Które badania refundowane przez NFZ warto robić profilaktycznie?

Sprawdź, które badania profilaktyczne możesz wykonać za darmo w ramach NFZ. Zadbaj o zdrowie, zanim pojawią się objawy. Lista badań i porady.

Dlaczego warto robić badania profilaktyczne?

Profilaktyka to podstawa dbałości o zdrowie. Wczesne wykrycie choroby może zapobiec powikłaniom, poprawić rokowanie i skrócić czas leczenia. Badania profilaktyczne warto robić regularnie, aby wcześnie wykrywać choroby i utrzymać zdrowie na dłużej. W Polsce wiele badań profilaktycznych jest finansowanych przez NFZ — czyli pacjent nie ponosi kosztów, jeśli jest ubezpieczony.

Dzięki programom NFZ dostępne są bezpłatne badania oraz pakiet badań diagnostycznych dla różnych grup wiekowych i płci, co pozwala na kompleksową profilaktykę zdrowotną.

Nie musisz czekać na objawy. Wystarczy zgłosić się do lekarza podstawowej opieki zdrowotnej (POZ), który zleci odpowiednie badania w zależności od Twojego wieku, płci i czynników ryzyka.

Najważniejsze badania refundowane przez NFZ

W ramach POZ lekarz może bezpłatnie zlecić m.in. podstawowe badania oraz badania laboratoryjne wykonywane w ramach profilaktyki, takie jak:

• morfologia krwi obwodowej – podstawowe badanie laboratoryjne oceniające m.in. poziom czerwonych i białych krwinek,
• badanie ogólne moczu – pomocne w wykrywaniu chorób nerek, pęcherza i infekcji,
• stężenie glukozy we krwi – ocena ryzyka cukrzycy i chorób metabolicznych,
• profil lipidowy (lipidogram) – poziom cholesterolu całkowitego, HDL, LDL, trójglicerydów (ryzyko miażdżycy, chorób serca),
• cholesterol całkowity oraz stężenie cholesterolu całkowitego – istotne parametry w profilaktyce chorób sercowo-naczyniowych,
• kreatyninę i eGFR – badania czynności nerek,
• próby wątrobowe (ALAT, AspAT) – ocena funkcji wątroby,
• usg jamy brzusznej – badanie obrazowe narządów wewnętrznych,
• pomiar masy ciała – element podstawowych badań profilaktycznych, pozwalający ocenić ryzyko chorób związanych z nadwagą i otyłością.

Badania diagnostyczne oraz pakiet badań diagnostycznych są dostępne dla różnych grup wiekowych.

Wszystkie te badania są dostępne na zlecenie lekarza POZ i refundowane przez NFZ – nie trzeba za nie płacić. Wyniki badań laboratoryjnych są analizowane przez lekarza POZ.

Badanie ogólne

Badanie ogólne to pierwszy krok w ocenie, czy organizm funkcjonuje prawidłowo. W gabinecie lekarza lub pielęgniarki POZ wykonywane są pomiary takie jak ciśnienie tętnicze, tętno, masa ciała, wzrost, obwód talii i bioder, a także obliczane są wskaźniki BMI i WHR. Te podstawowe dane pozwalają personelowi medycznemu szybko wychwycić ewentualne nieprawidłowości i ocenić ryzyko rozwoju chorób przewlekłych.

Wyniki badania ogólnego są analizowane przez lekarza, który na ich podstawie może przygotować indywidualny plan zdrowotny. Taki plan obejmuje zalecenia dotyczące stylu życia, diety, aktywności fizycznej oraz listę badań profilaktycznych, które warto wykonać. Regularne badanie ogólne to prosty sposób, by zadbać o zdrowie i zapobiegać poważniejszym problemom w przyszłości.

---

Badanie ogólne moczu

Ogólne badanie moczu to jedno z podstawowych badań profilaktycznych, które warto wykonywać regularnie. Pozwala ono na ocenę właściwości fizycznych i chemicznych moczu, takich jak barwa, pH, obecność białka, glukozy, krwinek czerwonych i białych, a także bakterii. Dzięki temu badaniu można wcześnie wykryć stany zapalne, choroby nerek, układu moczowego, a także powikłania związane z cukrzycą, otyłością czy nadciśnieniem tętniczym.

W przypadku podejrzenia infekcji lub obecności bakterii, lekarz może zlecić dodatkowo posiew moczu, który pozwala dokładnie określić rodzaj drobnoustrojów. Aby wynik badania ogólnego moczu był wiarygodny, ważne jest prawidłowe przygotowanie próbki – najlepiej pobrać mocz rano, po dokładnym umyciu okolic intymnych. Badanie ogólne moczu to szybki i nieinwazyjny sposób na kontrolę zdrowia w ramach podstawowych badań profilaktycznych.

