Kaszel

Zasadniczo kaszel jest ważnym mechanizmem ochronnym: osoby kaszlące wydalają powietrze z prędkością do 480 kilometrów na godzinę, aby usunąć z dróg oddechowych śluz, kurz i inne ciała obce. Kaszel może być jednak również objawem chorób takich jak przeziębienie, zapalenie oskrzeli czy astma. Może występować jako suchy, drażniący kaszel lub kaszel z plwociną.

Jak TELEMEDI może pomóc Ci w przypadku kaszlu?

Kaszel w trakcie przeziębienia nie jest u osób zdrowych niebezpieczny. Zwykle mija po trzech lub czterech tygodniach. Jeśli utrzymuje się dłużej niż cztery tygodnie, należy skontaktować się z lekarzem. Videokonsultacja z lekarzem TELEMEDI jest doskonałym sposobem na pozyskanie szybkiej pomocy medycznej w przypadku przedłużającego się kaszlu. Lekarz TEELEMDI może zdalnie wystawić receptę na konieczne leki oraz wystawić zwolnienie lekarskie.

Podstawowe informacje

• Czym jest kaszel? To szybkie, gwałtowne wyrzucenie powietrza; może być ostry lub przewlekły, mokry (z plwociną) lub suchy (bez plwociny).
• Przyczyny: Przeziębienie, grypa, zapalenie oskrzeli, alergia, astma, COVID-19, zatorowość płucna, gruźlica, niewydolność serca.
• Kiedy należy udać się do lekarza? W przypadku bólu w klatce piersiowej, duszności, wysokiej gorączki, kaszlu z dużą ilością krwi itp.
• Diagnoza: wywiad z pacjentem, badanie fizykalne, ewentualnie wymaz z gardła, badanie krwi, rentgen, badanie czynności płuc itp.
• Leczenie: Leczyć chorobę podstawową (np. zapalenie płuc, astmę), w innych przypadkach środki ogólne takie jak inhalacje parą wodną, środki domowe takie jak herbaty ziołowe, w razie potrzeby leki łagodzące lub hamujące kaszel.

Opis

Szczekliwy, świszczący, bolesny, dręczący, suchy lub mokry, występujący przez cały dzień, tylko w określonych porach dnia lub po spożyciu określonych pokarmów – istnieją bardzo różne rodzaje kaszlu. Można go sklasyfikować w zależności od czasu trwania (kaszel ostry i przewlekły) oraz sposobu odkrztuszania wydzieliny (suchy, mokry (produktywny) i krwioplucie)

Kaszel ostry i przewlekły

W zależności od czasu trwania kaszlu lekarze rozróżniają kaszel ostry i przewlekły:

• Ostry kaszel trwa do ośmiu tygodni. Zwykle jest spowodowany przez infekcje dróg oddechowych (przeziębienia, zapalenia oskrzeli, itp.). Ostry kaszel może być również spowodowany alergią, zatorowością płucną, połknięciem lub wdychaniem ciała obcego lub ostrym zatruciem toksycznym (np. na skutek pożaru).
• Przewlekły kaszel trwa dłużej niż osiem tygodni. Możliwe przyczyny to np. astma, przewlekłe zapalenie oskrzeli, przewlekła choroba płuc POChP i rak płuc.

Suchy kaszel

Kaszel suchy nazywany jest również kaszlem nieproduktywnym lub kaszlem bez plwociny – dokładnie tym właśnie jest: kaszlem bez wydzieliny. Wywoływany jest przez podrażnienie dróg oddechowych. Stąd określenie kaszel drażliwy.

• Ostry, suchy kaszel może wystąpić na przykład na początku ostrego zapalenia oskrzeli, przy małych zatorach płucnych (zablokowanie płucnego naczynia krwionośnego), przy zapaleniu opłucnej oraz przy wdychaniu gazów drażniących, pyłów i innych ciał obcych.
• Przewlekły suchy kaszel może być spowodowany np. przewlekłym nieżytem nosa lub przewlekłym zapaleniem zatok, chorobą refluksową i astmą. Przewlekły suchy kaszel może być również skutkiem ubocznym stosowania inhibitorów konwertazy angiotensyny (ACE-inhibitory) (leki układu krążenia).

Czas trwania kaszlu jest bardziej istotny dla leczenia niż to, czy jest on mokry czy suchy.

