Jak przebiega i co diagnozuje badanie kału?

Badanie kału to jedno z podstawowych badań laboratoryjnych, które pozwala ocenić funkcjonowanie układu pokarmowego. Choć cała sprawa jest dość odstręczająca, z niewielkiej próbki kału można wyczytać wiele cennych informacji, umożliwiających lekarzowi postawienie trafnej diagnozy i wdrożenie odpowiedniego leczenia. Kiedy lekarz może zlecić badanie kału, jakie są jego rodzaje i jak prawidłowo pobrać próbkę kału?

Kiedy lekarz może zlecić badania kału? Wrzodziejące zapalenie jelita grubego, jelito drażliwe, nieswoiste choroby zapalne

Najczęściej lekarz zleca badania kału, kiedy pojawiają się objawy ze strony przewodu pokarmowego, szczególnie jeżeli są często nawracające i długotrwałe.

Badanie kału jest często zalecane w przypadku występowania takich objawów jak:

• Biegunki – zarówno ostre, jak i przewlekłe
• Zaparcia – trudności z wypróżnianiem, zmiana ich rytmu.
• Objawy zatrucia pokarmowego – połączone ze sobą mdłości, biegunki, wymioty, bóle brzucha i gorączka.
• Bóle brzucha – o różnym nasileniu i lokalizacji.
• Powtarzające się nudności – uczucie dyskomfortu, mdłości i wymioty po posiłku lub niezależnie od niego.
• Krew w stolcu – widoczna gołym okiem, ale może też być wykryta w badaniu.
• Śluz w stolcu.
• Utrata masy ciała.
• Zaburzenia wchłaniania – pomimo właściwej diety pacjent ma stwierdzone w badaniach niedobory pokarmowe.
• Wzdęcia.
• Chroniczne zmęczenie, osłabienie.

Badanie kału może być również wykonane w ramach profilaktyki, np. w przypadku podejrzenia wrzodziejącego zapalenia jelita grubego, jelita drażliwego, nieswoistych chorób zapalnych jelit oraz w celu wykrycia obecności pasożytów.

Jak przebiega badanie kału? Jak prawidłowo pobrać materiał do badania?

Aby wynik badania był wiarygodny i jak najlepiej zobrazował to, co dzieje się w przewodzie pokarmowym, bardzo ważne jest prawidłowe pobranie próbki kału. Materiał do badania należy pobrać z różnych miejsc samej porcji kału, unikając zanieczyszczenia go moczem lub wodą z muszli klozetowej. Najlepiej pobrać próbkę wielkości orzecha laskowego i umieścić ją w czystym, suchym pojemniku, który można otrzymać w laboratorium lub w punkcie pobrań. Pobrany materiał należy dostarczyć do laboratorium jak najszybciej, najlepiej w ciągu 2 godzin od pobrania. W przypadku, gdy nie jest to możliwe, próbkę można przechowywać w lodówce, ale nie dłużej niż 24 godziny.

Rodzaje badań kału – ocena działania dolnego odcinka układu pokarmowego

W zależności od podejrzewanej choroby, lekarz może zlecić różne rodzaje badań kału:

Badanie kalprotektyny – jest to białko, którego podwyższone stężenie w kale może świadczyć o aktywności zapalnej w jelicie grubym, np. w chorobie Leśniowskiego-Crohna, wrzodziejącym zapaleniu jelita grubego czy celiakii.

Badanie ogólne kału – pozwala ocenić konsystencję stolca, barwę, obecność krwi, śluzu, niestrawionych resztek pokarmowych (np. włókna mięśniowe, ziarna skrobi, kulki tłuszczu), komórek nabłonkowych i kryształów cholesterolu. Badanie to pozwala wykryć m.in. zapalenie jelita grubego, zaburzenia wchłaniania, zapalenie trzustki.

Badanie parazytologiczne – służy do wykrycia obecności pasożytów i ich jaj w kale. Badanie to jest szczególnie ważne w przypadku występowania biegunek, bólu brzucha i utraty masy ciała.

Posiew kału – pozwala wykryć obecność bakterii chorobotwórczych, które mogą być przyczyną zakażeń przewodu pokarmowego. Często do posiew kału dołącza się antybiogram, czyli określenie wrażliwości bakterii na poszczególne antybiotyki.

Badanie krwi utajonej – służy do wykrycia niewielkich ilości krwi w stolcu, które mogą świadczyć o krwawieniu w górnych odcinkach przewodu pokarmowego, np. w przełyku, żołądku lub dwunastnicy.