w laboratorium.

Po zdiagnozowaniu wrzodziejącego zapalenia jelita grubego wykonuje się regularne badania kolonoskopowe w celu kontroli.

Często nie jest łatwo odróżnić dwie przewlekłe choroby zapalne jelit: wrzodziejące zapalenie jelita grubego i chorobę Leśniowskiego-Crohna. W przypadku wątpliwości należy więc zbadać także resztę przewodu pokarmowego pod kątem występowania określonych zmian. W tym przypadku lekarz używa endoskopu do zbadania przełyku, żołądka i dwunastnicy (ezofagogastroskopia).

Całe jelito cienkie może być dokładniej zbadane od wewnątrz za pomocą endoskopii kapsułowej. Miniaturowy endoskop, wielkości kapsułki z witaminami, jest połykany i filmuje wnętrze przewodu pokarmowego w drodze do odbytu. Przesyła obrazy przez wbudowany nadajnik do rejestratora danych, który pacjent nosi przy sobie.

Procedury obrazowania

Lekarz bada jamę brzuszną za pomocą ultrasonografii (USG) zarówno w celu postawienia diagnozy, jak i wielokrotnie w trakcie dalszego przebiegu choroby. W ten sposób może na przykład wykryć zmienione zapalnie odcinki jelita. Znacznie powiększone jelito (megacolon), które może być niebezpiecznym powikłaniem, również może być wykryte przez USG.

W niektórych przypadkach konieczne są inne procedury obrazowania. Na przykład jeśli w jelicie grubym jest zwężenie (zwężenie okrężnicy), lekarz zleci wykonanie tomografii komputerowej lub rezonansu magnetycznego (MRI) i pobierze próbkę tkanki z nietypowego miejsca, aby wykluczyć nowotwór jelita.

Osoby z wrzodziejącym zapaleniem jelita grubego mają zwiększone ryzyko zachorowania na raka jelita. Dlatego powinny chodzić do lekarza na regularne badania.

Przebieg choroby i rokowanie

Podobnie jak początek choroby, przebieg wrzodziejącego zapalenia jelita grubego nie jest przewidywalny. U ponad 80 procent chorych wrzodziejące zapalenie jelita grubego postępuje w sposób nawracający: fazy z mniej lub bardziej nasilonymi objawami (ostre ataki) przeplatają się z fazami bez zapalenia i objawów. Lekarze mówią o przebiegu chroniczno-nawracającym.

U około dziesięciu procent pacjentów choroba przybiera przebieg przewlekły – ciągły. W tym przypadku objawy nie ustępują całkowicie po epizodzie.

W nielicznych przypadkach wrzodziejące zapalenie jelita grubego przybiera przebieg piorunujący. Choroba zaczyna się nagle od ostrej, krwawej biegunki, silnego bólu brzucha i wysokiej gorączki. Osoby dotknięte chorobą szybko się odwadniają i mogą wystąpić u nich objawy szoku. Około trzech na dziesięć osób dotkniętych tą formą choroby umiera w trakcie jej trwania.

Czas pomiędzy dwoma kolejnymi nawrotami choroby jest różny. Objawy podczas nawrotu nie są też takie same w każdym nawrocie i różne u każdej osoby dotkniętej chorobą.

Jakie są rokowania w przypadku wrzodziejącego zapalenia jelita grubego?

W zależności od rozprzestrzeniania się zapalenia, rokowanie w przypadku wrzodziejącego zapalenia jelita grubego jest różne. Objawy i przebieg choroby można kontrolować za pomocą leków. Jeśli wrzodziejące zapalenie jelita grubego jest ograniczone do odbytnicy i bezpośrednio przylegających do niej części jelita grubego, to zazwyczaj wystarcza, by osoba dotknięta chorobą mogła prowadzić w miarę normalne życie z normalną przewidywaną długością życia.

Im bardziej rozległy jest stan zapalny w jelitach, tym trudniejsze jest często leczenie i gorsze rokowanie w przypadku wrzodziejącego zapalenia jelita grubego. Ale nawet w przypadku zapalenia trzustki ponad 80 procent osób dotkniętych tą chorobą wciąż żyje po 20 latach od momentu zachorowania. Obecnie chorobę tę można wyleczyć jedynie poprzez usunięcie całej okrężnicy.

Powikłania wrzodziejącego zapalenia jelita grubego

Groźnym powikłaniem wrzodziejącego zapalenia jelita grubego jest tzw. toksyczne powiększenie jelita grubego: kiedy stan zapalny rozprzestrzenia się na całą ścianę jelita i u niektórych pacjentów jelito gwałtownie się powiększa. Stolec nie jest już transportowany, bo jelito jest jakby sparaliżowane (paraliż jelitowy, paralityczna niedrożność jelit). Brzuch jest rozdęty, twardy i bardzo bolesny. Pacjenci mają wysoką gorączkę.

Istnieje też ryzyko, że masywnie powiększone jelito pęknie (perforacja jelita). Treść jelitowa (kał) wypływa do jamy brzusznej – rozwija się zapalenie otrzewnej. W takich przypadkach istnieje zagrożenie dla życia!