Kaszel mokry (kaszel produktywny, z plwociną)

W tym przypadku kaszlowi towarzyszy obfite wydzielanie śluzu, stąd nazwa kaszlu mokrego, z plwociną. Śluz jest zazwyczaj przezroczysty. Żółtawa plwocina z dolnych dróg oddechowych jest spowodowana przez komórki zapalne. Zielonkawe wydzieliny oskrzelowe wskazują na infekcję bakteryjną.

• Ostry, produktywny, mokry kaszel może wystąpić na przykład w kontekście zapalenia płuc lub w późniejszych stadiach ostrego zapalenia oskrzeli.
• Przewlekły kaszel mokry, produktywny może wskazywać między innymi na przewlekłe zapalenie oskrzeli lub POChP.

Krwioplucie (kaszel z krwią)

Kaszel z krwawą plwociną jest w zasadzie formą kaszlu mokrego, produktywnego. Do najczęstszych przyczyn krwioplucia należą: ostre zapalenie oskrzeli, zatorowość płucna, gruźlica płuc, rak płuc i wdychanie ciał obcych. Możliwe jest również (choć rzadko), że za krwiopluciem stoi niewydolność lewego serca (osłabienie czynności pompującej lewej strony serca) lub zaburzenia krzepnięcia krwi (wrodzone lub wynikające z przyjmowania leków przeciwzakrzepowych).

Przyczyny i możliwe choroby

Ogólnie rzecz biorąc, główne przyczyny kaszlu to:

Przeziębienie: Przeziębienie to infekcja górnych dróg oddechowych wywołana przez wirusy. Zazwyczaj towarzyszy jej kaszel, katar, zatkany nos i ogólne złe samopoczucie.

Grypa: Grypa jest również wirusową infekcją dróg oddechowych. Jednak podczas gdy przeziębienie może być wywołane przez różne patogeny, to grypa jest powodowana wirusami grypy. Prawdziwa grypa jest poważniejsza niż zwykłe przeziębienie. Grypa zaczyna się bardzo nagle występującą, wysoką gorączką, bólem głowy, mięśni i kończyn, bólem gardła i trudnościami w przełykaniu oraz suchym kaszlem (często przechodzącym w kaszel z gęstym śluzem). Czasami pacjenci cierpią również na mdłości.

Przewlekłe zapalenie zatok: Przewlekłemu zapaleniu zatok towarzyszy przeważnie suchy kaszel (kaszel drażniący), który często nasila się w pozycji leżącej. Nawiasem mówiąc, stan zapalny często obejmuje również błonę śluzową jamy nosowej, czyli idzie w parze z przewlekłym katarem (przewlekły nieżyt nosa). Dlatego lekarze często mówią o przewlekłym zapaleniu błony śluzowej nosa i zatok jako o całości.

Zapalenie oskrzeli: Zapalenie oskrzeli to stan zapalny dróg oddechowych, któremu często towarzyszy uciążliwy kaszel. W ostrym zapaleniu oskrzeli początkowo występuje kaszel suchy, później produktywny. Ponadto osoby dotknięte chorobą mają katar i ból gardła. Lekarze mówią o przewlekłym zapaleniu oskrzeli, gdy ktoś ma kaszel i plwocinę (kaszel produktywny) codziennie przez co najmniej trzy kolejne miesiące przez co najmniej dwa kolejne lata. Palenie tytoniu jest bardzo często przyczyną przewlekłego zapalenia oskrzeli.

Zapalenie płuc: Kaszel może również wskazywać na zapalenie płuc. Początkowo jest on zwykle suchy, później pacjent wykrztusza śluz. Inne objawy zapalenia płuc to duszności, wysoka gorączka, nagłe dreszcze i bardzo złe samopoczucie.

Zapalenie opłucnej: Możliwe przyczyny to infekcje, nowotwory i zatorowość płucna. Suchej postaci zapalenia opłucnej (pleuritissicca) towarzyszy suchy, drażniący kaszel, silny, jednostronny i oddechowy ból w klatce piersiowej oraz spłycenie oddechu.

Połknięcie lub wdychanie drażniących gazów, pyłów itp: Jeśli pokarm lub płyn przypadkowo znajdzie się w tchawicy zamiast w przełyku, pojawia się suchy, drażniący kaszel – organizm próbuje poprzez kaszel przesunąć ciała obce z powrotem w kierunku jamy ustnej. To samo dzieje się, gdy drażniące gazy, pył lub inne ciała obce są wdychane (inhalacja) lub połykane (aspiracja).