---

Choroby nowotworowe

Choroby nowotworowe stanowią poważne wyzwanie zdrowotne, dlatego tak ważne jest ich wczesne wykrycie. Regularne badania profilaktyczne, takie jak mammografia, cytologia czy kolonoskopia, są refundowane przez Narodowy Fundusz Zdrowia i dostępne w ramach podstawowej opieki zdrowotnej. Osoby po 50. roku życia powinny szczególnie pamiętać o regularnych badaniach profilaktycznych, które pozwalają wykryć zmiany nowotworowe na wczesnym etapie, kiedy leczenie jest najbardziej skuteczne.

Lekarz podstawowej opieki zdrowotnej pomaga ustalić indywidualny kalendarz zalecanych szczepień i badań profilaktycznych, dostosowany do wieku, płci i czynników ryzyka pacjenta. Dzięki temu można nie tylko wykryć choroby nowotworowe na wczesnym etapie, ale także zapobiegać ich rozwojowi. Warto korzystać z bezpłatnych programów profilaktycznych oferowanych przez NFZ i regularnie konsultować się ze swoim lekarzem POZ, by zadbać o zdrowie na każdym etapie życia.

Programy profilaktyczne NFZ

NFZ prowadzi także specjalne programy przesiewowe, które umożliwiają wczesne wykrycie chorób nowotworowych w ramach programu profilaktycznego finansowanego w ramach NFZ:

• Program profilaktyki raka piersi (mammografia) – dla kobiet w wieku 50–69 lat, raz na 2 lata.
• Program profilaktyki raka szyjki macicy (cytologia lub test HPV) – dla kobiet w wieku 25–59 lat, raz na 3 lata.
• Program profilaktyki raka jelita grubego (kolonoskopia przesiewowa) – dla osób po 50. roku życia, według kryteriów wiekowych i rodzinnych. W ramach badań diagnostycznych oceniany jest także profil lipidowy.

Wszystkie badania wykonywane w ramach tych programów są całkowicie bezpłatne. Bezpłatne badania obejmują także badania diagnostyczne i badania kontrolne, które można wykonać w przychodni POZ.

W ramach programu profilaktyki raka prostaty wykonywane jest badanie antygenu swoistego (PSA) oraz oznaczenie stężenia stercza całkowitego.

Indywidualny plan zdrowotny

W ramach inicjatywy NFZ „Profilaktyka 40+” lub „Moje Zdrowie” pacjent może otrzymać indywidualny plan zdrowotny, który uwzględnia:

• ocenę stanu zdrowia,
• czynniki ryzyka (palenie, nadwaga, brak aktywności),
• zalecenia i zlecone badania profilaktyczne.

Plan zdrowotny powstaje po wypełnieniu ankiety zdrowotnej, a personel medyczny analizuje odpowiedzi udzielone przez pacjenta. Wyniki ankiety oraz indywidualny plan zdrowotny są dostępne na internetowym koncie pacjenta. W razie potrzeby, na podstawie wyników ankiety, pacjent może zostać skierowany na dalszą diagnostykę lub otrzymać porad edukacyjnych.

Plan tworzony jest na podstawie ankiety zdrowotnej i rozmowy z lekarzem POZ. To wygodny sposób, by dostosować profilaktykę do swoich potrzeb.

Kto zleca badania?

Najczęściej badania profilaktyczne zleca lekarz POZ. Jego rola to:

• przeprowadzenie wywiadu zdrowotnego,
• ocena ryzyka na podstawie stylu życia, wieku i historii rodzinnej,
• wystawienie skierowania na badania jako lekarza zlecającego oraz ocena uzasadnienia medycznego ich wykonania,
• analiza wyników i dalsze kroki (leczenie lub skierowanie do specjalisty).

Badania są zlecane w celu ustalenia stanu zdrowia pacjenta i ewentualnej dalszej diagnostyki, jeśli wyniki wskazują na nieprawidłowości. Personel medyczny wspiera pacjenta na każdym etapie procesu diagnostycznego.

Niektóre programy (np. profilaktyka raka piersi czy szyjki macicy) nie wymagają skierowania – wystarczy zgłosić się do placówki realizującej program lub skonsultować się ze swojego lekarza POZ.

Korzyści z badań refundowanych

• 🩺 Wczesne wykrycie choroby – zanim pojawią się objawy.
• 💰 Brak kosztów – badania są refundowane przez NFZ.
• 🧭 Ukierunkowana profilaktyka – dostosowana do Twojego wieku i potrzeb.
• ⏳ Oszczędność czasu – badania w ramach POZ lub specjalnych programów.
• 🧑‍⚕️ Wsparcie lekarza POZ – w interpretacji wyników i dalszym leczeniu.

---

Podsumowanie

Badania profilaktyczne refundowane przez NFZ to skuteczny sposób, by zadbać o zdrowie bez dodatkowych kosztów. Wystarczy skonsultować się z lekarzem POZ, który oceni Twój stan zdrowia i skieruje Cię na odpowiednie badania.

Nie zwlekaj – profilaktyka to inwestycja w dłuższe, zdrowsze życie.