Kolejnym powikłaniem wrzodziejącego zapalenia jelita grubego jest silne krwawienie: Owrzodzenia błony śluzowej jelita, które powstają w wyniku zapalenia, czasem pękają i krwawią. W ciężkich przypadkach utrata krwi jest tak duża, że osoba dotknięta chorobą mdleje.

Wrzodziejące zapalenie jelita grubego może powodować opóźnienie wzrostu u dzieci, które dodatkowo pogarsza się w wyniku nieprawidłowego odżywiania.

Osoby z wrzodziejącym zapaleniem jelita grubego mają zwiększone ryzyko zachorowania na raka jelita grubego, zwłaszcza jeśli stan zapalny jest rozległy. Dlatego właśnie we wrzodziejącym zapaleniu jelita grubego ważne są regularne badania (kolonoskopia z pobraniem próbek tkanki). Osoby dotknięte chorobą mogą dowiedzieć się od swojego lekarza, jak często należy przeprowadzać takie badania.

UWAGA: Długotrwała terapia mesalazyną może zmniejszyć ryzyko zachorowania na raka jelita grubego o około 75%!

Możliwą konsekwencją usunięcia okrężnicy i odbytnicy jest zapalenie błony śluzowej zbiornika jelitowego. Lekarze nazywają zbiornikiem jelitowym przypominający worek zbiornik jelita cienkiego, który chirurg podczas operacji formuje w sztuczny odbyt. W ciągu kilku lat po operacji u około połowy osób dotkniętych chorobą dochodzi do jego zapalenia. Objawy zapalenia zbiornika jelitowego to biegunka, krwawienie z jelita i gorączka. Lewatywy z kortyzonem lub antybiotykami pomagają w walce z tym zapaleniem.

Wpływ na ciążę

Z reguły wrzodziejące zapalenie jelita grubego nie ma wpływu na ciążę. Jednak ostry nawrót choroby na początku ciąży wydaje się nieznacznie zwiększać ryzyko wystąpienia wad rozwojowych u dziecka. Nie można przewidzieć, jak ciąża wpłynie na aktywność choroby. U niektórych kobiet objawy ulegają poprawie, u innych mogą się pogorszyć.

Pytania i odpowiedzi

W jakim wieku pojawia się wrzodziejące zapalenie jelita grubego?

Zazwyczaj ujawnia się po raz pierwszy między 15 a 35 rokiem życia i przebiega epizodycznie. W zasadzie choroba może wystąpić w każdym wieku – od małych dzieci do osób starszych.

Skąd się bierze wrzodziejące zapalenie jelita grubego?

Nie wiadomo, co wywołuje stan zapalny. Dieta, infekcje i upośledzony system odpornościowy odgrywają ważną rolę w powstawaniu choroby. Wydaje się, że istnieje genetyczna predyspozycja do tej choroby, ponieważ w niektórych rodzinach występuje ona częściej.

Czy z zapaleniem jelita grubego można dożyć starości?

Oczekiwana długość życia pacjentów z wrzodziejącym zapaleniem jelita grubego nie skraca się, jeśli są oni poddawani odpowiedniemu leczeniu farmakologicznemu i obserwacji. Przeciwnie, jeśli terapia farmakologiczna jest przestrzegana, pacjenci z wrzodziejącym zapaleniem jelita grubego mają dłuższą oczekiwaną długość życia niż „normalna populacja”.

Czy stres może wywołać wrzodziejące zapalenie jelita grubego?

Stres nie jest jedną z przyczyn wrzodziejącego zapalenia jelita grubego. Może jednak wpływać na przebieg choroby, nasilać objawy lub sprzyjać ich zaostrzeniu. Z drugiej strony samo wrzodziejące zapalenie jelita grubego może być czynnikiem stresogennym.

Czy wrzodziejące zapalenie jelita grubego może być śmiertelne?

Prawdopodobnie najgroźniejszym powikłaniem wrzodziejącego zapalenia jelita grubego jest ostre rozdęcie okrężnicy. W tym przypadku jelito jest maksymalnie rozszerzone, a płyn bez przeszkód przepływa do światła jelita. Bez natychmiastowego leczenia – radykalnego usunięcia jelita grubego – taki stan kliniczny jest śmiertelny.

Co jest gorsze, choroba Leśniowskiego-Crohna czy wrzodziejące zapalenie jelita grubego?

W łagodnym przebiegu obie choroby dają tylko niewielkie objawy. W chorobie Leśniowskiego-Crohna szczególnie niepokojące jest występowanie przetok i ropni wokół odbytu i narządów płciowych.

Przeczytaj także o:

Czarny stolec

Ból odbytu

Biegunka i gorączka – co mogą oznaczać te objawy?

Badanie CRP norma

Ból po prawej stronie brzucha – co może oznaczać?

Źródła

• Matsushita M., Uchida K., Okazaki K. Role of the appendix in the pathogenesis of ulcerative colitis. „Inflammopharmacology”. 4 (15).
• Lakatos PL., Szamosi T., Lakatos L. Smoking in inflammatory bowel diseases: good, bad or ugly?. „World journal of gastroenterology : WJG”. 46 (13).
• J. Meier, A. Sturm: Current treatment of ulcerative colitis. In: World Journal of Gastroenterology.