Alergia: Kaszel alergiczny może wystąpić np. przy alergii na pleśń, przy alergii pokarmowej i alergii na roztocza kurzu domowego. Osoby z alergią na pyłki roślin (katar sienny) często zapadają później na astmę, której pierwszymi objawami są kaszel i duszności.

Astma oskrzelowa: Astma jest szeroko rozpowszechnioną, przewlekłą chorobą, w której dochodzi do zapalenia i zwężenia dróg oddechowych. Pacjenci cierpią przeważnie z powodu suchego kaszlu (również w nocy) i napadów duszności. Typowy jest również gwiżdżący, wtórny szum oddechowy (świszczący oddech).

Przewlekła obturacyjna choroba płuc (POChP): W POChP drogi oddechowe w płucach również ulegają przewlekłemu zapaleniu i zwężeniu. Dolegliwości z tym związane to przede wszystkim przewlekły kaszel z plwociną (kaszel mokry, produktywny) oraz duszności przy wysiłku. Główną przyczyną POChP jest palenie papierosów.

Odma opłucnowa (odma płucna): Jest to patologiczne nagromadzenie powietrza pomiędzy wewnętrzną i zewnętrzną opłucną, gdzie normalnie nie ma powietrza. Przyczyną tego jest np. pękanie pęcherzyków płucnych lub uraz płuca. Dochodzi do zapadnięcia się dotkniętego chorobą płuca, co można rozpoznać po nagłym bólu w okolicy klatki piersiowej, który może promieniować do pleców. Ponadto często pojawia się suchy kaszel, bóle dróg oddechowych i narastająca duszność z płytkim oddechem.

Zatorowość płucna: Kaszel może być również objawem zatorowości płucnej, która polega na zablokowaniu naczyń krwionośnych w płucach skrzepami krwi. Mniejsze zatorowości płucne czasami nie powodują żadnych objawów lub tylko krótki kaszel. Większe skrzepy krwi powodują nagłe objawy takie jak kaszel (czasami krwawy), spłycenie oddechu, ból w klatce piersiowej, kołatanie serca, zawroty głowy, utrata przytomności i niebieskawe przebarwienie skóry i błon śluzowych.

Rak płuc: Termin rak płuc obejmuje różne złośliwe guzy w płucach. Uporczywy kaszel jest stosunkowo wczesnym objawem takich nowotworów, ale może też świadczyć o wielu innych chorobach. U niektórych pacjentów występuje również kaszel z krwią. Główną przyczyną raka płuc jest palenie papierosów.

Śródmiąższowa choroba płuc: Termin ten obejmuje ponad 200 różnych rodzajów chorób płuc spowodowanych uszkodzeniem pęcherzyków płucnych. W wyniku tego dochodzi do zapalenia i patologicznego rozrostu tkanki łącznej (zwłóknienia) w obszarze śródmiąższu płuc, czyli cienkiej ściany tkankowej pomiędzy pęcherzykami płucnymi. Śródmiąższowym chorobom płuc towarzyszy duszność podczas wysiłku (duszność wysiłkowa) oraz suchy kaszel występujący w napadach.

Krztusiec (koklusz): Krztusiec to ciężka infekcja dróg oddechowych wywołana przez bakterie, która jest bardzo zaraźliwa. Pacjenci cierpią z powodu skurczowych ataków kaszlu, po których następuje odkrztuszanie powietrza (stąd nazwa krztusiec).

Błonica: Błonica jest również ciężką, ostrą bakteryjną infekcją dróg oddechowych. Patogeny wytwarzają toksyny, które uszkadzają błony śluzowe, a w rzadkich przypadkach także serce, wątrobę i nerki. Choroba zwykle zaczyna się bólem gardła, trudnościami w przełykaniu i lekką gorączką. Jeśli zaatakowana jest krtań, pojawia się również kaszel, chrypka i duszność (z powodu obrzęku błon śluzowych). Typowy dla błonicy jest również nieprzyjemny, słodko-słony zapach z ust. Bez leczenia istnieje ryzyko śmierci, ale dzięki szczepieniom choroba ta stała się rzadka.

Pseudokrup: Suchy, szczekliwy kaszel jest typowy dla tego związanego z wirusem zapalenia górnych dróg oddechowych. Inne objawy to chrypka, świszczące lub piszczące odgłosy oddychania przy wdechu oraz brak lub niewielki wzrost temperatury. Może również wystąpić duszność. Pseudokrup występuje głównie u małych dzieci.

Gruźlica: Gruźlica jest przewlekłą bakteryjną chorobą zakaźną, która zwykle atakuje płuca, rzadziej inne organy ciała. Charakterystycznym objawem gruźlicy płuc jest uporczywy kaszel, zarówno z plwociną (kaszel produktywny), jak i bez plwociny (kaszel suchy). W zaawansowanym stadium choroby dochodzi do odkrztuszania krwistej plwociny (krwioplucie).

Rozstrzenie oskrzeli: Rozstrzenie oskrzeli to termin używany przez lekarzy do opisania trwałego powiększenia rozgałęzień oskrzeli w płucach. Zmiany te są albo wrodzone, albo nabyte (np. w wyniku zapalenia oskrzeli, mukowiscydozy). Objawy rozstrzenia oskrzeli obejmują przewlekły kaszel produktywny z dużą ilością plwociny, która często ma żółto-zielony kolor.

Mukowiscydoza: W tej wrodzonej chorobie metabolicznej zaburzone jest wydzielanie różnych wydzielin ustrojowych takich jak śluz i pot. Na przykład w drogach oddechowych tworzy się bardziej lepki śluz, który coraz częściej powoduje duszności. Często pojawia się również przewlekły kaszel (zwykle z wydzielaniem śluzu, czasem z domieszką krwi).

Niewydolność serca: W przypadku osłabienia serca nie jest ono w stanie dostarczać organizmowi wystarczającej ilości krwi i tlenu. Osłabienie narządu może dotyczyć lewej komory serca (lewokomorowa niewydolność serca), prawej komory serca (prawokomorowa niewydolność serca) lub obu komór serca (obukomorowa niewydolność serca). Zarówno lewokomorowa, jak i obukomorowa niewydolność serca może powodować przewlekły suchy kaszel, zwłaszcza w nocy (kaszel nasila się w pozycji leżącej).

Choroba refluksowa: Charakteryzuje się refluksem kwasu żołądkowego lub kwaśnej treści żołądkowej do przełyku. Osoby dotknięte tym schorzeniem cierpią na przewlekły suchy kaszel (ze zgagą lub bez), który często nasila się podczas leżenia. Jeśli wzbierająca treść żołądkowa dostanie się do dróg oddechowych (aspiracja płucna), organizm reaguje jeszcze silniejszym kaszlem. Ponadto może dojść do zapalenia dróg oddechowych (np. zapalenia zatok lub przewlekłego zapalenia oskrzeli) i astmy.

Działania niepożądane niektórych leków: Niektóre leki mogą powodować przewlekły suchy kaszel jako efekt uboczny, często występujący w atakach. Leki te obejmują na przykład inhibitory ACE i beta-blokery. Oba są stosowane jako leki sercowo-naczyniowe, na przykład na niewydolność serca i nadciśnienie krwi. Ponadto przyjmowanie przeciwzapalnego kortyzonu (w formie sprayu) może również powodować kaszel.

Kaszel: Choroby przewlekłe

Astma, przewlekłe zapalenie oskrzeli, mukowiscydoza – jak wynika z widniejącej powyżej listy, kaszel może być również objawem różnych chorób przewlekłych.

Przewlekły kaszel u dzieci

U dzieci przewlekły kaszel często wynika z:

• nadwrażliwości dróg oddechowych po infekcji wirusowej,
• astmy oskrzelowej,
• refluksu kwaśnej treści żołądkowej do przełyku (refluks żołądkowo-przełykowy) lub wdychanie treści żołądkowej (aspiracja płucna),
• nadprodukcji śluzu w nosie i zatokach z odprowadzaniem śluzu do gardła („post-nasal drip”).

Rzadkie przyczyny przewlekłego kaszlu u dzieci to np. wdychanie ciał obcych, mukowiscydoza i zapalenie oskrzeli po infekcji wirusowej.

Przewlekły kaszel u dorosłych

Częstymi przyczynami przewlekłego kaszlu u dorosłych są:

• przewlekłe zapalenie oskrzeli (w wyniku palenia tytoniu),
• astma oskrzelowa,
• refluks kwaśnej treści żołądkowej do przełyku (refluks żołądkowo-przełykowy),
• nadprodukcja śluzu w nosie i zatokach z odprowadzaniem śluzu do gardła („post-nasal drip”),
• lewokomorowa niewydolność serca.

W rzadkich przypadkach powodem kaszlu u dorosłych są na przykład zapalenie płuc, gruźlica, rak płuc lub stosowanie inhibitorów ACE (leki sercowo-naczyniowe). Niekiedy odpowiedzialny za przewlekły kaszel jest stres psychiczny.

Kaszel: Leczenie

Jeśli za kaszel odpowiedzialna jest choroba taka jak astma, POChP, zapalenie płuc, rak płuc lub mukowiscydoza, lekarz podejmie odpowiednie leczenie tych chorób. W rezultacie kaszel zwykle ustępuje.

W przypadku niepowikłanego ostrego kaszlu spowodowanego przeziębieniem do złagodzenia objawów zwykle wystarczą ogólne środki takie jak wystarczająca ilość picia, inhalacje z pary wodnej (20 minut w temperaturze wody 43°C) i powstrzymanie się od palenia (czynnego i biernego).

Leki na kaszel

Leki na kaszel podaje się tylko wtedy, gdy jest to absolutnie konieczne lub gdy objawy bardzo dokuczają pacjentowi. W zależności od potrzeby stosuje się leki wykrztuśne lub blokujące kaszel.

Czasami takie leki przeciwkaszlowe są również stosowane w ciężkich, zaawansowanych stanach chorób takich jak rak płuc, kiedy wyleczenie pacjenta i tak nie jest już możliwe.

Środki wykrztuśne

Jeśli duża ilość gęstego śluzu blokuje drogi oddechowe i trudno jest go wykrztusić, ulgę mogą przynieść środki wykrztuśne: upłynniają one śluz i ułatwiają jego wykrztuszenie. Nie tylko poprawia to oddychanie, ale również zapobiega osadzaniu się bakterii chorobotwórczych w zalegających śluzie. Najczęściej stosowanymi środkami wykrztuśnymi na kaszel są substancje czynne: 

• acetylocysteina (ACC), 
• bromheksyna,
• ambroksol.

Leki przeciwkaszlowe

Leki przeciwkaszlowe (leki hamujące kaszel, przeciwkaszlowe) są stosowane w leczeniu uciążliwego, suchego, drażniącego kaszlu, tj. kaszlu bezproduktywnego, bez plwociny. Tłumią one potrzebę kaszlu i umożliwiają regenerację podrażnionej błony śluzowej w drogach oddechowych. Leki przeciwkaszlowe są często podawane wieczorem, aby ataki kaszlu nie powodowały wielokrotnego wyrywania pacjenta ze snu.

Środki przeciwkaszlowe w lekach zawierają kodeinę, dihydrokodeinę, pentoksywerinę i dekstrometorfan. Niektóre z nich (kodeina, substancja spokrewniona z opium) mogą uzależniać; ponadto leki przeciwkaszlowe mogą powodować, jako skutki uboczne, zaparcia i osłabienie koncentracji. Pacjenci nie powinni zatem przyjmować leków przeciwkaszlowych dłużej niż przez tydzień. Szczególna ostrożność dotyczy tych leków podczas obsługi maszyn lub aktywnego uczestnictwa w ruchu drogowym.

Należy również zauważyć, że leki przeciwkaszlowe nigdy nie powinny być stosowane w przypadku kaszlu mokrego (produktywnego)! Poprzez tłumienie bodźca kaszlu śluz w drogach oddechowych nie jest już odkrztuszany, co może utrudniać oddychanie i sprzyja namnażaniu się bakterii w zalegającym śluzie. Z tego samego powodu podczas kaszlu nie należy jednocześnie stosować leków wykrztuśnych (tłumiących kaszel) i leków przeciwkaszlowych.

Domowe sposoby na kaszel

Naturalnym środkiem na kaszel są ziołowe herbatki lecznicze, o ile przyrządza się je z odpowiednich roślin leczniczych. Na suchy kaszel należy wybierać rośliny lecznicze zawierające śluz, które łagodzą podrażnioną błonę śluzową, np. kwiat lipy, dziurawiec lub prawoślaz. Z kolei w przypadku kaszlu mokrego (produktywnego) pomocne są zioła lecznicze ułatwiające odkrztuszanie, takie jak dziewanna, pierwiosnek lub tymianek.

Ponadto jako domowe lekarstwo na kaszel można stosować ciepłe okłady na klatkę piersiową i plecy – na przykład okład z imbiru na kaszel mokry. Kolejnym dobrym rozwiązaniem jest inhalacja. Głębokie wdychanie ciepłych oparów ułatwia rozluźnienie śluzu zalegającego w drogach oddechowych.

Kaszel: Kiedy należy zgłosić się do lekarza?

Jeśli cierpisz na uporczywy, długotrwały kaszel, powinieneś dla pewności skonsultować się z lekarzem, zwłaszcza jeśli nie masz żadnych podejrzeń co do jego przyczyny (np. zapalenie oskrzeli, astma).

W następujących przypadkach kaszlu należy niezwłocznie skonsultować się z lekarzem:

• kaszel z bólem w klatce piersiowej,
• kaszel z dusznością (i ewentualnie niebieskawe przebarwienie skóry, na przykład na wargach),
• kaszel z wysoką gorączką,
• odkrztuszanie dużej ilości krwi (krwioplucie),
• kaszel podczas/po pobycie w krajach, w których gruźlica jest szeroko rozpowszechniona,
• kaszel po kontakcie z chorymi na gruźlicę,
• kaszel u pacjentów z historią chorób nowotworowych,
• kaszel u pacjentów z upośledzeniem odporności, zakażonych wirusem HIV lub stosujących terapię immunosupresyjną (leczenie, które hamuje układ odpornościowy),
• kaszel u bardzo intensywnych palaczy.

Jeżeli kaszlowi towarzyszą inne możliwe objawy COVID-19 (takie jak utrata lub zaburzenia zmysłu smaku i węchu lub duszności), należy zgłosić się do wykonania testu na obecność koronawirusa.

Kaszel: Diagnoza

Na początku lekarz przeprowadza z pacjentem szczegółową rozmowę na temat historii choroby (anamneza). Ważnymi informacjami są na przykład:

• Od jak dawna występuje kaszel?
• Czy kaszel występuje w związku z innymi zdarzeniami, takimi jak wysiłek fizyczny lub po kontakcie z substancjami uczulającymi?
• Czy występują objawy towarzyszące, takie jak gorączka lub duszności?
• Czy jest to kaszel z plwociną? Jeśli tak, to jak dużo wydzieliny jest odkrztuszane i jaka ona jest (kolor, zapach, konsystencja)?
• Czy istnieją jakieś szczególne czynniki ryzyka, takie jak choroby współistniejące, palenie tytoniu, zaburzenia połykania?
• Czy przyjmowane są jakieś leki?

Na podstawie tych informacji lekarz często może już wysnuć przypuszczenia co do możliwej przyczyny kaszlu. Dalsze badania przynoszą jasność:

• Badanie fizykalne: Osłuchując klatkę piersiową (osłuchiwanie), lekarz może zidentyfikować odgłosy oddychania – ważną informację dla postawienia diagnozy. Na przykład pseudokrup można zwykle zdiagnozować na podstawie szmerów oddechowych, szczekliwego kaszlu i chrypki.
• Wymaz z gardła: Jeśli możliwą przyczyną kaszlu jest błonica, lekarz pobierze wymaz z gardła. Jest ona badana pod mikroskopem w poszukiwaniu patogenów błonicy. Lekarz może również pobrać wymaz z gardła (lub wymaz z nosa) w celu wykrycia ewentualnego zakażenia koronawirusem.
• Badanie plwociny: Badanie plwociny w przypadku kaszlu produktywnego może, na przykład, jako jego przyczynę zidentyfikować gruźlicę lub zapalenie opłucnej.
• Badania krwi: Badanie krwi pacjenta jest pomocne, jeśli np. przyczyną kaszlu może być przeziębienie lub grypa. Ponadto gazometria krwi (tlen, dwutlenek węgla) może wykazać, czy wymiana gazowa w płucach jest zaburzona, jak to ma miejsce w przypadku astmy i POChP.
• Badanie rentgenowskie: Badanie rentgenowskie jest wskazane w przypadku podejrzenia zapalenia oskrzeli, zapalenia płuc, POChP, gruźlicy lub mukowiscydozy jako możliwych przyczyn kaszlu.
• Badanie czynności płuc: W tym przypadku lekarz bada, czy kaszel jest spowodowany zwężeniem dróg oddechowych, jak w przypadku astmy, POChP lub rozstrzenia oskrzeli. Dostępne są różne metody badań, w tym spirometria i bodypletyzmografia.
• Bronchoskopia: W tej procedurze lekarz wprowadza przez tchawicę miniaturową kamerę, aby zbadać za jej pomocą wnętrze płuc. Badanie to jest wskazane, gdy kaszel może być wywołany przez połknięte ciało obce lub raka płuc. Lekarz może również użyć bronchoskopu do pobrania określonych próbek wydzieliny lub tkanki do dalszych badań.
• Test skórny: Ten test skórny jest stosowany w celu wyjaśnienia alergii. Dzięki zastosowaniu różnych substancji testowych można sprawdzić, czy np. roztocza kurzu domowego, pleśń lub niektóre pokarmy wywołują kaszel alergiczny i inne objawy alergii.
• Endoskopia nosa: Jest wskazana, jeśli za kaszel odpowiedzialny jest przewlekły nieżyt nosa/zapalenie zatok.
• Badanie potu: Jest to przydatne w przypadku podejrzenia mukowiscydozy jako czynnika wywołującego kaszel. Dzieje się tak dlatego, że choroba zmienia nie tylko skład śluzu w drogach oddechowych, ale także m.in. potu.
• Gastroskopia: Jeśli kaszel może być spowodowany refluksem treści żołądkowej do przełyku (choroba refluksowa), można to stwierdzić za pomocą gastroskopii.
• Tomografia komputerowa (CT): Tomografia komputerowa może być użyta do określenia, czy kaszel jest spowodowany np. przewlekłym zapaleniem zatok, rakiem płuc lub zatorowością płucną.
• USG serca (echokardiografia): Badanie USG serca wykazuje, czy za kaszlem nie kryje się niewydolność serca.

Pytania i odpowiedzi

Jak długo utrzymuje się kaszel?

Po przebytej infekcji górnych dróg oddechowych zupełnie normalne jest, że kaszel może trwać przez cztery do sześciu tygodni. Jest to irytujące i czasami bolesne. Często jednak osoby dotknięte chorobą i ich otoczenie niepotrzebnie martwią się tak długo trwającym kaszlem.

Jaki mechanizm kontroluje kaszel?

Kaszel jest kontrolowany przez mechanizm znajdujący się w krtani. Aby oczyścić górne drogi oddechowe, wydzieliny i zanieczyszczenia są najpierw transportowane przez rzęski w oskrzelach do krtani, a następnie odkrztuszane.

Jak długo utrzymuje się kaszel po przeziębieniu?

Jak wykazały badania, zwykły kaszel przy przeziębieniu trwa średnio około dwóch tygodni, jeśli nie jest leczony.

Kiedy kaszel jest niebezpieczny u dzieci?

Jeżeli małe dziecko bardzo mocno kaszle i wydaje głośne odgłosy przy oddychaniu, należy natychmiast skonsultować się z pediatrą. Należy również pamiętać, że pseudokrup może być niebezpieczny dla życia dziecka, ponieważ może wywołać niewydolność oddechową

Co mi dolega, jeśli kaszlę tylko w ciągu dnia?

W takim wypadku może to być objaw zapalenia oskrzeli lub kaszel psychogenny, który zwykle nie występuje w nocy. Kaszel występujący tylko w ciągu dnia może być również spowodowany kontaktami z substancjami, na które chory jest uczulony lub które wywołują u niego astmę.

Źródła

• Feliks Bolechowski: Podstawy ogólnej diagnostyki klinicznej. Warszawa: PZWL, 198.
• Walocha J., Anatomia prawidłowa człowieka, wyd. I, t. II. Klatka piersiowa, Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2013.
• Andrzej Szczeklik (red): Choroby wewnętrzne : stan wiedzy na rok 2010. Kraków: Medycyna Praktyczna, 2010.

Przeczytaj także o:

Duszący kaszel w nocy – jak sobie radzić?

Ból nerki objawy – jak sobie radzić i co robić przy bólu nerek?

Ból nerek

Ból w klatce piersiowej

Przewlekła obturacyjna choroba płuc, POChP